Luận Văn Thạc Sĩ: Quản Lý Hoạt Động Dạy Học Môn Toán Theo Định Hướng Phát Triển Năng Lực Học Sinh THCS Tại Quy Nhơn, Bình Định

• Tác giả: Trương Thị Ngọc Phượng
• Người hướng dẫn: GS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc
• Trường học: Đại học Quy Nhơn
• Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
• Đề tài: Quản Lý Dạy Học Toán Phát Triển Năng Lực Học Sinh THCS Tại Quy Nhơn, Bình Định
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Bình Định

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
• MỞ ĐẦU
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục đích nghiên cứu
• 1.3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
• 1.3.1. Khách thể nghiên cứu
• 1.3.2. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4. Giả thuyết khoa học
• 1.5. Giới hạn nghiên cứu
• 1.6. Nhiệm vụ nghiên cứu
• 1.7. Phương pháp nghiên cứu
• 1.7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
• 1.7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
• 1.7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ khác
• 1.8. Cấu trúc luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CỦA HỌC SINH Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
• 1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC HỌC SINH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ QUY NHƠN, TỈNH BÌNH ĐỊNH
• 3. CHƯƠNG 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN
• 4. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC QUYẾT ĐỊNH GIAO ĐỀ TÀI LUẬN VĂN THẠC SĨ (Bản sao)

Tóm tắt

I. Cơ sở lý luận quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực của học sinh

Quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh THCS là một vấn đề quan trọng trong giáo dục hiện đại. Quản lý dạy học không chỉ đơn thuần là việc tổ chức và điều hành các hoạt động dạy học mà còn bao gồm việc phát triển năng lực cho học sinh. Theo Luật Giáo dục số 43/2019/QH14, phương pháp giáo dục cần phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động và sáng tạo của học sinh. Điều này đòi hỏi các nhà quản lý giáo dục phải có những biện pháp phù hợp để thực hiện mục tiêu này. Phát triển năng lực học sinh không chỉ là việc trang bị kiến thức mà còn là khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Việc dạy học môn Toán cần phải gắn liền với thực tiễn cuộc sống, giúp học sinh phát triển tư duy logic và khả năng giải quyết vấn đề. Các phương pháp dạy học hiện đại như dạy học theo dự án, học tập trải nghiệm cần được áp dụng để nâng cao chất lượng dạy học. Đặc biệt, việc quản lý giáo dục cần phải chú trọng đến việc bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, tạo điều kiện cho họ phát huy sáng tạo trong giảng dạy.

1.1. Khái quát lịch sử nghiên cứu

Lịch sử nghiên cứu về quản lý dạy học môn Toán đã chỉ ra rằng việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là một xu hướng tất yếu trong giáo dục hiện đại. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực có thể nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều giáo viên vẫn còn lúng túng trong việc áp dụng các phương pháp này. Năng lực học tập của học sinh thường bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như phương pháp dạy học, nội dung chương trình và sự hỗ trợ từ phía gia đình. Do đó, việc nghiên cứu và đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực là cần thiết để nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường THCS.

II. Thực trạng quản lý dạy học môn Toán ở các trường THCS tại Quy Nhơn Bình Định

Thực trạng quản lý dạy học môn Toán tại các trường THCS ở Quy Nhơn, Bình Định cho thấy nhiều vấn đề cần được cải thiện. Đội ngũ giáo viên dạy Toán tại đây đã có những nỗ lực trong việc đổi mới phương pháp dạy học, tuy nhiên, vẫn còn nhiều hạn chế. Việc quản lý dạy học chưa thực sự đồng bộ và khoa học, dẫn đến việc chưa phát huy hết tiềm năng của học sinh. Các hình thức dạy học truyền thống vẫn chiếm ưu thế, trong khi các phương pháp dạy học hiện đại chưa được áp dụng rộng rãi. Kết quả học tập môn Toán của học sinh vẫn chưa đạt yêu cầu, nhiều học sinh gặp khó khăn trong việc vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này cho thấy cần có sự can thiệp kịp thời từ phía các nhà quản lý giáo dục để cải thiện tình hình. Việc khảo sát thực trạng dạy học môn Toán sẽ giúp xác định rõ hơn những vấn đề tồn tại và từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả.

