Luận văn thạc sĩ: Tìm hiểu kiến thức bản địa trong sử dụng cây lâm sản ngoài gỗ làm thuốc của dân tộc Sán Chí tại Yên Lạc, Phú Lương, Thái Nguyên

• Tác giả: Trần Thị Thu Huế
• Người hướng dẫn: ThS. Nguyễn Thị Thu Hoàn
• Trường học: Đại học Nông Lâm Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Nông lâm kết hợp
• Đề tài: Tìm hiểu kiến thức bản địa trong sử dụng một số loài cây lâm sản ngoài gỗ để làm thuốc của dân tộc Sán Chí tại xã Yên Lạc, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp đại học
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. PHẦN 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2. Mục tiêu chung
• 1.3. Mục tiêu cụ thể
• 1.4. Ý nghĩa của đề tài
• 1.4.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu
• 1.4.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
• 2. PHẦN 2: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 2.1. Trên thế giới
• 2.2. Lịch sử sử dụng cây cỏ làm thuốc của các dân tộc trên thế giới
• 2.3. Hiện trạng tài nguyên thuốc trên thế giới
• 2.4. Lược sử các nghiên cứu về cây thuốc Việt Nam
• 2.5. Hiện trạng tài nguyên cây thuốc ở Việt Nam
• 2.6. Tổng quan khu vực nghiên cứu
• 2.6.1. Điều kiện tự nhiên
• 2.6.2. Đặc điểm dân sinh, kinh tế - xã hội
• 3. PHẦN 3: ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI, ĐỊA ĐIỂM, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Địa điểm và thời gian tiến hành
• 3.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.3.1. Điều tra loài thành phần, loài cây sử dụng làm thuốc
• 3.3.2. Mô tả được đặc điểm, hình thái, sinh thái của một số loài cây LSNG được sử dụng làm thuốc
• 3.3.3. Ứng dụng kiến thức bản địa trong việc sử dụng các loài LSNG làm thuốc
• 3.3.4. Những thuận lợi và khó khăn hiện tại của người Sán chí trong việc sử dụng các loài LSNG làm thuốc
• 3.3.5. Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao công tác bảo tồn các loài LSNG và các bài thuốc của đồng bào dân tộc Sán chí
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp thu thập thông tin
• 3.4.2. Phương pháp xử lý thông tin
• 4. PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ
• 4.1. Kết quả điều tra trong sử dụng loài cây Lâm sản ngoài gỗ làm thuốc
• 4.2. Đặc điểm hình thái và phân bố của một số cây tiêu biểu được người Sán chí sử dụng phổ biến để làm thuốc
• 4.2.1. Loài cây cỏ
• 4.2.2. Loài thân gỗ
• 4.2.3. Loài cây bụi, dây leo
• 4.3. Những ứng dụng kiến thức bản địa trong việc sử dụng các loài LSNG làm thuốc
• 4.4. Kiến thức bản địa trong việc khai thác và chế biến các loài LSNG để làm thuốc của đồng bào dân tộc Sán chí
• 4.5. Các loài LSNG có trong thành phần các bài thuốc chủ yếu
• 4.6. Những thuận lợi và khó khăn hiện tại của người Sán chí trong việc sử dụng các loài LSNG làm thuốc
• 4.6.1. Những thuận lợi
• 4.6.2. Những khó khăn
• 4.7. Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao công tác bảo tồn các loài LSNG và các bài thuốc của đồng bào dân tộc Sán chí
• 4.7.1. Các giải pháp nhằm nâng cao công tác bảo tồn các loài LSNG và các bài thuốc của đồng bào người Sán chí
• 4.7.2. Những cây thuốc cần được ưu tiên bảo tồn và giải pháp bảo tồn những loài cây thuốc đó
• 4.7.3. Các bài thuốc cần được lưu giữ và bảo tồn
• 5. PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về kiến thức bản địa và cây lâm sản ngoài gỗ

Kiến thức bản địa về sử dụng cây lâm sản ngoài gỗ làm thuốc của dân tộc Sán Chí tại Phú Lương, Thái Nguyên là một phần quan trọng trong văn hóa và y học cổ truyền của cộng đồng này. Nghiên cứu này nhằm tìm hiểu và bảo tồn những kinh nghiệm quý báu trong việc sử dụng các loại cây thuốc từ rừng. Cây lâm sản ngoài gỗ không chỉ có giá trị kinh tế mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì đa dạng sinh học và hỗ trợ sức khỏe cộng đồng. Việc sử dụng cây thuốc của người Sán Chí phản ánh sự hiểu biết sâu sắc về môi trường tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.

