Nồng độ hs-CRP huyết thanh và các yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân đột quỵ não

Não được cấp máu bởi hai hệ thống động mạch chính: hệ động mạch cảnh trong và hệ động mạch sống - nền. Hệ động mạch cảnh trong cung cấp máu cho khoảng 2/3 trước của bán cầu đại não, chia thành các nhánh tận như động mạch não trước, động mạch não giữa, động mạch thông sau và động mạch mạch mạc trước. Hệ động mạch sống - nền phân bố máu cho thân não, tiểu não, mặt dưới thùy thái dương và thùy chẩm. Các nhánh nối thông ở nền sọ của hai hệ động mạch này tạo thành đa giác Willis. Lưu lượng tuần hoàn não trung bình ở người lớn là 49,8 ± 5,4ml/100g não/phút. Ở trẻ em, lưu lượng tuần hoàn não khu vực lớn hơn so với người lớn. Từ tuổi 60 trở đi, lưu lượng tuần hoàn não giảm nhanh chóng.

Theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đột quỵ não là hội chứng thiếu sót chức năng não khu trú hoặc lan tỏa, xảy ra đột ngột, tồn tại quá 24 giờ hoặc tử vong trong vòng 24 giờ, loại trừ nguyên nhân sang chấn não. Về mặt lâm sàng, đột quỵ não được chia thành hai thể chính: nhồi máu não (80-85%) và xuất huyết não. Nhồi máu não thường do huyết khối động mạch não (60-70%) hoặc tắc mạch máu (15-25%).

Đột quỵ não là một bệnh mang tính toàn cầu với tỷ lệ cao trong các bệnh về thần kinh. Trên thế giới, tỷ lệ mới mắc hàng năm là 200/100.000 dân. Tại Hoa Kỳ, mỗi năm có thêm 795.000 bệnh nhân đột quỵ, với chi phí điều trị khoảng 50 tỷ USD/năm. Ở châu Á, tỷ lệ hiện mắc bệnh trung bình hàng năm có sự khác biệt giữa các nước. Tại Việt Nam, theo nghiên cứu của Nguyễn Văn Đăng và cộng sự (1997), tỷ lệ hiện mắc điểm là 75,14/100.000 dân, tỷ lệ mới mắc là 53,2/100.000 dân. Nghiên cứu của Lê Văn Thành và cộng sự (1994) cho thấy tỷ lệ hiện mắc bệnh trung bình hàng năm là 416/100.000 dân, tỷ lệ mới mắc là 152/100.000 dân.

Tuổi tác là một yếu tố nguy cơ quan trọng, với tỷ lệ đột quỵ tăng dần theo tuổi. Bệnh thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới. Sắc tộc cũng có liên quan, với người da đen ở Hoa Kỳ có tần suất đột quỵ cao hơn người da trắng. Tiền sử gia đình và di truyền cũng đóng vai trò trong nguy cơ mắc bệnh. Nghiên cứu ở các cặp song sinh cho thấy tính di truyền trong bệnh đột quỵ, với tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở các trẻ song sinh cùng trứng so với các trẻ song sinh khác trứng.

Tăng huyết áp được xem là yếu tố nguy cơ hàng đầu trong cơ chế bệnh sinh của đột quỵ não. Huyết áp cao gây tổn thương thành mạch, hình thành mảng xơ vữa, tạo huyết khối tắc mạch, phình mạch nhỏ trong não, gây nhồi máu ổ khuyết, xuất huyết não và các rối loạn khác. Bệnh lý tim mạch, đặc biệt là rung nhĩ, là nguyên nhân chủ yếu gây tắc mạch não. Điều trị tốt rung nhĩ và kiểm soát thuốc chống đông giúp giảm nguy cơ tắc mạch não.

Đái tháo đường là một yếu tố nguy cơ gây ra tất cả các thể đột quỵ não. Kiểm soát tốt đường huyết có thể làm giảm tổn thương não ở giai đoạn cấp của tai biến. Rối loạn lipid máu, đặc biệt là tăng LDL-cholesterol và giảm HDL-cholesterol, làm tăng nguy cơ bệnh tim mạch, bao gồm cả đột quỵ não. Sử dụng statin giúp giảm nguy cơ đột quỵ.

Protein phản ứng C (CRP) được phát hiện vào năm 1930, là một loại protein có khả năng kết tủa với polysaccharide lấy từ vỏ phế cầu C. CRP là một cấu trúc bất thường trong phân đoạn α-globulin của huyết thanh người. CRP được sản xuất chủ yếu ở gan dưới sự kích thích của các cytokine, đặc biệt là interleukin-6 (IL-6).

hs-CRP có ưu điểm là dễ dàng đo lường bằng các xét nghiệm không đắt tiền, lấy mẫu thuận tiện, ít thay đổi trong ngày và không phụ thuộc vào lượng thức ăn. hs-CRP được sử dụng để đánh giá nguy cơ tim mạch ở người lớn và theo dõi tình trạng viêm trong các bệnh lý khác nhau.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh mối liên quan giữa tổn thương xơ vữa động mạch và nồng độ hs-CRP trên các đối tượng bệnh mạch vành, hội chứng chuyển hóa, đái tháo đường, tăng huyết áp. Các nghiên cứu này củng cố giả thuyết cho rằng xơ vữa động mạch là một bệnh viêm.

Nghiên cứu cho thấy nồng độ hs-CRP tăng cao có liên quan đến mức độ nghiêm trọng của nhồi máu não. Điều này cho thấy hs-CRP có thể là một chỉ số hữu ích để đánh giá tiên lượng của bệnh nhân nhồi máu não.

Nghiên cứu cho thấy có sự tăng đáng kể nồng độ hs-CRP ở cả bệnh nhân nhồi máu não và xuất huyết não, chứng tỏ có một phản ứng viêm trong đợt cấp của đột quỵ não.

Nghiên cứu cho thấy sự tăng hs-CRP có liên quan đến mức độ nặng tổn thương thần kinh trong đột quỵ não. Điều này cho thấy hs-CRP có thể là một chỉ số hữu ích để đánh giá mức độ tổn thương thần kinh trong đột quỵ não.

hs-CRP có thể giúp xác định những bệnh nhân có nguy cơ cao bị đột quỵ và cần được can thiệp tích cực hơn. Nồng độ hs-CRP cao có thể là một dấu hiệu cảnh báo sớm về nguy cơ đột quỵ.

Việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ tim mạch, bao gồm cả nồng độ hs-CRP, có thể giúp giảm nguy cơ đột quỵ. Các biện pháp can thiệp có thể bao gồm thay đổi lối sống, sử dụng thuốc và phẫu thuật.

hs-CRP có thể được sử dụng để theo dõi hiệu quả điều trị đột quỵ. Sự giảm nồng độ hs-CRP có thể cho thấy rằng điều trị đang có hiệu quả.

hs-CRP là một yếu tố nguy cơ tiềm năng và là một chỉ dấu viêm quan trọng trong đột quỵ não. hs-CRP có thể được sử dụng để tiên lượng nguy cơ đột quỵ, hướng dẫn can thiệp dự phòng và theo dõi hiệu quả điều trị.

Nghiên cứu sâu hơn về vai trò của hs-CRP trong cơ chế bệnh sinh của đột quỵ não có thể mở ra những hướng đi mới trong việc điều trị và dự phòng bệnh. Cần có thêm các nghiên cứu lớn hơn và đa trung tâm để xác nhận vai trò của hs-CRP trong đột quỵ não.

hs-CRP có tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong thực hành lâm sàng để đánh giá nguy cơ đột quỵ, hướng dẫn can thiệp dự phòng và theo dõi hiệu quả điều trị. Tuy nhiên, cần có thêm các nghiên cứu để xác định giá trị ngưỡng tối ưu của hs-CRP và các hướng dẫn sử dụng hs-CRP trong thực hành lâm sàng.