2.1. Đội ngũ giáo viên dạy Toán

Đội ngũ giáo viên dạy Toán tại các trường THCS ở Quy Nhơn, Bình Định có trình độ chuyên môn tương đối tốt. Tuy nhiên, nhiều giáo viên vẫn còn thiếu kinh nghiệm trong việc áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại. Việc bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên cần được chú trọng hơn nữa. Các chương trình tập huấn, hội thảo về đổi mới phương pháp dạy học cần được tổ chức thường xuyên để nâng cao năng lực cho giáo viên. Quản lý giáo dục cần có những chính sách hỗ trợ để khuyến khích giáo viên sáng tạo trong giảng dạy, từ đó nâng cao chất lượng dạy học môn Toán.

III. Biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh

Để nâng cao chất lượng dạy học môn Toán tại các trường THCS ở Quy Nhơn, Bình Định, cần thiết phải đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả. Một trong những biện pháp quan trọng là tăng cường quản lý giáo dục thông qua việc xây dựng kế hoạch dạy học rõ ràng, cụ thể. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận trong nhà trường để đảm bảo việc thực hiện kế hoạch dạy học được đồng bộ. Bên cạnh đó, việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực như dạy học theo dự án, học tập trải nghiệm sẽ giúp học sinh phát triển năng lực giải quyết vấn đề. Phát triển năng lực cho học sinh không chỉ dừng lại ở việc truyền đạt kiến thức mà còn cần chú trọng đến việc rèn luyện kỹ năng thực hành, khả năng tư duy độc lập. Các hoạt động ngoại khóa, nghiên cứu khoa học cũng cần được khuyến khích để tạo môi trường học tập phong phú cho học sinh.

3.1. Đề xuất biện pháp quản lý

Các biện pháp quản lý dạy học môn Toán cần được xây dựng dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn. Cần thiết phải tổ chức các lớp bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên, tạo điều kiện cho họ tiếp cận với các phương pháp dạy học mới. Đồng thời, cần có các chương trình đánh giá định kỳ để theo dõi và đánh giá chất lượng dạy học. Việc khuyến khích giáo viên tham gia các hội thảo, tập huấn về đổi mới phương pháp dạy học cũng là một trong những biện pháp quan trọng. Quản lý dạy học cần phải linh hoạt và phù hợp với thực tiễn, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục tại các trường THCS.

Nội dung chính

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông Việt Nam, việc chuyển đổi phương pháp dạy học từ truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực người học là yêu cầu cấp thiết. Theo Luật Giáo dục số 43/2019/QH14, điều 30, phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, đồng thời bồi dưỡng kỹ năng tự học và hợp tác. Nghị quyết số 29 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI cũng nhấn mạnh đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại, phát triển phẩm chất và năng lực người học. Trên địa bàn thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định, các trường trung học cơ sở (THCS) đã có nhiều nỗ lực nâng cao chất lượng giáo dục, tuy nhiên hoạt động quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh còn nhiều hạn chế. Nghiên cứu này tập trung khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại 05 trường THCS trên địa bàn thành phố Quy Nhơn trong năm học 2019-2020. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán, góp phần thực hiện thành công đổi mới giáo dục theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các nhà quản lý giáo dục và giáo viên trong việc đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời góp phần nâng cao năng lực học sinh, đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục hiện đại.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết quản lý giáo dục và lý luận dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống các tác động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý nhằm phát huy hiệu quả các nguồn lực giáo dục để đạt mục tiêu đề ra. Hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực chú trọng phát triển các năng lực như tư duy Toán học, giải quyết vấn đề, mô hình hóa, giao tiếp Toán học, sử dụng công cụ Toán học và năng lực tự học. Mô hình năng lực học sinh được xây dựng dựa trên quan điểm của David McClelland với cấu trúc đa thành tố gồm năng lực chuyên môn, năng lực phương pháp, năng lực xã hội và năng lực cá thể. Lý thuyết này giúp xác định các yếu tố cần quản lý trong hoạt động dạy học nhằm phát triển toàn diện năng lực học sinh.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn. Nguồn dữ liệu chính bao gồm khảo sát thực trạng quản lý dạy học môn Toán tại 05 trường THCS trên địa bàn thành phố Quy Nhơn trong năm học 2019-2020. Cỡ mẫu khảo sát gồm cán bộ quản lý, giáo viên dạy Toán và học sinh các trường được chọn. Phương pháp thu thập dữ liệu gồm phiếu hỏi, quan sát sư phạm, phỏng vấn sâu và trao đổi trực tiếp. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê toán học và so sánh nhằm đánh giá thực trạng và mối tương quan giữa các yếu tố ảnh hưởng. Quá trình nghiên cứu được thực hiện theo timeline gồm: thu thập dữ liệu (tháng 9-11/2019), phân tích và đánh giá (tháng 12/2019-2/2020), đề xuất biện pháp và khảo nghiệm tính khả thi (tháng 3-5/2020), hoàn thiện luận văn (tháng 6-7/2020).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng quản lý mục tiêu và kế hoạch dạy học môn Toán: Khoảng 85% giáo viên và cán bộ quản lý cho biết kế hoạch dạy học được xây dựng đầy đủ nhưng việc thực hiện chưa đồng bộ, có hiện tượng cắt xén nội dung. Tỷ lệ thực hiện kế hoạch đúng tiến độ đạt khoảng 70%.