1.1. Tầm quan trọng của cây lâm sản ngoài gỗ

Cây lâm sản ngoài gỗ đóng vai trò quan trọng trong đời sống của người Sán Chí, đặc biệt là trong lĩnh vực y học cổ truyền. Những loại cây này được sử dụng để chữa trị các bệnh thông thường, phản ánh sự phong phú của tài nguyên thiên nhiên và kiến thức bản địa. Việc nghiên cứu và bảo tồn các loại cây thuốc này không chỉ giúp duy trì văn hóa dân tộc mà còn góp phần vào việc bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học.

1.2. Vai trò của dân tộc Sán Chí trong bảo tồn cây thuốc

Dân tộc Sán Chí tại Phú Lương, Thái Nguyên đã tích lũy nhiều kinh nghiệm trong việc sử dụng cây thuốc từ rừng. Những kiến thức này được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên một hệ thống y học cổ truyền độc đáo. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học hiện đại, việc sử dụng cây thuốc đang dần bị lãng quên. Nghiên cứu này nhằm ghi nhận và bảo tồn những kiến thức quý báu này, đồng thời đề xuất các giải pháp để duy trì và phát triển bền vững nguồn tài nguyên này.

II. Phương pháp nghiên cứu và kết quả

Nghiên cứu được thực hiện thông qua các phương pháp điều tra thực địa, phỏng vấn người dân địa phương và phân tích dữ liệu. Kết quả cho thấy người Sán Chí sử dụng nhiều loại cây lâm sản ngoài gỗ để làm thuốc, bao gồm các loại cây cỏ, cây bụi, và cây gỗ. Những loại cây này được sử dụng để chữa trị các bệnh thông thường như cảm cúm, đau nhức, và các vấn đề tiêu hóa. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc sử dụng cây thuốc của người Sán Chí phản ánh sự hiểu biết sâu sắc về môi trường tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.

2.1. Điều tra thành phần loài cây thuốc

Nghiên cứu đã điều tra và ghi nhận nhiều loại cây thuốc được người Sán Chí sử dụng, bao gồm các loại cây cỏ, cây bụi, và cây gỗ. Những loại cây này được sử dụng để chữa trị các bệnh thông thường, phản ánh sự phong phú của tài nguyên thiên nhiên và kiến thức bản địa. Việc nghiên cứu và bảo tồn các loại cây thuốc này không chỉ giúp duy trì văn hóa dân tộc mà còn góp phần vào việc bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học.

2.2. Kiến thức bản địa trong sử dụng cây thuốc

Người Sán Chí có nhiều kinh nghiệm trong việc sử dụng cây thuốc, từ cách thu hái, chế biến đến cách sử dụng. Những kiến thức này được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, tạo nên một hệ thống y học cổ truyền độc đáo. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học hiện đại, việc sử dụng cây thuốc đang dần bị lãng quên. Nghiên cứu này nhằm ghi nhận và bảo tồn những kiến thức quý báu này, đồng thời đề xuất các giải pháp để duy trì và phát triển bền vững nguồn tài nguyên này.

III. Giải pháp bảo tồn và phát triển

Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm bảo tồn và phát triển bền vững nguồn cây lâm sản ngoài gỗ làm thuốc của người Sán Chí. Các giải pháp bao gồm việc ghi nhận và lưu giữ kiến thức bản địa, nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của cây thuốc, và thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại để phát huy tối đa giá trị của cây thuốc trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

3.1. Bảo tồn kiến thức bản địa

Việc bảo tồn kiến thức bản địa về sử dụng cây thuốc là một trong những mục tiêu chính của nghiên cứu. Các giải pháp bao gồm việc ghi nhận và lưu giữ kiến thức bản địa, nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của cây thuốc, và thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại để phát huy tối đa giá trị của cây thuốc trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

3.2. Phát triển bền vững cây thuốc

Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm phát triển bền vững nguồn cây lâm sản ngoài gỗ làm thuốc của người Sán Chí. Các giải pháp bao gồm việc ghi nhận và lưu giữ kiến thức bản địa, nâng cao nhận thức của cộng đồng về giá trị của cây thuốc, và thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường. Nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kết hợp giữa y học cổ truyền và y học hiện đại để phát huy tối đa giá trị của cây thuốc trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng.