Luận Văn Thạc Sĩ Về Truyện Kể Dân Gian Vùng Biển Quảng Ninh

• Tác giả: Đoàn Thị Hà Chung
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Huế
• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Ngôn ngữ và văn hóa Việt Nam
• Đề tài: Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Hạ Long

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
• 0.3. Đối tượng và mục tiêu nghiên cứu
• 0.4. Nhiệm vụ và phương pháp nghiên cứu
• 0.5. Phạm vi nghiên cứu
• 0.6. Cấu trúc của luận văn
• 0.7. Đóng góp của đề tài
• 1. CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ CÁC HUYỆN VEN BIỂN, HUYỆN ĐẢO QUẢNG NINH VÀ VĂN HỌC DÂN GIAN QUẢNG NINH
• 1.1. Khái quát điều kiện địa lí, dân cư các huyện ven biển, huyện đảo của Quảng Ninh
• 1.2. Khái quát về vùng đất Quảng Ninh
• 1.2.1. Đặc điểm tự nhiên
• 1.3. Đặc điểm dân cư
• 2. CHƯƠNG 2: ĐẶC ĐIỂM TRUYỆN KỂ DÂN GIAN VÙNG BIỂN QUẢNG NINH
• 3. CHƯƠNG 3: TỪ TRUYỀN THUYẾT DÂN GIAN ĐẾN LỄ HỘI VÙNG BIỂN QUẢNG NINH
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng Quan Nghiên Cứu Truyện Kể Dân Gian Quảng Ninh Chi Tiết

Quảng Ninh, mảnh đất địa linh nhân kiệt, không chỉ nổi tiếng với Vịnh Hạ Long kỳ vĩ mà còn là kho tàng văn hóa dân gian phong phú, đặc biệt là truyện kể dân gian. Những câu chuyện này, được truyền miệng qua bao thế hệ, phản ánh đời sống, tín ngưỡng và lịch sử của người dân vùng biển. Nghiên cứu truyện kể dân gian Quảng Ninh là khám phá những giá trị văn hóa độc đáo, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc. Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, truyện kể dân gian là một phần không thể thiếu trong việc hình thành nên bản sắc văn hóa của một vùng đất. Theo tài liệu gốc, "đằng sau những con chữ được lưu truyền đến ngày nay là cả lớp trầm tích văn hóa lâu đời, là cả chiều dài lịch sử ghi dấu một cách phong phú đời sống tâm hồn của những người dân vùng biển ngày xưa".

1.1. Giới thiệu chung về văn hóa dân gian vùng biển Quảng Ninh

Văn hóa dân gian vùng biển Quảng Ninh là sự hòa quyện giữa yếu tố biển cả và đời sống của người dân. Từ tín ngưỡng dân gian vùng biển Quảng Ninh đến các lễ hội truyền thống, tất cả đều mang đậm dấu ấn của biển. Truyện kể dân gian là một phần quan trọng, phản ánh thế giới quan, nhân sinh quan của người dân nơi đây. Các yếu tố địa lý, lịch sử và xã hội đã tác động sâu sắc đến sự hình thành và phát triển của văn hóa dân gian nơi đây. Sự đa dạng về dân tộc cũng góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa dân gian của Quảng Ninh.

1.2. Vai trò của truyện kể dân gian trong đời sống tinh thần

Truyện kể dân gian không chỉ là hình thức giải trí mà còn là phương tiện giáo dục, truyền đạt kinh nghiệm sống và giá trị đạo đức. Qua những câu chuyện về nhân vật huyền thoại trong truyện kể Quảng Ninh, người dân học hỏi về lòng dũng cảm, sự trung thực và tình yêu quê hương. Truyện kể dân gian còn giúp củng cố cộng đồng, tạo sự gắn kết giữa các thành viên. Nó cũng là một kênh quan trọng để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyện kể dân gian Quảng Ninh.

