Tổng quan nghiên cứu

Công tác kiểm tra nội bộ (KTNB) trong các trường tiểu học đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao chất lượng giáo dục và hiệu quả quản lý nhà trường. Tại huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định, với khoảng 10 trường tiểu học được khảo sát trong giai đoạn năm học 2018-2019 đến 2019-2020, công tác KTNB đã có những tiến bộ nhất định nhưng vẫn còn tồn tại nhiều hạn chế. Theo báo cáo của ngành giáo dục địa phương, việc tổ chức KTNB chưa thực sự thường xuyên, quy trình còn lúng túng và đôi khi mang tính hình thức, ảnh hưởng đến hiệu lực quản lý và chất lượng giáo dục.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát thực trạng quản lý công tác KTNB tại các trường tiểu học huyện Tuy Phước, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý và chất lượng giáo dục. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào 10 trường tiểu học trên địa bàn huyện, với dữ liệu thu thập trong hai năm học liên tiếp. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, góp phần thực hiện mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông, đồng thời hỗ trợ hiệu trưởng trong việc quản lý và điều hành công tác KTNB một cách khoa học và hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý giáo dục và lý thuyết kiểm tra nội bộ trường học. Quản lý giáo dục được hiểu là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm vận hành hệ thống giáo dục theo mục tiêu đề ra. Trong đó, quản lý nhà trường là một bộ phận quan trọng, tập trung vào việc tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra các hoạt động giáo dục.

Kiểm tra nội bộ trường học là chức năng quản lý cơ bản, giúp hiệu trưởng đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của các thành viên, bộ phận trong nhà trường, từ đó điều chỉnh, uốn nắn và nâng cao hiệu quả hoạt động. Các khái niệm chính bao gồm: quản lý công tác KTNB, mục tiêu kiểm tra nội bộ, nội dung kiểm tra, hình thức kiểm tra và quy trình thực hiện kiểm tra nội bộ.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Về lý luận, tác giả phân tích, tổng hợp các tài liệu, văn bản pháp luật như Luật Giáo dục, Luật Thanh tra, Điều lệ Trường tiểu học và các văn bản hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài.

Về thực tiễn, khảo sát được tiến hành tại 10 trường tiểu học huyện Tuy Phước, với cỡ mẫu gồm cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên tham gia trả lời bảng hỏi và phỏng vấn sâu. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phương pháp thống kê mô tả và phân tích định tính, sử dụng phần mềm Excel để phân tích số liệu. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm học 2018-2019 đến 2019-2020, đảm bảo tính cập nhật và phản ánh đúng thực trạng.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức về công tác KTNB: Khoảng 85% cán bộ quản lý và giáo viên nhận thức rõ tầm quan trọng của công tác KTNB trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, 30% trong số họ cho biết công tác KTNB chưa được thực hiện thường xuyên và đầy đủ theo quy trình chuẩn.

  2. Thực trạng nội dung và quy trình kiểm tra: Chỉ có khoảng 60% trường xây dựng kế hoạch KTNB phù hợp với nhiệm vụ năm học và tình hình thực tế. Quy trình kiểm tra còn mang tính hình thức ở 25% trường, chưa đảm bảo tính khách quan và hiệu quả.

  3. Quản lý công tác KTNB: Khoảng 70% hiệu trưởng thực hiện quản lý công tác KTNB nhưng chỉ 50% trong số đó có kế hoạch cụ thể, rõ ràng và có sự phân công nhiệm vụ chi tiết cho Ban kiểm tra nội bộ. Việc tổ chức lực lượng kiểm tra còn hạn chế về chuyên môn và số lượng.

  4. Ảnh hưởng của điều kiện khách quan: Hơn 60% trường gặp khó khăn về cơ sở vật chất và nguồn lực tài chính, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác KTNB. Việc áp dụng đồng thời hai chương trình giáo dục (chương trình mới và chương trình hiện hành) cũng gây khó khăn trong quản lý và kiểm tra.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác KTNB tại các trường tiểu học huyện Tuy Phước đã có những bước tiến nhưng vẫn còn nhiều hạn chế cần khắc phục. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ nhận thức chưa đồng đều, thiếu kế hoạch chi tiết và lực lượng kiểm tra chưa được bồi dưỡng chuyên môn đầy đủ. So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, vai trò của hiệu trưởng trong quản lý KTNB được khẳng định là yếu tố quyết định thành công của công tác này.

Việc thiếu đồng bộ trong chương trình giảng dạy và hạn chế về nguồn lực vật chất là những yếu tố khách quan ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả quản lý KTNB. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ nhận thức, thực hiện kế hoạch và tổ chức kiểm tra giữa các trường có thể minh họa rõ nét sự chênh lệch này, giúp nhà quản lý nhận diện điểm mạnh, điểm yếu để điều chỉnh phù hợp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên về tầm quan trọng của công tác KTNB: Tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ về KTNB định kỳ hàng năm, nhằm nâng cao năng lực và trách nhiệm của đội ngũ tham gia kiểm tra. Chủ thể thực hiện: Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện; Thời gian: bắt đầu từ năm học tiếp theo.

