Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện chương trình giáo dục phổ thông, việc nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý (CBQL) trường tiểu học đóng vai trò then chốt trong việc phát triển chất lượng giáo dục. Thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, với 22 trường tiểu học và hơn 26.000 học sinh, đang đối mặt với thách thức trong việc quản lý và bồi dưỡng đội ngũ CBQL nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học của Phòng Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) thành phố Hạ Long, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý phù hợp theo định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông. Nghiên cứu tập trung trong giai đoạn 2014-2018, khảo sát tại 22 trường tiểu học và các cơ quan quản lý liên quan trên địa bàn thành phố. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc nâng cao năng lực quản lý, góp phần phát triển giáo dục tiểu học bền vững, đồng thời hỗ trợ Phòng GD&ĐT trong công tác quản lý và tổ chức bồi dưỡng CBQL hiệu quả hơn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý hiện đại và quản lý giáo dục, trong đó có mô hình quản lý của Henri Fayol với 5 chức năng cơ bản: kế hoạch hóa, tổ chức, lãnh đạo, kiểm tra và đánh giá. Ngoài ra, lý thuyết về năng lực lãnh đạo của Howard Gardner với các loại tư duy đa dạng (nguyên tắc, tổng hợp, sáng tạo, tôn trọng, đạo đức) được áp dụng để phân tích phẩm chất và năng lực của CBQL. Khái niệm quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống tác động có mục đích, có kế hoạch nhằm vận hành hiệu quả hệ thống giáo dục theo đường lối của Đảng và Nhà nước. Các khái niệm chính bao gồm: cán bộ quản lý trường tiểu học, hoạt động bồi dưỡng, quản lý hoạt động bồi dưỡng, và yêu cầu phẩm chất năng lực theo chuẩn Hiệu trưởng trường tiểu học. Luật Giáo dục và các văn bản pháp luật như Thông tư số 26/2015/TT-BGDĐT và Thông tư liên tịch số 11/2015/TTLT-BGDĐT-BNV cũng được sử dụng làm cơ sở pháp lý cho nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa nghiên cứu lý luận và thực tiễn. Nguồn dữ liệu bao gồm tài liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, sách, báo, công trình nghiên cứu liên quan và dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát, phỏng vấn, quan sát tại 22 trường tiểu học và Phòng GD&ĐT thành phố Hạ Long. Cỡ mẫu khảo sát gồm 26 hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, 17 lãnh đạo, chuyên viên phòng GD&ĐT và phòng Nội vụ, cùng 100-126 giáo viên và cán bộ trong diện quy hoạch CBQL. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu phi xác suất theo nhóm đối tượng có liên quan trực tiếp đến hoạt động bồi dưỡng. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, phân tích SWOT để đánh giá thực trạng và nhu cầu bồi dưỡng. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2016 đến 2018, đảm bảo thu thập dữ liệu đầy đủ và cập nhật.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng nhận thức và nhu cầu bồi dưỡng CBQL: Khoảng 85% CBQL nhận thức rõ tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng trong việc nâng cao năng lực quản lý. Tuy nhiên, chỉ khoảng 60% tham gia các khóa bồi dưỡng theo kế hoạch của Phòng GD&ĐT, cho thấy còn nhiều hạn chế trong việc thu hút và tổ chức bồi dưỡng.

  2. Nội dung và chương trình bồi dưỡng: Nội dung bồi dưỡng chủ yếu tập trung vào kiến thức quản lý hành chính và nghiệp vụ sư phạm, chiếm 70% chương trình. Các nội dung về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông và kỹ năng lãnh đạo sáng tạo chỉ chiếm khoảng 30%, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu đổi mới.

  3. Hình thức tổ chức và phương pháp bồi dưỡng: Hình thức bồi dưỡng tập trung chiếm 75%, trong khi tự bồi dưỡng và kết hợp chỉ chiếm 25%. Phương pháp thuyết trình truyền thống vẫn chiếm ưu thế, trong khi các phương pháp tương tác, thực hành và học tập nhóm còn hạn chế.

  4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng: Phòng GD&ĐT đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng hàng năm nhưng việc kiểm tra, đánh giá kết quả còn mang tính hình thức, chưa có hệ thống phản hồi hiệu quả. Khoảng 40% CBQL cho biết chưa nhận được sự hỗ trợ kịp thời sau bồi dưỡng để áp dụng vào thực tiễn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ việc chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng tham gia bồi dưỡng, nguồn lực vật chất và kinh phí còn hạn chế, cũng như chưa đổi mới phương pháp bồi dưỡng phù hợp với đặc thù đối tượng là người lớn. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc tập trung vào đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng là xu hướng tất yếu để nâng cao hiệu quả. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ tham gia bồi dưỡng theo từng hình thức và bảng tổng hợp đánh giá mức độ hài lòng về nội dung chương trình. Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ thực trạng và nhu cầu thực tế, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL trường tiểu học, góp phần thực hiện thành công đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức: Phòng GD&ĐT cần tổ chức các hội thảo, tọa đàm nhằm nâng cao nhận thức về vai trò và tầm quan trọng của hoạt động bồi dưỡng CBQL, hướng tới mục tiêu tăng tỷ lệ tham gia bồi dưỡng lên trên 90% trong vòng 2 năm tới.