II. Thách Thức Nghiên Cứu và Bảo Tồn Truyện Kể Quảng Ninh

Mặc dù có giá trị to lớn, việc nghiên cứu và bảo tồn truyện kể dân gian Quảng Ninh đang đối mặt với nhiều thách thức. Sự mai một của văn hóa truyền thống, sự xâm nhập của văn hóa ngoại lai và thiếu nguồn lực đầu tư là những vấn đề cấp bách. Cần có những giải pháp đồng bộ để bảo tồn truyện kể dân gian Quảng Ninh, từ việc sưu tầm, ghi chép đến việc truyền bá và phát huy giá trị trong cộng đồng. Theo tài liệu gốc, "việc sưu tầm, xuất bản, nghiên cứu, phê bình vẫn còn rất hạn chế, đặc biệt là các sáng tác văn học dân gian".

2.1. Thực trạng mai một của văn hóa truyền thống vùng biển

Sự phát triển kinh tế - xã hội đã kéo theo nhiều thay đổi trong đời sống văn hóa của người dân vùng biển. Các hình thức giải trí hiện đại ngày càng phổ biến, khiến giới trẻ ít quan tâm đến truyện kể dân gian. Các nghệ nhân, người nắm giữ kho tàng truyện kể dân gian, ngày càng ít đi, và những câu chuyện cổ có nguy cơ bị thất truyền. Cần có những biện pháp khẩn cấp để ghi lại và lưu giữ những di sản văn hóa này.

2.2. Thiếu nguồn lực và sự quan tâm đến nghiên cứu văn học dân gian

Việc nghiên cứu văn học dân gian nói chung và truyện kể dân gian Quảng Ninh nói riêng chưa nhận được sự quan tâm đúng mức từ các cấp quản lý và nhà nghiên cứu. Nguồn lực đầu tư cho việc sưu tầm, biên dịch và xuất bản các tác phẩm văn học dân gian còn hạn chế. Cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích các hoạt động nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị của truyện kể dân gian.

2.3. Ảnh hưởng của văn hóa ngoại lai đến văn hóa bản địa

Sự du nhập của văn hóa ngoại lai, đặc biệt là qua các phương tiện truyền thông, đang tạo ra những thách thức lớn đối với việc bảo tồn văn hóa dân gian. Các giá trị truyền thống có nguy cơ bị xói mòn, và giới trẻ có xu hướng tiếp thu những giá trị mới mà quên đi nguồn gốc văn hóa của mình. Cần có những giải pháp để cân bằng giữa việc tiếp thu văn hóa mới và bảo tồn văn hóa bản địa.

III. Phương Pháp Sưu Tầm và Phân Loại Truyện Kể Dân Gian

Để bảo tồn và phát huy giá trị của truyện kể dân gian Quảng Ninh, cần có phương pháp sưu tầm và phân loại khoa học. Việc điền dã, phỏng vấn các nghệ nhân và thu thập tư liệu từ các nguồn khác nhau là rất quan trọng. Sau đó, cần phân loại truyện kể theo chủ đề, thể loại và đặc điểm nội dung, nghệ thuật. Theo tài liệu gốc, "Tiến hành khảo sát, điền dã các huyện ven biển, huyện đảo Quảng Ninh để thu thập những truyện kể dân gian".

3.1. Kỹ thuật điền dã và phỏng vấn nghệ nhân dân gian

Điền dã là phương pháp quan trọng để tiếp cận trực tiếp với nguồn truyện kể dân gian. Cần lựa chọn địa điểm phù hợp, xây dựng mối quan hệ tốt với cộng đồng và sử dụng các công cụ ghi âm, ghi hình để thu thập thông tin. Phỏng vấn các nghệ nhân là cơ hội để lắng nghe những câu chuyện cổ và tìm hiểu về bối cảnh văn hóa của chúng. Cần chuẩn bị kỹ câu hỏi và tạo không khí thoải mái để nghệ nhân chia sẻ những kinh nghiệm và kiến thức của mình.

3.2. Phân loại truyện kể dân gian theo chủ đề và thể loại

Việc phân loại truyện kể dân gian giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan về kho tàng văn hóa này. Có thể phân loại theo chủ đề như truyện kể về biển cả, truyện kể về ngư dân, truyện kể về các vị thần biển. Hoặc phân loại theo thể loại như truyền thuyết, cổ tích, ngụ ngôn, truyện cười. Việc phân loại cần dựa trên các tiêu chí rõ ràng và khoa học.