  2. Xây dựng kế hoạch công tác KTNB phù hợp với nhiệm vụ năm học và tình hình thực tế của từng trường: Hiệu trưởng cần chủ động phối hợp với Ban kiểm tra nội bộ xây dựng kế hoạch chi tiết, có phân công rõ ràng, đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường tiểu học; Thời gian: đầu mỗi năm học.

  3. Tổ chức lực lượng kiểm tra nội bộ chuyên nghiệp, đa dạng và có chuyên môn cao: Cần lựa chọn cán bộ, giáo viên có uy tín, năng lực tham gia Ban kiểm tra, đồng thời tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra cho lực lượng này. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng phối hợp Phòng GD&ĐT; Thời gian: trong vòng 6 tháng đầu năm học.

  4. Tăng cường kiểm tra, đánh giá và xử lý kết quả KTNB: Hiệu trưởng cần chỉ đạo thực hiện nghiêm túc việc kiểm tra, giám sát công tác KTNB, xử lý kịp thời các tồn tại, hạn chế được phát hiện qua kiểm tra. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng; Thời gian: liên tục trong năm học.

  5. Bảo đảm các điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính hỗ trợ công tác KTNB: Đề xuất cấp trên ưu tiên đầu tư trang thiết bị, kinh phí phục vụ công tác kiểm tra, đồng thời khuyến khích xã hội hóa giáo dục để tăng nguồn lực. Chủ thể thực hiện: Sở GD&ĐT, UBND huyện; Thời gian: kế hoạch trung hạn 3 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Hiệu trưởng và phó hiệu trưởng các trường tiểu học: Luận văn cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý công tác KTNB, giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng kế hoạch và tổ chức kiểm tra hiệu quả.

  2. Cán bộ quản lý giáo dục tại Phòng Giáo dục và Đào tạo: Tài liệu hỗ trợ trong việc chỉ đạo, hướng dẫn và giám sát công tác KTNB tại các trường, từ đó nâng cao chất lượng quản lý giáo dục địa phương.

  3. Giáo viên và nhân viên tham gia Ban kiểm tra nội bộ: Giúp hiểu rõ vai trò, nhiệm vụ và quy trình kiểm tra, từ đó thực hiện công tác kiểm tra một cách chuyên nghiệp, khách quan và hiệu quả.

  4. Nghiên cứu sinh, học viên cao học chuyên ngành Quản lý giáo dục: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý công tác KTNB trong trường tiểu học, góp phần phát triển nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực quản lý giáo dục.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm tra nội bộ trường tiểu học là gì và tại sao nó quan trọng?
    Kiểm tra nội bộ là hoạt động xem xét, đánh giá các hoạt động giáo dục và điều kiện dạy học trong phạm vi nhà trường nhằm nâng cao chất lượng giáo dục. Nó giúp hiệu trưởng có thông tin chính xác để điều chỉnh, uốn nắn và nâng cao hiệu quả quản lý.

  2. Ai là người chịu trách nhiệm chính trong công tác KTNB?
    Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm quản lý, điều hành và tổ chức công tác KTNB, đồng thời thành lập Ban kiểm tra nội bộ gồm các cán bộ, giáo viên có chuyên môn và uy tín để thực hiện kiểm tra.

  3. Những khó khăn thường gặp trong quản lý công tác KTNB ở các trường tiểu học?
    Khó khăn bao gồm nhận thức chưa đồng đều về tầm quan trọng của KTNB, thiếu kế hoạch chi tiết, lực lượng kiểm tra chưa chuyên nghiệp, điều kiện cơ sở vật chất và tài chính hạn chế, cũng như sự không đồng nhất trong chương trình giảng dạy.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác KTNB?
    Cần nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch chi tiết, tổ chức lực lượng kiểm tra chuyên nghiệp, tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý kết quả, đồng thời đảm bảo điều kiện vật chất và tài chính hỗ trợ công tác KTNB.

  5. Công tác KTNB ảnh hưởng thế nào đến chất lượng giáo dục?
    KTNB giúp phát hiện ưu điểm và hạn chế trong hoạt động giáo dục, từ đó đề xuất biện pháp cải tiến, nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập, góp phần thực hiện mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.

Kết luận

  • Công tác kiểm tra nội bộ tại các trường tiểu học huyện Tuy Phước đã đạt được những kết quả nhất định nhưng còn nhiều hạn chế về nhận thức, kế hoạch và tổ chức thực hiện.
  • Vai trò của hiệu trưởng trong quản lý công tác KTNB là yếu tố quyết định hiệu quả của hoạt động này.
  • Các yếu tố khách quan như điều kiện cơ sở vật chất, tài chính và sự không đồng nhất chương trình giáo dục ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý KTNB.
  • Đề xuất các biện pháp nâng cao nhận thức, xây dựng kế hoạch, tổ chức lực lượng kiểm tra, tăng cường giám sát và đảm bảo điều kiện vật chất là cần thiết để nâng cao hiệu quả công tác KTNB.
  • Tiếp tục nghiên cứu và áp dụng các giải pháp quản lý công tác KTNB phù hợp với điều kiện thực tế nhằm góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các trường tiểu học và cơ quan quản lý giáo dục cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh, hoàn thiện công tác KTNB, hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.