Dạy Học Nội Dung “Tập Hợp Các Số Tự Nhiên” Theo Hướng Phát Triển Năng Lực Giao Tiếp Toán Học Cho Học Sinh THCS

• Tác giả: Nguyễn Thị Minh Huệ
• Người hướng dẫn: Ts. Thái Thị Nga
• Trường học: Trường Đại học Hải Phòng
• Chuyên ngành: Lý luận và Phương pháp dạy học môn Toán
• Đề tài: Dạy học nội dung “tập hợp các số tự nhiên” theo hướng phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh THCS
• Loại tài liệu: Luận văn Thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hải Phòng

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu
• 0.2. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
• 0.2.1. Nghiên cứu ở nước ngoài
• 0.2.2. Nghiên cứu trong nước
• 0.3. Mục tiêu nghiên cứu
• 0.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 0.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 0.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 0.5. Phương pháp nghiên cứu
• 0.6. Kết cấu của luận văn
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
• 1.1. Khái niệm về năng lực
• 1.2. Năng lực toán học
• 1.3. Năng lực giao tiếp toán học
• 1.3.1. Giao tiếp
• 1.3.2. Giao tiếp toán học
• 2. CHƯƠNG II: MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC “TẬP HỢP CÁC SỐ TỰ NHIÊN” THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC GIAO TIẾP TOÁN HỌC CHO HỌC SINH THCS
• 2.1. Những nguyên tắc cơ bản khi xây dựng các biện pháp theo hướng phát triển năng lực giao tiếp toán học cho HS
• 2.2. Biện pháp dạy học “tập hợp các số tự nhiên” theo hướng phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh
• 2.2.1. Biện pháp 1: Tổ chức cho HS hoạt động đọc hiểu, nghe hiểu và ghi chép những nội dung toán học trong quá trình dạy học Số tự nhiên
• 2.2.2. Biện pháp 2: Tổ chức cho HS trình bày, diễn đạt được các ý tưởng, nội dung toán học bằng NNTH
• 2.2.3. Biện pháp 3: Tổ chức cho HS khả năng chuyển đổi ngôn ngữ tự nhiên sang ngôn ngữ toán học trong dạy học các bài toán thực tiễn
• 3. CHƯƠNG III: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm
• 3.2. Nội dung thực nghiệm
• 3.3. Tổ chức thực nghiệm sư phạm
• 3.4. Đối tượng thực nghiệm
• 3.5. Tiến trình thực nghiệm
• 3.6. Đánh giá kết quả thực nghiệm
• 3.6.1. Đánh giá định lượng
• 3.6.2. Đánh giá định tính
• KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Luận Văn Phát Triển Năng Lực Toán Học THCS

Luận văn thạc sĩ này tập trung vào việc phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh THCS thông qua việc dạy học tập hợp các số tự nhiên. Nghiên cứu này xuất phát từ yêu cầu đổi mới giáo dục theo Nghị quyết 29-NQ/TW, chuyển từ truyền thụ kiến thức sang phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực. Trong đó, năng lực giao tiếp toán học đóng vai trò quan trọng, giúp học sinh không chỉ hiểu bài mà còn có khả năng diễn đạt, lập luận và trao đổi kiến thức. Nội dung tập hợp các số tự nhiên được lựa chọn vì nó tạo cơ hội cho học sinh thực hành diễn đạt ý tưởng và giải thích các khái niệm. Chương trình Toán 6 hiện nay, đặc biệt bộ sách "Kết nối tri thức", nhấn mạnh tính thực tiễn và yêu cầu học sinh phát triển năng lực giao tiếp toán học. Do đó, luận văn này hướng đến việc tìm kiếm các giải pháp để nâng cao chất lượng dạy và học, phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh trong môn Toán.

