Tổng quan nghiên cứu

Ngành xây dựng cơ bản đóng vai trò then chốt trong phát triển kinh tế quốc dân, với sự gia tăng liên tục về khối lượng và vốn đầu tư trong những năm gần đây. Tại Việt Nam, ngành này không chỉ tạo dựng cơ sở vật chất mà còn góp phần nâng cao tiềm lực kinh tế và quốc phòng. Tuy nhiên, quản trị chi phí kinh doanh trong doanh nghiệp xây lắp vẫn là thách thức lớn do đặc thù sản phẩm cố định, quy mô lớn, thời gian thi công kéo dài và tính đơn chiếc của công trình.

Luận văn tập trung nghiên cứu quản trị chi phí kinh doanh tại Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng – VVMI, một doanh nghiệp xây dựng có bề dày hơn 35 năm kinh nghiệm, hoạt động chủ yếu tại các địa bàn như Quảng Ninh, Thái Nguyên, Quảng Nam. Phạm vi nghiên cứu bao gồm ba công trình xây lắp tiêu biểu: Nhà ở CBCNV Công ty Than Thống Nhất Quảng Ninh, Nhà ở CBCNV Trường đào tạo nghề mỏ Việt Bắc – Thái Nguyên và công trình cầu C1, C2 Công ty than điện Nông Sơn – Quảng Nam.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hoàn thiện công tác quản trị chi phí kinh doanh tại VVMI, qua đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm chi phí không cần thiết và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường xây dựng. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho các doanh nghiệp xây dựng trong việc quản lý chi phí, đồng thời góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng cơ bản trong bối cảnh kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản trị chi phí và kế toán quản trị chi phí, trong đó:

  • Lý thuyết quản trị chi phí: Nhấn mạnh vai trò của quản trị chi phí trong hoạch định, tổ chức, kiểm soát và ra quyết định nhằm tối ưu hóa chi phí sản xuất, giảm giá thành sản phẩm và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Quản trị chi phí bao gồm các chức năng hoạch định, ra quyết định, tổ chức thực hiện và kiểm tra kiểm soát chi phí.

  • Lý thuyết kế toán quản trị chi phí: Cung cấp thông tin chi phí kịp thời, chính xác phục vụ cho việc ra quyết định quản lý. Phân loại chi phí theo nhiều tiêu chí như chi phí trực tiếp, gián tiếp; chi phí biến đổi, cố định; chi phí kiểm soát được và không kiểm soát được; chi phí cơ hội, chi phí chênh lệch.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi công, chi phí sản xuất chung, định mức chi phí, biến động chi phí và các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp xây lắp.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các tài liệu, báo cáo tài chính, kế toán của Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng – VVMI giai đoạn 2010-2014, các văn bản pháp luật và tài liệu chuyên ngành liên quan. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát ý kiến Ban giám đốc, kế toán trưởng, trưởng phòng và đội trưởng thi công của công ty.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp phân tích kinh tế, thống kê mô tả, phân tích biến động chi phí theo các nhân tố giá và lượng, so sánh thực trạng với dự toán và định mức chi phí. Phân tích tài chính doanh nghiệp để đánh giá hiệu quả sử dụng vốn, khả năng thanh toán và năng lực tài chính.

  • Cỡ mẫu và timeline: Nghiên cứu tập trung vào ba công trình xây lắp tiêu biểu của công ty trong giai đoạn 2010-2014, với dữ liệu tài chính và chi phí được thu thập đầy đủ. Quá trình nghiên cứu kéo dài trong khoảng 6 tháng, bao gồm thu thập, xử lý dữ liệu và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định: Tổng doanh thu của công ty tăng từ 195,136 triệu đồng năm 2010 lên 256,930 triệu đồng năm 2014, tương ứng mức tăng trung bình hàng năm khoảng 6-10%. Lợi nhuận sau thuế cũng tăng từ 916 triệu đồng lên 2,367 triệu đồng, tỷ suất lợi nhuận đạt khoảng 0.9%.

  2. Cơ cấu tài sản và nguồn vốn có sự biến động tích cực: Tổng tài sản tăng 7% từ năm 2013 đến 2014, trong đó tài sản ngắn hạn tăng 9%, chủ yếu do tăng hàng tồn kho và các khoản phải thu. Nguồn vốn chủ sở hữu tăng 5%, trong khi nợ phải trả tăng 8%, cho thấy công ty đang duy trì cân đối vốn hợp lý.