3.3. Sử dụng công nghệ trong sưu tầm và lưu trữ truyện kể

Trong thời đại công nghệ số, việc sử dụng các công cụ và phần mềm để sưu tầm, lưu trữ và quản lý truyện kể dân gian là rất cần thiết. Có thể tạo ra các cơ sở dữ liệu trực tuyến, các ứng dụng di động để người dân dễ dàng tiếp cận và tìm hiểu về văn hóa dân gian của quê hương. Cần đảm bảo tính bảo mật và an toàn cho các dữ liệu này.

IV. Giá Trị Văn Hóa và Nghệ Thuật Truyện Kể Vùng Biển

Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh không chỉ là những câu chuyện giải trí mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa và nghệ thuật sâu sắc. Chúng phản ánh tín ngưỡng dân gian, phong tục tập quán và lịch sử của người dân vùng biển. Đồng thời, chúng thể hiện tài năng sáng tạo và nghệ thuật kể chuyện của các nghệ nhân dân gian. Theo tài liệu gốc, "Qua quá trình khảo cứu, chúng tôi nhận thấy, đằng sau những con chữ được lưu truyền đến ngày nay là cả lớp trầm tích văn hóa lâu đời, là cả chiều dài lịch sử ghi dấu một cách phong phú đời sống tâm hồn của những người dân vùng biển ngày xưa".

4.1. Phản ánh tín ngưỡng thờ thần biển và các lễ hội cầu ngư

Truyện kể dân gian thường gắn liền với tín ngưỡng thờ thần biển và các lễ hội cầu ngư. Những câu chuyện về các vị thần biển, các loài vật linh thiêng và các nghi lễ cúng tế thể hiện sự tôn kính và biết ơn của người dân đối với biển cả. Các lễ hội cầu ngư là dịp để cộng đồng cùng nhau cầu mong một năm mưa thuận gió hòa, tôm cá đầy khoang.

4.2. Thể hiện đời sống lao động và sinh hoạt của ngư dân

Truyện kể dân gian phản ánh chân thực đời sống lao động và sinh hoạt của ngư dân. Những câu chuyện về những chuyến ra khơi đầy gian khổ, những trận bão tố kinh hoàng và những niềm vui khi trúng mùa cá thể hiện sự dũng cảm, kiên cường và tình yêu biển cả của người dân. Các phong tục tập quán, các trò chơi dân gian và các món ăn đặc sản cũng được tái hiện một cách sinh động trong truyện kể.

4.3. Nghệ thuật xây dựng nhân vật và sử dụng biểu tượng trong truyện

Truyện kể dân gian có nghệ thuật xây dựng nhân vật độc đáo, với những hình tượng quen thuộc như người nghèo khổ, người dũng cảm, người thông minh và người ác độc. Các biểu tượng như biển cả, thuyền bè, cá tôm và các loài vật linh thiêng được sử dụng một cách sáng tạo để truyền tải những thông điệp sâu sắc. Ngôn ngữ kể chuyện giản dị, mộc mạc nhưng giàu hình ảnh và cảm xúc.

V. Ứng Dụng Truyện Kể Dân Gian Quảng Ninh Trong Du Lịch

Truyện kể dân gian Quảng Ninh có tiềm năng lớn trong việc phát triển du lịch văn hóa. Có thể xây dựng các tour du lịch khám phá các địa điểm gắn liền với truyện kể, tổ chức các buổi biểu diễn nghệ thuật tái hiện các câu chuyện cổ và giới thiệu các sản phẩm thủ công mỹ nghệ lấy cảm hứng từ văn hóa dân gian. Theo tài liệu gốc, "Với 250 km đường bờ biển và hơn 2000 đảo lớn nhỏ trên vùng vịnh Hạ Long và Bái Tử Long, địa hình và cảnh quan nơi đây đã tạo điều kiện cho số lượng lớn các tác phẩm văn học dân gian ra đời, đặc biệt là truyện kể dân gian vùng biển".

5.1. Xây dựng các tour du lịch khám phá địa danh gắn liền với truyện kể

Có thể xây dựng các tour du lịch đến các địa điểm như Đình Trà Cổ, Đền Bà Men, làng chài Cửa Vạn để du khách được nghe kể về những câu chuyện cổ và tìm hiểu về lịch sử, văn hóa của địa phương. Các hướng dẫn viên du lịch cần được trang bị kiến thức về truyện kể dân gian để có thể truyền đạt thông tin một cách hấp dẫn và chính xác.