  2. Đổi mới nội dung và chương trình bồi dưỡng: Cập nhật và bổ sung các nội dung liên quan đến đổi mới chương trình giáo dục phổ thông, kỹ năng lãnh đạo sáng tạo, quản lý dựa trên dữ liệu và công nghệ thông tin. Thời gian thực hiện trong 1 năm, phối hợp với các cơ sở đào tạo uy tín.

  3. Đa dạng hóa hình thức và phương pháp bồi dưỡng: Kết hợp giữa bồi dưỡng tập trung, tự học, học trực tuyến và tham quan học tập mô hình tiên tiến. Áp dụng phương pháp tương tác, làm việc nhóm, giải quyết tình huống để nâng cao hiệu quả tiếp thu. Chủ thể thực hiện là Phòng GD&ĐT và các trung tâm bồi dưỡng giáo viên.

  4. Xây dựng hệ thống kiểm tra, đánh giá và phản hồi hiệu quả: Thiết lập quy trình đánh giá kết quả bồi dưỡng dựa trên sự thay đổi năng lực và hiệu quả công việc của CBQL sau bồi dưỡng. Thực hiện đánh giá định kỳ hàng năm và điều chỉnh kế hoạch bồi dưỡng phù hợp. Phòng GD&ĐT chịu trách nhiệm triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo: Nhận diện thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL, từ đó nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục địa phương.

  2. Hiệu trưởng và Phó hiệu trưởng trường tiểu học: Hiểu rõ yêu cầu phẩm chất, năng lực và các phương pháp bồi dưỡng phù hợp để tự nâng cao năng lực quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.

  3. Các nhà nghiên cứu và giảng viên quản lý giáo dục: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn để phát triển các đề tài nghiên cứu tiếp theo hoặc xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng.

  4. Cơ quan quản lý giáo dục cấp tỉnh và trung ương: Áp dụng các kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hướng dẫn và hỗ trợ các địa phương trong công tác bồi dưỡng CBQL trường tiểu học.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao việc bồi dưỡng CBQL trường tiểu học lại quan trọng?
    Bồi dưỡng giúp CBQL cập nhật kiến thức, nâng cao năng lực quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục tiểu học.

  2. Phương pháp bồi dưỡng nào hiệu quả nhất cho CBQL?
    Phương pháp kết hợp giữa bồi dưỡng tập trung, học trực tuyến, thực hành và làm việc nhóm được đánh giá cao vì phù hợp với đặc điểm người lớn và tăng cường tương tác.

  3. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả hoạt động bồi dưỡng?
    Đánh giá dựa trên sự thay đổi về nhận thức, kỹ năng và hiệu quả công việc của CBQL sau bồi dưỡng, kết hợp khảo sát ý kiến và quan sát thực tiễn.

  4. Những khó khăn chính trong quản lý hoạt động bồi dưỡng là gì?
    Bao gồm hạn chế về nguồn lực, phương pháp bồi dưỡng chưa đổi mới, thiếu sự phối hợp giữa các bên và hệ thống đánh giá chưa hiệu quả.

  5. Làm sao để nâng cao sự tham gia của CBQL vào các khóa bồi dưỡng?
    Tăng cường tuyên truyền, xây dựng chương trình phù hợp với nhu cầu thực tế, tạo động lực qua chính sách khen thưởng và hỗ trợ thực tiễn sau bồi dưỡng.

Kết luận

  • Nghiên cứu làm rõ thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng CBQL trường tiểu học tại thành phố Hạ Long, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế hiện có.
  • Xác định nhu cầu bồi dưỡng đa dạng về nội dung và phương pháp, phù hợp với định hướng đổi mới chương trình giáo dục phổ thông.
  • Đề xuất các biện pháp quản lý cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả công tác bồi dưỡng, bao gồm đổi mới nội dung, phương pháp, kiểm tra đánh giá và tăng cường nhận thức.
  • Kết quả nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, hỗ trợ Phòng GD&ĐT và các trường tiểu học trong việc nâng cao năng lực quản lý, góp phần phát triển giáo dục địa phương.
  • Khuyến nghị triển khai các bước tiếp theo trong vòng 1-2 năm tới, đồng thời kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp quản lý và nhà trường để thực hiện thành công các giải pháp đề xuất.