  3. Khả năng thanh toán và hiệu quả sử dụng vốn: Khả năng thanh toán hiện hành đạt 1.29 lần năm 2014, cho thấy công ty có khả năng thanh toán nợ ngắn hạn tương đối an toàn. Hiệu suất sử dụng tài sản cố định đạt 13.95 lần doanh thu trên một đồng vốn cố định, tăng nhẹ so với năm trước. Hiệu quả sử dụng vốn lưu động cũng được cải thiện đáng kể.

  4. Biến động chi phí nguyên vật liệu và nhân công: Phân tích biến động chi phí cho thấy chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và nhân công trực tiếp có sự biến động do ảnh hưởng của giá cả thị trường và năng suất lao động. Công ty đã áp dụng các biện pháp kiểm soát chi phí như xây dựng định mức chi phí, kiểm soát hao hụt vật liệu và nâng cao năng suất lao động để giảm thiểu chi phí không cần thiết.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận của công ty xuất phát từ chiến lược kinh doanh đúng đắn, năng lực thi công và quản lý dự án hiệu quả. Việc duy trì tỷ suất lợi nhuận ổn định trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt cho thấy công ty có khả năng kiểm soát chi phí tốt.

Sự gia tăng hàng tồn kho và các khoản phải thu phản ánh đặc thù ngành xây dựng với thời gian thi công kéo dài và quy trình nghiệm thu thanh toán phức tạp. Điều này đặt ra yêu cầu công ty cần đẩy mạnh công tác thu hồi công nợ và quản lý vốn lưu động hiệu quả hơn.

Khả năng thanh toán và hiệu quả sử dụng vốn cho thấy công ty đang vận hành tài chính ổn định, tuy nhiên nguồn vốn chủ sở hữu còn thấp, phụ thuộc nhiều vào nợ vay ngắn hạn. So với các doanh nghiệp xây dựng khác, chỉ số thanh toán và hiệu quả sử dụng vốn của VVMI tương đối tốt nhưng cần đa dạng hóa nguồn vốn để giảm rủi ro tài chính.

Việc kiểm soát biến động chi phí nguyên vật liệu và nhân công là yếu tố then chốt giúp công ty duy trì lợi nhuận. Các biện pháp xây dựng định mức chi phí, kiểm soát hao hụt và nâng cao năng suất lao động đã phát huy hiệu quả, phù hợp với đặc thù sản phẩm xây dựng có tính đơn chiếc và quy mô lớn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ tăng trưởng doanh thu, lợi nhuận, cơ cấu tài sản và nguồn vốn, cũng như bảng phân tích biến động chi phí nguyên vật liệu và nhân công để minh họa rõ nét hơn các phát hiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và hoàn thiện hệ thống định mức chi phí: Thiết lập định mức chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công phù hợp với đặc thù từng công trình, cập nhật định kỳ theo biến động thị trường. Mục tiêu giảm chi phí không cần thiết ít nhất 5% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán Tài chính phối hợp Phòng Kỹ thuật sản xuất.

  2. Tăng cường kiểm soát và phòng ngừa rủi ro chi phí: Áp dụng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, giám sát chặt chẽ tiến độ thi công, chất lượng vật liệu và năng suất lao động nhằm hạn chế hao hụt và chi phí phát sinh ngoài dự toán. Thời gian triển khai trong 12 tháng. Chủ thể: Ban Giám đốc và các phòng ban liên quan.

  3. Hoàn thiện quy chế nội bộ và phân công trách nhiệm rõ ràng: Xây dựng quy chế quản lý chi phí gắn trách nhiệm cụ thể cho từng bộ phận và cá nhân, đặc biệt là các đội thi công và phòng kế toán. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và minh bạch tài chính. Thời gian thực hiện 6 tháng. Chủ thể: Phòng Tổ chức Hành chính và Ban Giám đốc.

  4. Đa dạng hóa nguồn vốn và nâng cao năng lực tài chính: Tăng vốn điều lệ qua phát hành cổ phiếu, đồng thời mở rộng quan hệ tín dụng với các ngân hàng để giảm áp lực vay ngắn hạn, đảm bảo nguồn vốn ổn định cho hoạt động thi công. Mục tiêu tăng vốn chủ sở hữu lên ít nhất 15% trong 3 năm tới. Chủ thể: Hội đồng Quản trị và Phòng Kế toán Tài chính.