5.2. Tổ chức biểu diễn nghệ thuật tái hiện truyện kể dân gian

Có thể tổ chức các buổi biểu diễn nghệ thuật như hát chèo, múa rối nước, kể chuyện để tái hiện các truyện kể dân gian. Các nghệ sĩ cần được đào tạo bài bản về văn hóa dân gian để có thể thể hiện các nhân vật và tình tiết một cách sinh động và chân thực. Các buổi biểu diễn cần được tổ chức thường xuyên và có sự quảng bá rộng rãi.

5.3. Phát triển sản phẩm thủ công mỹ nghệ lấy cảm hứng từ truyện kể

Có thể phát triển các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như tranh vẽ, tượng khắc, đồ gốm sứ lấy cảm hứng từ truyện kể dân gian. Các sản phẩm cần được thiết kế đẹp mắt, chất lượng cao và mang đậm bản sắc văn hóa của Quảng Ninh. Các sản phẩm này có thể được bán tại các cửa hàng lưu niệm, các khu du lịch và trên các kênh trực tuyến.

VI. Kết Luận và Hướng Nghiên Cứu Truyện Kể Dân Gian Tương Lai

Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh là một kho tàng văn hóa vô giá, cần được bảo tồn và phát huy. Việc nghiên cứu truyện kể không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về lịch sử, văn hóa và con người Quảng Ninh mà còn góp phần vào việc xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Cần có những nghiên cứu sâu hơn về ảnh hưởng của biển đến truyện kể dân gian Quảng Ninh và so sánh truyện kể dân gian Quảng Ninh với các vùng khác. Theo tài liệu gốc, "Với mong muốn được khám phá sâu hơn nữa những sáng tác dân gian của người dân vùng biển quê hương, chúng tôi chọn đề tài Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh để nhằm tiếp bước, khám phá, sáng tỏ những vẻ đẹp riêng của văn học dân gian Quảng Ninh".

6.1. Tổng kết giá trị của truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh

Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh là nguồn tài nguyên văn hóa quý giá, mang đậm bản sắc của vùng đất và con người nơi đây. Nó không chỉ là phương tiện giải trí mà còn là công cụ giáo dục, truyền đạt kinh nghiệm sống và giá trị đạo đức. Việc bảo tồn và phát huy giá trị của truyện kể là trách nhiệm của toàn xã hội.

6.2. Đề xuất hướng nghiên cứu sâu hơn về văn hóa biển và truyện kể

Cần có những nghiên cứu sâu hơn về ảnh hưởng của biển đến truyện kể dân gian Quảng Ninh, về mối quan hệ giữa truyện kể và tín ngưỡng dân gian, về vai trò của truyện kể trong việc hình thành bản sắc văn hóa của người dân vùng biển. Cần có sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu, các nghệ nhân và cộng đồng để thực hiện những nghiên cứu này.

6.3. Kêu gọi sự chung tay bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa

Việc bảo tồn và phát huy giá trị của truyện kể dân gian cần có sự chung tay của toàn xã hội. Cần nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của văn hóa dân gian, khuyến khích giới trẻ tham gia vào các hoạt động bảo tồn và phát huy. Cần có chính sách hỗ trợ và khuyến khích các hoạt động này.

Nội dung chính

Tổng quan nghiên cứu

Vùng biển Quảng Ninh, với hơn 250 km đường bờ biển và hơn 2.000 đảo lớn nhỏ, là một trong những khu vực có kho tàng văn học dân gian phong phú và đa dạng nhất Việt Nam. Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh không chỉ phản ánh đời sống sinh hoạt, tín ngưỡng, mà còn chứa đựng những giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc gắn liền với môi trường biển và con người nơi đây. Theo số liệu điều tra dân số năm 2012, dân số tỉnh Quảng Ninh đạt gần 1,2 triệu người, trong đó người Kinh chiếm khoảng 89,23%, sống tập trung chủ yếu ở các vùng ven biển và đảo. Đây là đối tượng chính của nghiên cứu nhằm khảo sát hệ thống truyện kể dân gian vùng biển, tập trung vào các thể loại thần thoại, truyền thuyết và truyện cổ tích.