1.1. Tầm quan trọng của năng lực giao tiếp toán học

Năng lực giao tiếp toán học không chỉ đơn thuần là khả năng diễn đạt các công thức hay định lý toán học. Nó còn bao gồm khả năng lắng nghe, hiểu và phản biện các ý kiến toán học khác nhau. Theo NCTM (2000), giao tiếp là một phần thiết yếu của toán học và giáo dục toán, là cách mà cộng đồng chia sẻ những ý tưởng toán học. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh học sinh THCS, khi các em bắt đầu hình thành tư duy trừu tượng và cần có khả năng diễn giải các khái niệm toán học một cách rõ ràng.

1.2. Nội dung tập hợp các số tự nhiên và tiềm năng phát triển

Nội dung tập hợp các số tự nhiên trong chương trình Toán 6 không chỉ là kiến thức cơ bản mà còn chứa đựng nhiều tiềm năng để phát triển năng lực giao tiếp. Học sinh có thể thảo luận về các tính chất của số tự nhiên, so sánh các tập hợp số, hoặc giải thích các quy tắc phép tính. Việc dạy học tập hợp các số tự nhiên theo hướng phát triển năng lực giao tiếp đòi hỏi giáo viên phải tạo ra môi trường học tập tương tác, khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, chia sẻ ý tưởng và tranh luận.

1.3. Nghiên cứu trong và ngoài nước về giao tiếp toán học

Trên thế giới, nhiều nghiên cứu đã khẳng định tầm quan trọng của giao tiếp toán học trong quá trình dạy và học. Các nhà nghiên cứu như Waywood (1986), Stigler và Baranes (1988) đã chỉ ra ảnh hưởng của ngôn ngữ đến giao tiếp toán học. Ở Việt Nam, các luận án của Trần Ngọc Bích (2016), Vũ Thị Bình (2016) cũng nhấn mạnh vai trò của năng lực giao tiếp toán học trong việc tổ chức hoạt động học tập cho học sinh. Luận văn này kế thừa những kết quả nghiên cứu đó và tập trung vào việc đề xuất các biện pháp cụ thể để dạy học tập hợp các số tự nhiên theo hướng phát triển năng lực giao tiếp toán học.

II. Thách Thức Phát Triển Năng Lực Giao Tiếp Toán Học ở THCS

Việc phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh THCS gặp nhiều thách thức. Thứ nhất, nhiều học sinh còn rụt rè, thiếu tự tin khi diễn đạt ý tưởng toán học. Thứ hai, giáo viên có thể chưa có đủ phương pháp và công cụ để tạo ra môi trường giao tiếp hiệu quả trong lớp học. Thứ ba, chương trình và sách giáo khoa có thể chưa chú trọng đúng mức đến việc phát triển năng lực giao tiếp. Nghiên cứu này xem xét thực trạng dạy và học môn Toán ở trường THCS, khảo sát ý kiến của giáo viên và học sinh để xác định những khó khăn và rào cản trong việc phát triển năng lực giao tiếp toán học. Từ đó, đề xuất các giải pháp phù hợp để vượt qua những thách thức này.

2.1. Rào cản tâm lý và kỹ năng của học sinh

Một trong những rào cản lớn nhất là tâm lý ngại ngùng, sợ sai của học sinh khi tham gia vào các hoạt động giao tiếp toán học. Nhiều em cảm thấy thiếu tự tin khi phải trình bày ý tưởng trước lớp hoặc giải thích các khái niệm toán học. Bên cạnh đó, một số học sinh có thể thiếu kỹ năng diễn đạt, lập luận và phản biện một cách mạch lạc và logic. Việc khắc phục những rào cản này đòi hỏi giáo viên phải tạo ra một môi trường học tập an toàn, khuyến khích học sinh mạnh dạn bày tỏ ý kiến và chấp nhận sự khác biệt.

2.2. Phương pháp và công cụ dạy học của giáo viên

Một số giáo viên có thể chưa được trang bị đầy đủ các phương pháp và công cụ để phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh. Việc sử dụng các phương pháp dạy học truyền thống, tập trung vào việc truyền thụ kiến thức một chiều, có thể hạn chế cơ hội cho học sinh tham gia vào các hoạt động thảo luận, tranh luận và giải quyết vấn đề. Để khắc phục tình trạng này, cần tăng cường bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên về các phương pháp dạy học tích cực, khuyến khích giao tiếp toán học trong lớp học.

2.3. Mức độ chú trọng trong chương trình và sách giáo khoa

Chương trình và sách giáo khoa hiện nay có thể chưa chú trọng đúng mức đến việc phát triển năng lực giao tiếp toán học. Các bài tập và hoạt động có thể tập trung chủ yếu vào việc giải toán theo công thức, ít khuyến khích học sinh diễn giải ý tưởng, lập luận và trình bày lời giải một cách rõ ràng. Để khắc phục hạn chế này, cần rà soát, điều chỉnh chương trình và sách giáo khoa, bổ sung các bài tập và hoạt động giúp học sinh rèn luyện năng lực giao tiếp toán học.

III. Giải Pháp Phát Triển Giao Tiếp Toán Học Qua Tập Hợp Số

Luận văn đề xuất một số biện pháp dạy học tập hợp các số tự nhiên theo hướng phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh THCS. Các biện pháp này dựa trên các nguyên tắc đảm bảo tính khoa học và thực tiễn, phù hợp với mục tiêu phát triển năng lực và bám sát nội dung chương trình. Cụ thể, luận văn tập trung vào việc tổ chức cho học sinh hoạt động đọc hiểu, trình bày ý tưởng, chuyển đổi ngôn ngữ tự nhiên sang ngôn ngữ toán học và sử dụng các phương tiện trực quan để hỗ trợ giao tiếp.

3.1. Đọc hiểu và ghi chép nội dung toán học

Biện pháp này tập trung vào việc giúp học sinh hiểu rõ các khái niệm toán học thông qua việc đọc và phân tích các định nghĩa, quy tắc và ví dụ. Học sinh được khuyến khích ghi chép lại những nội dung quan trọng bằng ngôn ngữ của riêng mình, giúp củng cố kiến thức và phát triển năng lực giao tiếp. Giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, hỗ trợ học sinh trong quá trình đọc hiểu và ghi chép, đảm bảo các em nắm vững kiến thức cơ bản.

3.2. Trình bày và diễn đạt ý tưởng toán học bằng NNTH

Biện pháp này khuyến khích học sinh trình bày ý tưởng và giải thích các khái niệm toán học bằng ngôn ngữ toán học. Học sinh được tạo cơ hội để thảo luận, tranh luận và bảo vệ ý kiến của mình. Giáo viên đóng vai trò điều phối, tạo môi trường giao tiếp cởi mở, khuyến khích học sinh sử dụng đúng thuật ngữ toán học và trình bày logic.

3.3. Chuyển đổi ngôn ngữ tự nhiên sang ngôn ngữ toán học

Biện pháp này tập trung vào việc giúp học sinh chuyển đổi các bài toán thực tiễn sang dạng toán học và giải quyết bằng các công cụ toán học. Học sinh được khuyến khích sử dụng sơ đồ, biểu đồ và các phương tiện trực quan khác để mô tả bài toán và trình bày lời giải. Giáo viên đóng vai trò hướng dẫn, hỗ trợ học sinh trong việc phân tích bài toán và lựa chọn phương pháp giải phù hợp.

IV. Thực Nghiệm Hiệu Quả Biện Pháp Phát Triển Năng Lực

Để đánh giá tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp đề xuất, luận văn tiến hành thực nghiệm sư phạm tại một số trường THCS. Kết quả thực nghiệm cho thấy các biện pháp này có tác động tích cực đến năng lực giao tiếp toán học của học sinh. Học sinh trở nên tự tin hơn khi diễn đạt ý tưởng, có khả năng trình bày logic và sử dụng đúng thuật ngữ toán học. Kết quả học tập của học sinh cũng được cải thiện đáng kể.

4.1. Mục tiêu và đối tượng thực nghiệm

Mục tiêu của thực nghiệm là kiểm chứng tính hiệu quả của các biện pháp dạy học tập hợp các số tự nhiên theo hướng phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh THCS. Đối tượng thực nghiệm là học sinh lớp 6 tại một số trường THCS. Các lớp được chia thành nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng, trong đó nhóm thực nghiệm được áp dụng các biện pháp đề xuất, còn nhóm đối chứng được dạy theo phương pháp truyền thống.

4.2. Tiến trình và nội dung thực nghiệm

Tiến trình thực nghiệm bao gồm các giai đoạn: chuẩn bị, thực hiện và đánh giá. Trong giai đoạn chuẩn bị, giáo viên được tập huấn về các biện pháp dạy học và chuẩn bị các tài liệu cần thiết. Trong giai đoạn thực hiện, các lớp được dạy theo các phương pháp khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định. Trong giai đoạn đánh giá, học sinh được kiểm tra để đánh giá năng lực giao tiếp toán học và kết quả học tập.

4.3. Đánh giá kết quả thực nghiệm định lượng và định tính

Kết quả thực nghiệm được đánh giá cả về mặt định lượng và định tính. Về mặt định lượng, kết quả kiểm tra cho thấy học sinh ở nhóm thực nghiệm có điểm số cao hơn đáng kể so với học sinh ở nhóm đối chứng. Về mặt định tính, giáo viên nhận thấy học sinh ở nhóm thực nghiệm tự tin hơn khi diễn đạt ý tưởng, có khả năng trình bày logic và sử dụng đúng thuật ngữ toán học.

V. Kết Luận Phát Triển Toán Học Và Hướng Nghiên Cứu Tương Lai

Luận văn đã thành công trong việc đề xuất một số biện pháp dạy học tập hợp các số tự nhiên theo hướng phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh THCS. Các biện pháp này đã được chứng minh là khả thi và hiệu quả thông qua thực nghiệm sư phạm. Kết quả nghiên cứu này có thể được sử dụng để cải thiện chất lượng dạy học môn Toán ở trường THCS, giúp học sinh phát triển toàn diện các phẩm chất và năng lực cần thiết.

5.1. Tóm tắt các kết quả chính của luận văn

Luận văn đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn của việc phát triển năng lực giao tiếp toán học cho học sinh THCS. Đề xuất các biện pháp dạy học tập hợp các số tự nhiên theo hướng phát triển năng lực giao tiếp toán học và chứng minh tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp này thông qua thực nghiệm sư phạm.

5.2. Hàm ý sư phạm và ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể được sử dụng để cải thiện chất lượng dạy học môn Toán ở trường THCS. Giáo viên có thể áp dụng các biện pháp đề xuất để tạo ra môi trường học tập tương tác, khuyến khích học sinh tham gia vào các hoạt động giao tiếp toán học. Các nhà quản lý giáo dục có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng các chương trình bồi dưỡng, tập huấn cho giáo viên.

5.3. Hướng nghiên cứu tiếp theo và mở rộng

Trong tương lai, có thể tiếp tục nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực giao tiếp toán học của học sinh THCS. Nghiên cứu về ứng dụng công nghệ thông tin trong việc phát triển năng lực giao tiếp toán học. Mở rộng phạm vi nghiên cứu sang các nội dung toán học khác và các cấp học khác.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt Nam theo Nghị quyết số 29-NQ/TW (2013), việc phát triển năng lực toàn diện cho học sinh trở thành mục tiêu trọng tâm. Môn Toán, với vai trò then chốt trong hệ thống giáo dục, không chỉ giúp học sinh nắm vững kiến thức mà còn phát triển các năng lực như tư duy, lập luận, mô hình hóa, giải quyết vấn đề và đặc biệt là năng lực giao tiếp toán học (NLGTTH). Theo khảo sát tại hai trường THCS Đà Nẵng và Lạc Viên, quận Ngô Quyền, Hải Phòng, với 45 giáo viên và 850 học sinh lớp 6 tham gia, có tới 64,7% học sinh nhận thức đúng và đầy đủ về NLGTTH, tuy nhiên vẫn còn nhiều khó khăn trong việc chuyển đổi ngôn ngữ tự nhiên sang ngôn ngữ toán học (44,7%) và trình bày vấn đề bằng ngôn ngữ toán học trước lớp (41,17%). Nội dung “Tập hợp các số tự nhiên” trong chương trình Toán lớp 6 được lựa chọn làm trọng tâm nghiên cứu vì đây là nền tảng quan trọng để phát triển NLGTTH, đồng thời phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh đầu cấp THCS. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đề xuất các biện pháp dạy học nội dung này theo hướng phát triển NLGTTH, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán, giúp học sinh tự tin, chủ động và sáng tạo trong học tập. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào học sinh lớp 6 tại một số trường THCS ở Hải Phòng trong năm học 2022-2023, với ý nghĩa thiết thực trong việc đổi mới phương pháp dạy học, phát triển năng lực giao tiếp toán học, từ đó nâng cao hiệu quả học tập và chuẩn bị cho các kỳ thi quan trọng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Năng lực được hiểu là tổ hợp các đặc điểm tâm lý phù hợp với hoạt động nhất định nhằm đạt kết quả cao (Nguyễn Quang Uẩn và cộng sự, 2015). Roegiers (1996) nhấn mạnh năng lực gồm kỹ năng, nội dung và tình huống. Trong giáo dục phổ thông, năng lực là tố chất được hình thành qua học tập, rèn luyện, bao gồm kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân (Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, 2018). Năng lực toán học là khả năng vận dụng kiến thức toán học trong các tình huống liên quan (Hiệp hội giáo viên Toán Mỹ, 2000; Niss, 2003). Giao tiếp toán học là quá trình truyền đạt, chia sẻ ý tưởng, khái niệm toán học qua ngôn ngữ, ký hiệu, biểu đồ, nhằm phát triển hiểu biết và tư duy toán học. Năng lực giao tiếp toán học (NLGTTH) bao gồm bốn thành tố chính: (1) Nghe hiểu, đọc hiểu và ghi chép thông tin toán học; (2) Trình bày, diễn đạt nội dung toán học bằng ngôn ngữ nói và viết; (3) Sử dụng ngôn ngữ toán học kết hợp ngôn ngữ tự nhiên trong giao tiếp; (4) Thể hiện sự tự tin khi trình bày, tranh luận các nội dung toán học (Chương trình giáo dục phổ thông môn Toán, 2018). Các biểu hiện NLGTTH được thể hiện qua khả năng đọc hiểu thuật ngữ, ký hiệu, trình bày ý tưởng, chuyển đổi linh hoạt giữa ngôn ngữ tự nhiên và toán học, cũng như sự tự tin trong giao tiếp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp lý luận và thực nghiệm sư phạm. Nguồn dữ liệu bao gồm tài liệu chuyên ngành, sách giáo khoa Toán 6, các nghiên cứu khoa học trong và ngoài nước, cùng với khảo sát thực tế tại hai trường THCS ở Hải Phòng. Cỡ mẫu khảo sát gồm 45 giáo viên và 850 học sinh lớp 6, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho nhóm nghiên cứu. Phương pháp thu thập dữ liệu gồm điều tra bằng phiếu hỏi, phỏng vấn, quan sát dự giờ và phân tích thống kê mô tả. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 9 đến tháng 12 năm 2022. Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả để đánh giá nhận thức, thái độ và thực trạng NLGTTH của học sinh và giáo viên. Thực nghiệm sư phạm được tổ chức nhằm kiểm nghiệm tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp dạy học đề xuất, với đánh giá định lượng qua kết quả kiểm tra và đánh giá định tính qua quan sát, phỏng vấn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về NLGTTH: 62,22% giáo viên nhận thức đầy đủ về NLGTTH, trong khi 64,7% học sinh cũng có nhận thức đúng và đầy đủ về năng lực này. Điều này cho thấy sự đồng thuận cao về tầm quan trọng của NLGTTH trong dạy học Toán.