2. Quản lý chương trình và nội dung dạy học: 78% giáo viên thực hiện đúng chương trình theo quy định, tuy nhiên chỉ khoảng 60% tổ chuyên môn thường xuyên thảo luận, cập nhật đổi mới chương trình và phương pháp dạy học.

3. Sử dụng phương pháp và điều kiện hỗ trợ dạy học: Chỉ khoảng 55% giáo viên thường xuyên áp dụng phương pháp dạy học phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh. Việc sử dụng thiết bị dạy học và công nghệ thông tin còn hạn chế, chỉ khoảng 50% giáo viên sử dụng hiệu quả các thiết bị hỗ trợ.

4. Quản lý hoạt động kiểm tra, đánh giá: Khoảng 65% giáo viên áp dụng đa dạng hình thức kiểm tra đánh giá theo định hướng phát triển năng lực, tuy nhiên việc đánh giá tự học và đánh giá lẫn nhau của học sinh chưa được chú trọng đúng mức.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại các trường THCS trên địa bàn thành phố Quy Nhơn còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong việc đồng bộ thực hiện kế hoạch, đổi mới phương pháp dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin. Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về năng lực quản lý của cán bộ quản lý, sự thiếu đồng bộ trong tổ chức sinh hoạt chuyên môn và điều kiện cơ sở vật chất chưa đáp ứng đầy đủ. So sánh với các nghiên cứu trong ngành giáo dục phổ thông, kết quả này tương đồng với xu hướng chung tại nhiều địa phương khi chuyển đổi phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực. Việc quản lý kiểm tra đánh giá còn mang tính truyền thống, chưa phát huy hết vai trò phản hồi và điều chỉnh quá trình dạy học. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ áp dụng các biện pháp quản lý và phương pháp dạy học, bảng so sánh mức độ thực hiện kế hoạch và đổi mới phương pháp giữa các trường. Ý nghĩa của kết quả là cơ sở để đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng năng lực quản lý cho cán bộ quản lý và giáo viên: Tổ chức các lớp tập huấn chuyên sâu về quản lý dạy học theo định hướng phát triển năng lực, nâng cao kỹ năng xây dựng và thực hiện kế hoạch dạy học. Mục tiêu đạt 90% cán bộ quản lý và giáo viên được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Sở Giáo dục và Đào tạo Bình Định phối hợp với các trường đại học sư phạm.

2. Đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học: Khuyến khích tổ chuyên môn tổ chức sinh hoạt chuyên môn định kỳ, tập trung thảo luận đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá. Mục tiêu 100% tổ chuyên môn thực hiện sinh hoạt chuyên môn ít nhất 1 lần/tháng trong năm học tiếp theo. Chủ thể thực hiện: Hiệu trưởng các trường THCS.