Mục tiêu nghiên cứu là làm rõ đặc điểm nội dung và nghệ thuật của truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh, đồng thời khảo sát mối quan hệ giữa truyện kể và các lễ hội truyền thống, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian đặc trưng của vùng biển. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các huyện ven biển, huyện đảo như Hạ Long, Vân Đồn, Yên Hưng, Móng Cái, với dữ liệu thu thập từ hơn 30 truyện kể dân gian tiêu biểu. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh Chiến lược biển Việt Nam đến năm 2020 nhấn mạnh vai trò của biển trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ chủ quyền quốc gia, đồng thời góp phần nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa biển đảo trong cộng đồng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về văn học dân gian và folklore học, trong đó:

• Lý thuyết về truyện kể dân gian: Truyện kể dân gian được hiểu là các câu chuyện truyền miệng, bao gồm các thể loại thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích, truyện cười, phản ánh đời sống xã hội, tín ngưỡng và lịch sử của cộng đồng. Các nhà nghiên cứu như Nguyễn Đổng Chi, Lê Chí Quế đã phân loại truyện kể dân gian thành các thể loại chính: thần thoại, truyền thuyết, truyện cổ tích.

• Lý thuyết về thần thoại và truyền thuyết: Thần thoại được xem là hình thức sáng tác cổ xưa nhằm giải thích nguồn gốc vũ trụ, hiện tượng thiên nhiên và văn hóa xã hội, trong khi truyền thuyết là những câu chuyện có yếu tố lịch sử, gắn liền với nhân vật, sự kiện có thật hoặc được hư cấu, mang tính giáo dục và truyền thống.

• Lý thuyết về nghệ thuật biểu hiện trong truyện kể dân gian: Nghiên cứu tập trung vào các phương diện nghệ thuật như kết cấu truyện, xây dựng biểu tượng, motif cơ bản và nghệ thuật xây dựng nhân vật, nhằm làm rõ cách thức truyền tải giá trị văn hóa và tinh thần trong truyện kể.

Ba khái niệm chính được làm rõ trong nghiên cứu là: thần thoại, truyền thuyết và truyện cổ tích, với sự phân biệt dựa trên nội dung, hình thức và chức năng xã hội của từng thể loại.

Phương pháp nghiên cứu

• Nguồn dữ liệu: Dữ liệu chính được thu thập qua khảo sát, điền dã tại các huyện ven biển và huyện đảo Quảng Ninh như Hạ Long, Vân Đồn, Yên Hưng, Móng Cái. Tổng cộng thu thập được 30 truyện kể dân gian, trong đó truyền thuyết chiếm 83,3%, truyện cổ tích 13,3%, thần thoại 3,4%. Ngoài ra, các tư liệu đã công bố và sách nghiên cứu văn hóa dân gian Quảng Ninh cũng được sử dụng làm nguồn tham khảo.

• Phương pháp phân tích:

  • Phân loại và thống kê các truyện kể theo thể loại, motif và nội dung.
  • Phân tích ngữ văn nhằm làm rõ nội dung phản ánh và nghệ thuật biểu hiện trong truyện kể.
  • So sánh loại hình truyện để nhận diện nét đặc trưng và sự khác biệt của truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh so với các vùng khác.
  • Nghiên cứu liên ngành kết hợp văn hóa học, dân tộc học, nhân học và xã hội học để giải thích các hiện tượng văn hóa trong truyện kể.

• Timeline nghiên cứu: Quá trình nghiên cứu diễn ra trong năm 2016-2017, bao gồm giai đoạn khảo sát thực địa, thu thập tư liệu, phân tích và viết luận văn.

• Cỡ mẫu và chọn mẫu: Lựa chọn các địa phương tiêu biểu có đặc điểm văn hóa biển rõ nét, ưu tiên các vùng đảo và làng chài truyền thống để đảm bảo tính đại diện và đa dạng của dữ liệu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đa dạng thể loại truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh: Trong 30 truyện thu thập, truyền thuyết chiếm ưu thế với 25 truyện (83,3%), truyện cổ tích 4 truyện (13,3%) và thần thoại 1 truyện (3,4%). Điều này phản ánh sự phong phú và tập trung của truyền thuyết trong kho tàng truyện kể dân gian vùng biển.