  5. Đào tạo nâng cao năng suất lao động và áp dụng công nghệ mới: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ thuật, quản lý cho cán bộ công nhân viên, đồng thời đầu tư áp dụng công nghệ thi công tiên tiến nhằm nâng cao năng suất và chất lượng công trình, giảm chi phí nhân công và vật liệu. Thời gian triển khai liên tục. Chủ thể: Phòng Kỹ thuật sản xuất và Phòng Tổ chức Hành chính.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp xây dựng: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí, áp dụng các giải pháp quản trị chi phí hiệu quả để nâng cao năng lực cạnh tranh và lợi nhuận.

  2. Phòng kế toán và tài chính doanh nghiệp: Áp dụng các phương pháp phân tích biến động chi phí, xây dựng định mức chi phí và kiểm soát chi phí nhằm cung cấp thông tin chính xác phục vụ quản lý.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành xây dựng, quản trị kinh doanh: Tài liệu tham khảo về cơ sở lý luận và thực tiễn quản trị chi phí trong ngành xây dựng, phương pháp nghiên cứu và phân tích dữ liệu.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Hiểu rõ thực trạng quản trị chi phí trong doanh nghiệp xây dựng để xây dựng chính sách hỗ trợ, tạo môi trường pháp lý thuận lợi cho phát triển ngành.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản trị chi phí kinh doanh trong doanh nghiệp xây dựng có điểm gì đặc biệt?
    Quản trị chi phí trong xây dựng đặc thù do sản phẩm cố định, quy mô lớn, thời gian thi công dài và tính đơn chiếc của công trình. Điều này đòi hỏi quản lý chi phí chi tiết theo từng công trình, hạng mục và kiểm soát biến động chi phí nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công chặt chẽ.

  2. Các yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chi phí sản xuất kinh doanh tại VVMI?
    Bao gồm yếu tố khách quan như điều kiện tự nhiên, giá cả thị trường, chính sách nhà nước và yếu tố chủ quan như năng suất lao động, cơ sở vật chất kỹ thuật, tổ chức quản lý sản xuất. Sự phối hợp giữa các yếu tố này quyết định hiệu quả quản trị chi phí.

  3. Làm thế nào để kiểm soát biến động chi phí nguyên vật liệu và nhân công?
    Thông qua xây dựng định mức chi phí, phân tích biến động giá và lượng, áp dụng các biện pháp kiểm soát hao hụt, nâng cao năng suất lao động và lựa chọn nhà cung cấp uy tín. Việc này giúp giảm chi phí không cần thiết và nâng cao hiệu quả sản xuất.

  4. Tại sao công ty cần đa dạng hóa nguồn vốn?
    Đa dạng hóa nguồn vốn giúp giảm phụ thuộc vào vay nợ ngắn hạn, giảm rủi ro tài chính, tăng khả năng huy động vốn cho các dự án lớn và nâng cao năng lực cạnh tranh trong đấu thầu xây dựng.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao năng suất lao động trong doanh nghiệp xây dựng?
    Đào tạo kỹ thuật chuyên môn, áp dụng công nghệ thi công hiện đại, tổ chức lao động hợp lý và cải thiện điều kiện làm việc. Điều này không chỉ giảm chi phí nhân công mà còn nâng cao chất lượng công trình và tiến độ thi công.

Kết luận

  • Quản trị chi phí kinh doanh tại Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng – VVMI có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh và khả năng cạnh tranh trên thị trường xây dựng.
  • Công ty đã đạt được tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận ổn định trong giai đoạn 2010-2014, đồng thời duy trì hiệu quả sử dụng vốn và khả năng thanh toán nợ tương đối tốt.
  • Việc kiểm soát biến động chi phí nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công là yếu tố then chốt giúp công ty giảm chi phí và nâng cao lợi nhuận.
  • Đề xuất các giải pháp xây dựng định mức chi phí, kiểm soát rủi ro, hoàn thiện quy chế nội bộ và đa dạng hóa nguồn vốn nhằm hoàn thiện công tác quản trị chi phí trong giai đoạn tiếp theo.
  • Khuyến nghị công ty tiếp tục đầu tư vào đào tạo, áp dụng công nghệ mới và nâng cao năng suất lao động để phát triển bền vững trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Luận văn mong muốn được đồng hành cùng các doanh nghiệp xây dựng trong việc nâng cao hiệu quả quản trị chi phí, góp phần phát triển ngành xây dựng cơ bản Việt Nam. Để biết thêm chi tiết và ứng dụng thực tiễn, độc giả có thể liên hệ trực tiếp với tác giả hoặc tham khảo toàn văn luận văn.