I. Tổng Quan Về Phát Triển Đội Ngũ Hiệu Trưởng Tiểu Học 55
Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu, được ghi rõ trong Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Xu hướng cải cách và phát triển ngành giáo dục hiện nay đòi hỏi vai trò quyết định của đội ngũ cán bộ quản lý, đặc biệt là hiệu trưởng. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Tất cả mọi việc tốt hay xấu đều xuất phát từ công tác cán bộ”. Để có một nhà trường mạnh, phát triển toàn diện, đạt các mục tiêu đề ra thì điều quan trọng phải có một người hiệu trưởng giỏi. Hiệu trưởng phải có đầy đủ năng lực cần thiết; phải năng động sáng tạo, nhiệt tình, trách nhiệm thì kết quả giáo dục của các nhà trường sẽ ngày một nâng cao.
1.1. Vai trò của hiệu trưởng tiểu học hiệu quả
Trong hệ thống giáo dục quốc dân, tiểu học là bậc nền tảng, hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn, lâu dài và toàn diện nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đây là bậc tạo nên bộ cốt thép, làm chỗ dựa vững chắc và chi phối hướng phát triển toàn bộ nhân cách của cả đời người. Trong những yếu tố thành công của giáo dục bậc tiểu học, yếu tố quyết định là cán bộ quản lý giáo dục, trong đó hiệu trưởng tiểu học là người đứng đầu có vai trò quyết định đến chất lượng và kết quả giáo dục thành công của mỗi nhà trường. Do vậy phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học là một vấn đề góp phần nâng cao chất lượng GD-ĐT.
1.2. Mục tiêu bồi dưỡng hiệu trưởng tiểu học vùng dân tộc thiểu số
Mục tiêu phát triển Kinh tế - Xã hội giai đoạn 2011 - 2020 là “Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại”. Đảng và Nhà nước khẳng định “Phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao là một đột phá chiến lược” và “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu” là một trong những yếu tố quyết định sự phát triển nhanh, bền vững đất nước.
II. Thách Thức Phát Triển Hiệu Trưởng Lâm Bình Tuyên Quang 58
Những năm qua, ngành GD&ĐT tỉnh Tuyên Quang đã nỗ lực phấn đấu đạt được những thành tựu quan trọng, trong đó sự đóng góp của hệ thống các trường tiểu học là vô cùng quan trọng. Với vai trò, chức năng nhiệm vụ được qui định, cùng với những đặc thù của địa phương, đội ngũ hiệu trưởng ở các trường tiểu học vùng đồng bào dân tộc thiểu số huyện Lâm Bình nói riêng và tỉnh Tuyên Quang nói chung đã có những nỗ lực góp phần tạo nên chất lượng giáo dục ở địa phương, cùng cả tỉnh luôn hoàn thành và giữ vững mục tiêu phát triển giáo dục.
2.1. Khó khăn trong quản lý giáo dục tiểu học vùng khó khăn
Lâm Bình là một huyện vùng cao phía Bắc của tỉnh Tuyên Quang cách trung tâm thành phố 150 km, với diện tích đất tự nhiên là 78. Huyện được thành lập năm 2011 được chia tách từ địa giới hành chính của hai huyện Na Hang và Chiêm Hóa. Có 8 đơn vị hành chính với dân số 30.000 người; Tỷ lệ người dân tộc trong huyện chiếm 90 %, mật độ dân cư thưa thớt, đời sống kinh tế khó khăn người dân chủ yếu sống bằng nghề nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản. Chính vì vậy giáo dục chịu ảnh hưởng rất lớn từ những điều kiện trên, nhất là ở những vùng đồng bào dân tộc.
2.2. Yếu kém về nâng cao năng lực hiệu trưởng tiểu học Lâm Bình
Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học còn nghèo nàn. Đặc biệt, đội ngũ cán bộ giáo viên cũng như đội ngũ cán bộ quản lí còn nhiều bất cập về trình độ đào tạo, năng lực chuyên môn, năng lực nghiệp vụ quản lí. Chất lượng GD vẫn còn chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay. Trong thực trạng chung đó, một trong những nguyên nhân là một bộ phận đội ngũ hiệu trưởng tiểu học trên địa bàn chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đặt ra.
III. Giải Pháp Quản Lý Phát Triển Hiệu Trưởng Tiểu Học Lâm Bình 60
Việc nghiên cứu để đề xuất các biện pháp QL phát triển đội ngũ hiệu trưởng tiểu học trên địa bàn huyện Lâm Bình tỉnh Tuyên Quang là rất cần thiết, cụ thể là ở những vùng đồng bào dân tộc của huyện. Nghiên cứu thành công sẽ góp phần giải quyết được những tồn tại trong giáo dục dân tộc của huyện hiện nay. Với mục đích nghiên cứu của luận văn là nhằm đề xuất một số giải pháp quản lý hiệu quả hơn nhằm phát triển đội ngũ hiệu trưởng tiểu học vùng đồng bào dân tộc thiểu số huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang.
3.1. Cụ thể hóa chuẩn hiệu trưởng tiểu học và đánh giá
Các giải pháp quản lý nhằm phát triển đội ngũ hiệu trưởng tiểu học vùng đồng bào dân tộc thiểu số huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang cần cụ thể hóa tiêu chuẩn hiệu trưởng tiểu học và thực hiện đánh giá hiệu trưởng tiểu học theo chuẩn.
3.2. Đào tạo hiệu trưởng trường dân tộc nội trú hiệu quả
Quy hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng phù hợp vùng đồng bào dân tộc là một giải pháp quan trọng. Đào tạo, bồi dưỡng đúng cái thiếu, cái yếu của đội ngũ hiệu trưởng tiểu học cần được chú trọng.
3.3. Đổi mới công tác luân chuyển phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục
Cần đổi mới công tác luân chuyển đội ngũ hiệu trưởng. Có ưu đãi cho vùng đồng bào dân tộc nhằm tạo động lực cho sự phát triển của đội ngũ hiệu trưởng tiểu học. Cần khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi các giải pháp.
IV. Ứng Dụng Chính Sách Phát Triển Giáo Dục Vùng Dân Tộc 54
Mặc dù đã có những bước phát triển về số lượng, chất lượng và cơ cấu; nhưng vẫn còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng được với yêu cầu về chuẩn hóa đội ngũ, chuẩn hóa nghề nghiệp và yêu cầu thực tiễn địa phương; do vậy cần xác định một hệ thống giải pháp quản lý khoa học, khả thi, phù hợp nhằm phát triển đội ngũ nhân lực này. Trên cơ sở phương pháp luận duy vật lịch sử và duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lênin, nghiên cứu các nội dung của luận văn được tiếp cận theo các hướng chủ yếu dưới đây.
4.1. Tiếp cận lịch sử logic về chính sách phát triển giáo dục
Tiếp cận lịch sử - logic được sử dụng trong nghiên cứu đề tài luận văn này nhằm xem xét các dấu hiệu mang tính lịch sử theo giai đoạn hoặc theo các thời kỳ về quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đổi mới giáo dục. Từ đó so sánh và đối chiếu để tìm ra được logic giữa các dấu hiệu nhằm nhận biết tính tất yếu về đổi mới giáo dục tiểu học, về yêu cầu đối với đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học và về các yêu cầu phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học.
4.2. Tiếp cận hệ thống quản lý giáo dục tiểu học
Các trường tiểu học là những phần tử trong hệ thống giáo dục quốc dân, đồng thời là các phần tử trong hệ thống các cơ quan hành chính sự nghiệp dưới sự lãnh đạo và quản lý của các cơ quan lãnh đạo và quản lý giáo dục cấp tỉnh. Tiếp cận hệ thống được sử dụng trong nghiên cứu đề tài luận văn này nhằm xem xét các dấu hiệu của các phần tử cấu thành hệ thống các cơ quan quản lý có trách nhiệm phát triển nguồn nhân lực giáo dục nói chung và phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học nói riêng; xem xét mối quan hệ và quy luật vận hành của mọi phần tử trong hệ thống đó.
V. Đánh Giá Thực Tiễn Bồi Dưỡng Thường Xuyên Hiệu Trưởng 59
Phương pháp nghiên cứu lý luận sử dụng các phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu lý luận, tìm hiểu các quan điểm Đảng, pháp luật và chính sách của Nhà nước, điều lệ trường tiểu học và các văn bản quy phạm về giáo dục, các công trình và tài liệu khoa học có liên quan để hệ thống hóa các khái niệm, hình thành luận điểm lý luận cơ bản, chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục để xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu.
5.1. Phương pháp điều tra khảo sát phỏng vấn hiệu trưởng giỏi
Sử dụng phương pháp quan sát, điều tra bằng phiếu hỏi, xin ý kiến chuyên gia (bằng phiếu hỏi và phỏng vấn), khảo nghiệm và thử nghiệm nhằm mục đích khảo sát và đánh giá thực trạng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang theo các yêu cầu về năng lực của người quản lý và theo các yêu cầu của chuẩn hiệu trưởng trường tiểu học.
5.2. Thu thập và phân tích dữ liệu đánh giá hiệu trưởng tiểu học
Để thu thập dữ liệu cần thu thập dữ liệu thứ cấp từ văn phòng, phòng Nội vụ, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Lâm Bình, các trường tiểu học của huyện. Ngoài ra đề tài có sử dụng một số tài liệu cũng như thông tin từ một số sách báo, luận văn, tạp chí, internet.
VI. Kiến Nghị Về Phát Triển Đội Ngũ Hiệu Trưởng Tương Lai 57
Luận văn góp phần hệ thống hóa cơ sở lý về phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học, đồng thời xây dựng được những nội dung về quản lý phát triển đội ngũ nhân lực này. Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho công tác quản lý phát triển đội ngũ hiệu trưởng các trường tiểu học trên địa bàn huyện Lâm Bình, tỉnh Tuyên Quang nói riêng và ở các trường tiểu học trong cả nước nói chung, đặc biệt là những trường tiểu học có vị trí địa chính trị đặc thù như Lâm Bình, Tuyên Quang.
6.1. Giải pháp và lộ trình phát triển đội ngũ hiệu trưởng
Cần đề xuất các giải pháp quản lý khoa học, khả thi, phù hợp nhằm phát triển đội ngũ nhân lực này. Cần nghiên cứu và đưa ra các đề xuất, kiến nghị phù hợp với thực tế địa phương.
6.2. Đề xuất chính sách và nguồn lực đào tạo hiệu trưởng
Để thực hiện các giải pháp trên cần có chính sách và nguồn lực phù hợp. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành để triển khai thực hiện.