2. Nội dung truyện kể phản ánh sâu sắc đời sống biển và lịch sử địa phương: Truyện kể tập trung vào các chủ đề như giải thích sự hình thành địa danh (ví dụ: truyền thuyết Ông Khổng Lồ gánh đá định lấp biển, truyền thuyết về vịnh Hạ Long), ca ngợi những người có công khai phá đất đai (các vị Tiên Công ở đảo Hà Nam), và lòng yêu nước, ý chí bảo vệ chủ quyền (truyền thuyết về bà chúa Ngóe, truyền thuyết Đượng Ba thằng).

3. Nghệ thuật biểu hiện đặc sắc: Truyện kể vùng biển sử dụng nhiều motif cơ bản như hình tượng rồng, thần biển, các nhân vật anh hùng, kết cấu truyện mang tính khoa trương, phóng đại và yếu tố kỳ ảo, thần kỳ nhằm tăng sức hấp dẫn và tính giáo dục. Ví dụ, truyền thuyết về vịnh Hạ Long sử dụng hình ảnh đàn rồng phun châu ngọc tạo thành đảo đá, vừa mang tính biểu tượng vừa thể hiện niềm tự hào dân tộc.

4. Mối liên hệ giữa truyện kể và lễ hội truyền thống: Nghiên cứu cho thấy nhiều truyện kể dân gian vùng biển gắn liền với các lễ hội như lễ hội Đền Bà Men, lễ hội Tiên Công, lễ hội Đình Trà Cổ, thể hiện sự lưu truyền và sức sống của truyện kể trong đời sống văn hóa cộng đồng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của sự đa dạng và phong phú trong truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh xuất phát từ điều kiện địa lý đặc thù với biển cả bao quanh, sự đa dạng dân cư và lịch sử lâu đời gắn liền với các sự kiện lịch sử quan trọng. So với các vùng khác, truyện kể vùng biển có sự đan xen giữa yếu tố lịch sử, tín ngưỡng và đời sống biển, tạo nên nét đặc trưng riêng biệt.

So sánh với các nghiên cứu về văn học dân gian vùng biển khác, truyện kể Quảng Ninh có sự tập trung cao vào truyền thuyết lịch sử và địa danh, phản ánh rõ nét mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên và lịch sử địa phương. Các biểu đồ phân bố thể loại truyện và chủ đề nội dung có thể minh họa rõ sự ưu thế của truyền thuyết và các chủ đề liên quan đến biển, lịch sử và tín ngưỡng.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu không chỉ nằm ở việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân gian mà còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của biển trong đời sống tinh thần và lịch sử dân tộc, đồng thời hỗ trợ phát triển du lịch văn hóa và giáo dục truyền thống.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường sưu tầm, bảo tồn và phổ biến truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh: Các cơ quan văn hóa, trường học và địa phương cần phối hợp tổ chức các hoạt động sưu tầm, biên soạn và xuất bản truyện kể dân gian, đặc biệt là truyền thuyết và truyện cổ tích vùng biển, nhằm bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể. Thời gian thực hiện: 2-3 năm; chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Quảng Ninh, các trường đại học.

2. Phát triển các chương trình giáo dục và truyền thông về văn hóa dân gian vùng biển: Lồng ghép truyện kể dân gian vào chương trình giảng dạy, tổ chức các buổi kể chuyện, hội thi kể chuyện dân gian để nâng cao nhận thức và tình yêu văn hóa biển cho thế hệ trẻ. Thời gian: 1-2 năm; chủ thể: Sở Giáo dục và Đào tạo, các trường phổ thông.

3. Khai thác giá trị truyện kể dân gian trong phát triển du lịch văn hóa: Xây dựng các tour du lịch văn hóa gắn với các địa danh, lễ hội truyền thống có liên quan đến truyện kể dân gian, tạo điểm nhấn thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Thời gian: 2 năm; chủ thể: Ban quản lý du lịch Quảng Ninh, doanh nghiệp du lịch.

