I. Lý do chọn đề tài
Nghị quyết 29 (2013) về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo đã chỉ ra định hướng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng phát triển năng lực và kỹ năng thực hành. Giáo dục STEM đang là phương thức dạy học được sử dụng rộng rãi, giúp học sinh tiếp cận kiến thức và kỹ năng theo chuẩn toàn cầu. Môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 theo chương trình GDPT 2018 là môn học tích hợp, đề cao việc vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Tuy nhiên, việc tổ chức chủ đề STEM trong môn học này chưa được thực hiện thường xuyên và hiệu quả. Vì vậy, nghiên cứu này nhằm đề xuất quy trình tích hợp STEM vào dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2, góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục.
1.1. Bối cảnh giáo dục hiện đại
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, giáo dục STEM trở thành xu hướng giáo dục hiện đại, giúp học sinh phát triển tư duy sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề. Môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 là môn học tích hợp kiến thức về thế giới tự nhiên và xã hội, tạo nền tảng cho việc học các môn khoa học ở các cấp học cao hơn. Việc áp dụng STEM trong môn học này không chỉ giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động mà còn biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn cuộc sống.
1.2. Thực trạng dạy học STEM tại Việt Nam
Mặc dù giáo dục STEM đã được triển khai tại nhiều trường phổ thông, việc áp dụng vào môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 vẫn còn hạn chế. Các nghiên cứu trước đây chủ yếu tập trung vào các môn khoa học tự nhiên như Toán, Lý, Hóa, mà chưa có nhiều nghiên cứu về việc tích hợp STEM vào môn học xã hội. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc nghiên cứu và đề xuất quy trình dạy học STEM phù hợp với đặc thù của môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2.
II. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Nghiên cứu này dựa trên cơ sở lý luận về giáo dục STEM và thực tiễn dạy học môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2. Giáo dục STEM được hiểu là phương pháp dạy học tích hợp liên ngành, kết hợp kiến thức từ các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học. Môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 là môn học tích hợp, giúp học sinh hiểu về thế giới tự nhiên và xã hội thông qua các hoạt động thực hành và trải nghiệm. Việc tích hợp STEM vào môn học này không chỉ giúp học sinh phát triển năng lực tư duy mà còn hình thành kỹ năng giải quyết vấn đề trong cuộc sống hàng ngày.
2.1. Khái niệm về giáo dục STEM
Giáo dục STEM là phương pháp dạy học tích hợp liên ngành, kết hợp kiến thức từ các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học. Theo Bộ Giáo dục Mỹ, STEM là chương trình nhằm tăng cường giáo dục các môn khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học từ tiểu học đến đại học. Tại Việt Nam, giáo dục STEM được hiểu là phương pháp dạy học định hướng hành động, giúp học sinh vận dụng kiến thức vào thực tiễn.
2.2. Đặc điểm môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2
Môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 là môn học tích hợp, giúp học sinh hiểu về thế giới tự nhiên và xã hội thông qua các hoạt động thực hành và trải nghiệm. Môn học này không chỉ cung cấp kiến thức cơ bản mà còn giúp học sinh phát triển kỹ năng quan sát, phân tích và giải quyết vấn đề. Việc tích hợp STEM vào môn học này sẽ giúp học sinh vận dụng kiến thức một cách linh hoạt và sáng tạo.
III. Quy trình dạy học chủ đề STEM
Nghiên cứu đề xuất quy trình dạy học chủ đề STEM trong môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2, bao gồm các bước: xác định mục tiêu, thiết kế nội dung, tổ chức hoạt động và đánh giá kết quả. Quy trình này đảm bảo tính hệ thống và logic, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học. Việc áp dụng quy trình này không chỉ giúp học sinh lĩnh hội kiến thức một cách chủ động mà còn phát triển kỹ năng thực hành và tư duy sáng tạo.
3.1. Xác định mục tiêu dạy học
Mục tiêu của việc dạy học chủ đề STEM trong môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2 là giúp học sinh vận dụng kiến thức từ các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học để giải quyết các vấn đề thực tiễn. Mục tiêu này đảm bảo học sinh không chỉ lĩnh hội kiến thức mà còn phát triển kỹ năng thực hành và tư duy sáng tạo.
3.2. Thiết kế nội dung chủ đề STEM
Nội dung của chủ đề STEM được thiết kế dựa trên các bài học trong môn Tự nhiên và Xã hội lớp 2, kết hợp với kiến thức từ các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học. Nội dung này đảm bảo tính hệ thống và logic, phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh tiểu học.