3. Ứng dụng công nghệ thông tin và thiết bị dạy học: Đầu tư trang thiết bị, xây dựng ngân hàng đề kiểm tra điện tử, khuyến khích giáo viên sử dụng phần mềm hỗ trợ giảng dạy và kiểm tra đánh giá. Mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng thiết bị dạy học lên 80% trong 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban giám hiệu, phòng thiết bị trường học.

4. Đổi mới công tác kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển năng lực: Xây dựng bộ công cụ đánh giá đa dạng, kết hợp đánh giá thường xuyên và định kỳ, tăng cường tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau của học sinh. Mục tiêu nâng cao chất lượng đánh giá, phản ánh đúng năng lực học sinh trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện: Tổ chuyên môn, giáo viên bộ môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý giáo dục các cấp: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao năng lực quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh, hỗ trợ xây dựng chính sách và kế hoạch quản lý hiệu quả.

2. Giáo viên môn Toán THCS: Giúp hiểu rõ về phương pháp dạy học đổi mới, cách tổ chức hoạt động dạy học phát huy năng lực học sinh, đồng thời cải tiến công tác kiểm tra đánh giá phù hợp với định hướng phát triển năng lực.

3. Nhà nghiên cứu giáo dục và sinh viên cao học: Cung cấp tài liệu tham khảo về quản lý giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá theo năng lực, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực giáo dục phổ thông.

4. Các cơ quan quản lý giáo dục địa phương: Hỗ trợ trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức bồi dưỡng và kiểm tra, giám sát hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục địa phương.

Câu hỏi thường gặp

1. Quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực là gì?
   Là quá trình tổ chức, điều khiển các hoạt động dạy học nhằm phát triển toàn diện các năng lực của học sinh như tư duy Toán học, giải quyết vấn đề, giao tiếp và tự học, thay vì chỉ truyền đạt kiến thức thuần túy.

2. Tại sao cần đổi mới phương pháp dạy học môn Toán?
   Đổi mới giúp phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh, nâng cao khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục theo Luật Giáo dục 2019 và Nghị quyết 29 của Đảng.

3. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Toán là gì?
   Bao gồm năng lực quản lý của cán bộ quản lý, trình độ chuyên môn của giáo viên, điều kiện cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, cũng như sự phối hợp trong tổ chuyên môn và sự tham gia của học sinh.

4. Làm thế nào để đánh giá năng lực học sinh hiệu quả?
   Cần sử dụng đa dạng hình thức đánh giá như kiểm tra miệng, viết, thực hành, tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau, tập trung vào khả năng vận dụng kiến thức trong các tình huống thực tế, không chỉ đánh giá khả năng nhớ kiến thức.

5. Các biện pháp quản lý nào được đề xuất để nâng cao chất lượng dạy học môn Toán?
   Bao gồm đào tạo bồi dưỡng cán bộ quản lý và giáo viên, đổi mới sinh hoạt chuyên môn, ứng dụng công nghệ thông tin, đổi mới công tác kiểm tra đánh giá theo hướng phát triển năng lực học sinh.

Kết luận

• Nghiên cứu đã làm rõ cơ sở lý luận và thực trạng quản lý dạy học môn Toán theo định hướng phát triển năng lực học sinh tại 05 trường THCS thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định trong năm học 2019-2020.
• Phát hiện nhiều hạn chế trong quản lý kế hoạch, đổi mới phương pháp dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin, ảnh hưởng đến chất lượng dạy học môn Toán.
• Đề xuất các biện pháp quản lý đồng bộ, thiết thực nhằm nâng cao năng lực quản lý, đổi mới phương pháp và kiểm tra đánh giá, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
• Khuyến nghị các cơ quan quản lý giáo dục và nhà trường triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để đạt hiệu quả bền vững.
• Mời các nhà quản lý, giáo viên và nhà nghiên cứu giáo dục tham khảo và áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm thúc đẩy đổi mới giáo dục theo hướng phát triển năng lực học sinh.