4. Hỗ trợ nghiên cứu liên ngành về văn hóa biển và truyện kể dân gian: Khuyến khích các đề tài nghiên cứu khoa học kết hợp văn hóa học, dân tộc học, lịch sử và xã hội học để làm sáng tỏ các giá trị văn hóa, lịch sử và xã hội trong truyện kể dân gian vùng biển. Thời gian: liên tục; chủ thể: các viện nghiên cứu, trường đại học.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian và folklore học: Luận văn cung cấp hệ thống dữ liệu và phân tích chuyên sâu về truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh, giúp các nhà nghiên cứu có cơ sở để phát triển các công trình nghiên cứu tiếp theo.

2. Giáo viên và sinh viên ngành Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam: Tài liệu tham khảo hữu ích cho việc giảng dạy và học tập về văn học dân gian, đặc biệt là các thể loại truyện kể dân gian vùng biển.

3. Cơ quan quản lý văn hóa và du lịch địa phương: Giúp hoạch định chính sách bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa dân gian và phát triển du lịch văn hóa đặc thù của vùng biển Quảng Ninh.

4. Cộng đồng dân cư vùng biển Quảng Ninh và các tổ chức văn hóa xã hội: Nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa truyền thống, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa và phát triển cộng đồng bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh có những thể loại nào chính?
   Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh chủ yếu gồm ba thể loại: truyền thuyết (chiếm khoảng 83,3%), truyện cổ tích (13,3%) và thần thoại (3,4%). Các thể loại này phản ánh đa dạng đời sống, tín ngưỡng và lịch sử địa phương.

2. Nội dung truyện kể dân gian vùng biển phản ánh những gì?
   Nội dung tập trung vào giải thích sự hình thành địa danh, ca ngợi những người có công khai phá đất đai, thể hiện lòng yêu nước và ý chí bảo vệ chủ quyền, đồng thời phản ánh đời sống biển và tín ngưỡng thờ thần biển.

3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Luận văn sử dụng phương pháp sưu tầm, điền dã, khảo sát, thống kê, phân loại, phân tích ngữ văn, so sánh loại hình và nghiên cứu liên ngành để đảm bảo tính toàn diện và sâu sắc trong phân tích.

4. Vai trò của truyện kể dân gian trong đời sống văn hóa vùng biển Quảng Ninh là gì?
   Truyện kể dân gian không chỉ là phương tiện truyền tải tri thức, lịch sử và tín ngưỡng mà còn góp phần gắn kết cộng đồng, duy trì các lễ hội truyền thống và nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa biển.

5. Làm thế nào để bảo tồn và phát huy giá trị truyện kể dân gian vùng biển?
   Cần tăng cường sưu tầm, biên soạn, giáo dục truyền thông, phát triển du lịch văn hóa và khuyến khích nghiên cứu liên ngành nhằm bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa dân gian đặc trưng của vùng biển.

Kết luận

• Truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh đa dạng về thể loại, chủ yếu là truyền thuyết, phản ánh sâu sắc đời sống, lịch sử và tín ngưỡng của cư dân vùng biển.
• Nội dung truyện kể tập trung vào giải thích địa danh, ca ngợi người khai phá, thể hiện lòng yêu nước và ý chí bảo vệ chủ quyền biển đảo.
• Nghệ thuật biểu hiện trong truyện kể sử dụng motif phong phú, kết cấu khoa trương và yếu tố kỳ ảo, tạo nên sức hấp dẫn và giá trị giáo dục.
• Truyện kể dân gian gắn bó mật thiết với các lễ hội truyền thống, góp phần duy trì sức sống văn hóa cộng đồng.
• Đề xuất các giải pháp bảo tồn, giáo dục và khai thác giá trị truyện kể dân gian nhằm phát triển văn hóa và du lịch vùng biển Quảng Ninh trong thời gian tới.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan văn hóa, giáo dục và du lịch cần phối hợp triển khai các hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị truyện kể dân gian vùng biển Quảng Ninh, đồng thời khuyến khích nghiên cứu sâu hơn về các khía cạnh văn hóa liên quan. Để biết thêm chi tiết và tham khảo toàn bộ luận văn, độc giả có thể liên hệ với Trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên.