I. Khái niệm và Lý do bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm phúc thẩm
Luận văn thạc sĩ luật học "Bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm trong tố tụng hành chính từ thực tiễn tỉnh Thái Bình" của Nguyễn Thị Thủy, dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Nguyễn Văn Quang, Trường Đại học Luật Hà Nội (2020), đã đi sâu phân tích các khái niệm cốt lõi liên quan đến tố tụng hành chính. Luận văn định nghĩa “xét xử” là hoạt động đặc trưng của Tòa án, được tiến hành theo trình tự, thủ tục và nguyên tắc nhất định để giải quyết các vụ án. "Cấp xét xử" không chỉ là thủ tục mà còn liên quan đến cách thức tổ chức tố tụng và hệ thống Tòa án. Luận văn nhấn mạnh nguyên tắc bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, theo đó vụ án bị kháng cáo, kháng nghị sẽ được Tòa án cấp trên trực tiếp xét xử lại. Vụ án hành chính được hiểu là vụ việc tranh chấp hành chính, yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp bị xâm phạm bởi quyết định hành chính. "Xét xử sơ thẩm" là lần đầu tiên vụ án được xem xét, là khâu kết thúc quá trình tố tụng từ giai đoạn khởi kiện. "Xét xử phúc thẩm" là cấp xét xử thứ hai, xem xét lại tính đúng đắn của bản án sơ thẩm. Luận văn cũng làm rõ lý do bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm là cần thiết để đảm bảo tính khách quan, công bằng, chính xác trong việc giải quyết các vụ án hành chính, bảo vệ quyền lợi của đương sự, củng cố niềm tin vào hệ thống tư pháp.
II. Quy định của pháp luật và thực tiễn tại Thái Bình
Luận văn phân tích các quy định của Luật Tố tụng Hành chính năm 2015 về nguyên tắc bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, bao gồm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm và tái thẩm. Tác giả cũng khảo sát thực tiễn thi hành nguyên tắc này tại tỉnh Thái Bình, chỉ ra những kết quả đạt được cũng như những hạn chế, tồn tại. Luận văn nêu rõ thực trạng kéo dài thời gian xét xử nhiều năm, thậm chí hàng chục năm, do các quy định về trình tự, thủ tục giải quyết vụ án hành chính chưa hợp lý, dẫn đến việc một vụ án phải xét xử qua nhiều lần, nhiều cấp. Tác giả cho rằng việc quan niệm và áp dụng nguyên tắc bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm chưa đúng với bản chất, gây ảnh hưởng đến quyền lợi người dân và kéo dài quá trình tố tụng.
III. Nguyên nhân hạn chế và kiến nghị hoàn thiện
Luận văn chỉ ra những nguyên nhân dẫn đến hạn chế trong việc thực hiện nguyên tắc bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm, bao gồm cả những bất cập trong quy định pháp luật và những khó khăn trong quá trình thực hiện. Từ đó, tác giả đề xuất một số kiến nghị nhằm hoàn thiện pháp luật tố tụng hành chính về nguyên tắc này, bao gồm cả kiến nghị về hoàn thiện pháp luật và kiến nghị về thực hiện pháp luật. Ví dụ, luận văn đề cập đến việc cần thiết phải bổ sung, sửa đổi các quy định của pháp luật cho rõ ràng, cụ thể hơn, đồng thời nâng cao năng lực của người tiến hành tố tụng. Mục tiêu là nâng cao hiệu quả thực hiện nguyên tắc, đảm bảo quyền lợi của đương sự, rút ngắn thời gian giải quyết vụ án.
IV. Đóng góp và ý nghĩa của luận văn
Luận văn được đánh giá là một trong những công trình đầu tiên nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện về nguyên tắc bảo đảm chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm trong tố tụng hành chính tại Việt Nam. Đóng góp mới của luận văn nằm ở việc làm rõ các khái niệm, nội dung, ý nghĩa của nguyên tắc, phân tích sâu sắc các quy định pháp luật và thực tiễn thi hành, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện. Luận văn có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, có thể làm tài liệu tham khảo cho nghiên cứu, giảng dạy và hoạt động lập pháp, thi hành pháp luật về xét xử hành chính, góp phần giải quyết những vướng mắc trong thực tiễn.