2. Thực trạng NLGTTH của học sinh: 44,7% học sinh gặp khó khăn trong việc chuyển đổi ngôn ngữ tự nhiên sang ngôn ngữ toán học, 41,17% khó khăn khi trình bày vấn đề bằng ngôn ngữ toán học trước lớp. Tương tự, 53,33% giáo viên đánh giá học sinh gặp khó khăn trong chuyển đổi ngôn ngữ, 51,11% khó khăn trong trình bày trước lớp.

3. Tổ chức rèn luyện NLGTTH: 93,33% giáo viên thường xuyên tổ chức rèn luyện NLGTTH khi dạy các khái niệm và giải bài tập, tuy nhiên vẫn còn 6,67% thỉnh thoảng mới thực hiện. 77,78% giáo viên đánh giá việc phát triển NLGTTH là rất quan trọng.

4. Thái độ học sinh: 50,59% học sinh rất hứng thú với môn Toán, 35,29% hứng thú, cho thấy sự quan tâm tích cực của học sinh đối với môn học.

Thảo luận kết quả

Kết quả khảo sát cho thấy NLGTTH được đánh giá cao về vai trò trong phát triển năng lực toán học, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế như NCTM (2000) và các nghiên cứu tại Nhật Bản, Hoa Kỳ. Tuy nhiên, khó khăn trong chuyển đổi ngôn ngữ và trình bày toán học phản ánh nhu cầu cần thiết về các biện pháp dạy học phù hợp, giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp toán học một cách hiệu quả. Việc tổ chức các hoạt động đọc hiểu, nghe hiểu, ghi chép, trình bày và thảo luận trong lớp học được xem là phương pháp hiệu quả để nâng cao NLGTTH. So sánh với các nghiên cứu trong nước, kết quả này đồng nhất với các luận án về phát triển NLGTTH cho học sinh tiểu học và THCS, khẳng định tính cấp thiết của việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ khó khăn của học sinh và giáo viên trong các kỹ năng giao tiếp toán học, cũng như biểu đồ tròn về thái độ học sinh đối với môn Toán.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường hoạt động đọc hiểu, nghe hiểu và ghi chép: Giáo viên cần tổ chức các hoạt động hướng dẫn học sinh đọc kỹ nội dung toán học, ghi chép chính xác các ký hiệu, công thức, đồng thời chuyển đổi thông tin từ ngôn ngữ tự nhiên sang ngôn ngữ toán học. Mục tiêu nâng tỷ lệ học sinh ghi chép chính xác lên trên 80% trong vòng 1 học kỳ, do giáo viên chủ nhiệm và tổ Toán thực hiện.

2. Phát triển kỹ năng trình bày và diễn đạt bằng ngôn ngữ toán học: Tổ chức các hoạt động thảo luận nhóm, trình bày miệng và viết bài giải, khuyến khích học sinh tự tin chia sẻ ý tưởng. Mục tiêu tăng tỷ lệ học sinh tự tin trình bày lên 70% trong 6 tháng, do giáo viên Toán và ban giám hiệu phối hợp triển khai.

3. Sử dụng phương pháp dạy học hợp tác và kỹ thuật “khăn trải bàn”: Tạo môi trường học tập tương tác, giúp học sinh phát triển kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm. Mục tiêu nâng cao hiệu quả học tập và phát triển NLGTTH, áp dụng trong toàn bộ năm học.

4. Đào tạo, bồi dưỡng giáo viên về phát triển NLGTTH: Tổ chức các khóa tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm và phương pháp dạy học mới nhằm nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng sư phạm của giáo viên. Mục tiêu 100% giáo viên Toán được đào tạo trong năm học, do phòng giáo dục và nhà trường phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên Toán THCS: Nhận được các biện pháp cụ thể để phát triển NLGTTH cho học sinh, áp dụng vào giảng dạy nhằm nâng cao chất lượng bài giảng và hiệu quả học tập.

2. Nhà quản lý giáo dục: Có cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo giáo viên và đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát triển năng lực.

3. Nghiên cứu sinh, học viên cao học ngành giáo dục: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực nghiệm để phát triển đề tài nghiên cứu liên quan đến phát triển năng lực học sinh.

4. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ hơn về vai trò của NLGTTH trong học tập môn Toán, từ đó phối hợp với nhà trường hỗ trợ con em phát triển kỹ năng giao tiếp toán học.

Câu hỏi thường gặp

1. Năng lực giao tiếp toán học là gì?
   NLGTTH là khả năng trình bày, diễn đạt, giải thích, chia sẻ và tiếp nhận các nội dung toán học một cách hiệu quả, bao gồm kỹ năng sử dụng ngôn ngữ toán học và ngôn ngữ tự nhiên trong giao tiếp.

2. Tại sao cần phát triển NLGTTH cho học sinh lớp 6?
   Lớp 6 là giai đoạn đầu cấp THCS, học sinh cần làm quen với kiến thức mới và phương pháp học tập khác biệt. Phát triển NLGTTH giúp các em tự tin, chủ động trong học tập và giải quyết các bài toán thực tiễn.

3. Các khó khăn phổ biến của học sinh khi giao tiếp toán học là gì?
   Học sinh thường gặp khó khăn trong việc chuyển đổi ngôn ngữ tự nhiên sang ngôn ngữ toán học, đọc hiểu và ghi chép thông tin toán học, cũng như trình bày ý tưởng trước lớp.

4. Biện pháp nào hiệu quả để phát triển NLGTTH?
   Tổ chức hoạt động đọc hiểu, nghe hiểu, ghi chép; khuyến khích trình bày bằng ngôn ngữ toán học; sử dụng phương pháp dạy học hợp tác và kỹ thuật nhóm như “khăn trải bàn” là những biện pháp được đánh giá cao.

5. Làm thế nào để giáo viên đánh giá NLGTTH của học sinh?
   Giáo viên có thể đánh giá qua quan sát quá trình học sinh đọc hiểu, ghi chép, trình bày miệng và viết bài, cũng như qua kết quả kiểm tra, thảo luận nhóm và phản hồi trong lớp học.

Kết luận

• Năng lực giao tiếp toán học là yếu tố then chốt trong phát triển năng lực toán học cho học sinh THCS, đặc biệt là lớp 6.
• Khảo sát thực trạng tại Hải Phòng cho thấy học sinh và giáo viên đều nhận thức đúng về NLGTTH nhưng còn nhiều khó khăn trong thực hành.
• Các biện pháp dạy học tập hợp số tự nhiên theo hướng phát triển NLGTTH được đề xuất bao gồm hoạt động đọc hiểu, trình bày, sử dụng ngôn ngữ toán học và phương pháp dạy học hợp tác.
• Thực nghiệm sư phạm chứng minh tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán.
• Đề nghị các nhà trường, giáo viên và nhà quản lý giáo dục áp dụng và tiếp tục nghiên cứu để phát triển NLGTTH, nâng cao năng lực học sinh trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay.

Hãy bắt đầu áp dụng các biện pháp này ngay hôm nay để nâng cao năng lực giao tiếp toán học cho học sinh, góp phần xây dựng nền giáo dục phát triển toàn diện và bền vững.