Nghiên Cứu Mối Quan Hệ Giữa Thị Trường Chứng Khoán và Tăng Trưởng Kinh Tế Việt Nam Sử Dụng Kiểm Định Nhân Quả Miền Tần Số

Nghiên cứu này tập trung phân tích mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán (TTCK) và tăng trưởng kinh tế Việt Nam, sử dụng dữ liệu tháng từ 2005 đến 2016. Mục tiêu là cung cấp bằng chứng thực nghiệm về vấn đề này, bởi các nghiên cứu trước đây còn nhiều điểm chưa thống nhất. Mặc dù TTCK Việt Nam ra đời từ năm 2000, nhưng giai đoạn nghiên cứu bắt đầu từ năm 2005 vì đây là thời điểm TTCK bắt đầu phát triển, tác động đến các hoạt động kinh tế vĩ mô. Nghiên cứu sử dụng mô hình VAR có điều kiện với biến nội sinh là giá chứng khoán (SP) và tăng trưởng kinh tế đại diện bởi chỉ số sản xuất công nghiệp (IPI), đồng thời sử dụng các biến ngoại sinh như tỷ giá hối đoái, lạm phát, dự trữ ngoại hối và cán cân thương mại. Các biến này được sử dụng để đánh giá tác động của các yếu tố vĩ mô tới mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán và tăng trưởng kinh tế.

Nghiên cứu tập trung phân tích mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế và thị trường chứng khoán Việt Nam từ 2005 đến 2016, trong ngắn hạn và dài hạn sử dụng mô hình kiểm định nhân quả miền tần số. Nghiên cứu hy vọng đóng góp thêm bằng chứng thực nghiệm về vấn đề này, khi mà các kết quả từ các nghiên cứu trước đây chưa thống nhất. Các giả thuyết nghiên cứu bao gồm: (H1) Tồn tại mối quan hệ hai chiều giữa giá chứng khoán và tăng trưởng kinh tế. (H2) Mối quan hệ nhân quả Granger từ giá chứng khoán đến hoạt động kinh tế vĩ mô có ý nghĩa thống kê đối với các thành phần miền tần số thấp, nhưng không có ý nghĩa thống kê đối với thành phần miền tần số cao. (H3) Mối quan hệ nhân quả từ hoạt động kinh tế đến giá cổ phiếu có thể xảy ra trong ngắn hạn và dài hạn.

Dù có nhiều nghiên cứu về thị trường chứng khoán Việt Nam và các yếu tố ảnh hưởng, vẫn còn ít nghiên cứu về mối liên kết giữa giá chứng khoán và tăng trưởng kinh tế sử dụng mô hình tần số. Việc hiểu rõ mối quan hệ này rất quan trọng để các nhà hoạch định chính sách đưa ra các quyết định phù hợp, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Các nghiên cứu trước đây thường tập trung vào các thị trường phát triển, và kết quả cho thị trường mới nổi như Việt Nam còn nhiều tranh cãi. Nghiên cứu này nhằm khắc phục hạn chế này bằng cách sử dụng phương pháp kiểm định nhân quả miền tần số để phân tích mối quan hệ giữa TTCK và tăng trưởng kinh tế Việt Nam.

Trong khi ở các thị trường phát triển, tài liệu nghiên cứu thường chỉ ra mối quan hệ nhân quả giữa các biến kinh tế vĩ mô và thị trường chứng khoán (Choi, Hauser, & Kopecky, 1999; Hassapis & Kalyvitis, 2002; Henry, Olekalns, & Shields, 2010; Panopoulou, 2009; Reboredo & RiveraCastro, 2014), thì ở các thị trường mới nổi, kết luận vẫn chưa thống nhất (Naifar & Al Dohaiman, 2013; Tsouma, 2009; Zhu, Li, & Li, 2014). Điều này cho thấy sự phức tạp của mối quan hệ này ở các thị trường mới nổi, nơi các yếu tố như sự phát triển của thị trường, cấu trúc kinh tế và môi trường chính trị có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa TTCK và tăng trưởng kinh tế.

Phương pháp này có ưu điểm là có thể phân tích mối quan hệ nhân quả ở các miền tần số khác nhau, từ đó hiểu rõ hơn về mối quan hệ này trong ngắn hạn và dài hạn. Nghiên cứu sử dụng kiểm định nghiệm đơn vị có tính mùa vụ (HEGY) để kiểm tra tính dừng của dữ liệu. Sau đó, sử dụng mô hình tự hồi quy vector có điều kiện (VAR) để so sánh kết quả với phương pháp miền tần số. Cuối cùng, kiểm định mối quan hệ nhân quả Granger ngắn hạn và dài hạn sử dụng cách tiếp cận miền tần số không điều kiện của Breitung and Candelon (2006).

Nghiên cứu này sử dụng kiểm định nghiệm đơn vị có tính mùa vụ (HEGY) thay vì kiểm định nghiệm đơn vị theo thời gian truyền thống. Ngoài ra, nghiên cứu còn so sánh với các kiểm định tính dừng phổ biến là ADF và KPSS. Mục đích là để xem liệu các chuỗi dữ liệu có dừng hay không và liệu nó có phù hợp để đưa vào phân tích miền tần số hay không.

Phân tích nhân quả Granger sẽ giúp phát hiện khả năng dự đoán trong hai thành phần biến động: liệu năng lực dự đoán được thể hiện ở các thành phần miền tần số cao hay tại các thành phần miền tần số thấp. Thị trường chứng khoán có thể dự đoán các thành phần miền tần số thấp của các hoạt động kinh tế hơn là các thành phần miền tần số cao (Croux & Reusens, 2013; Rua, 2010). Do đó, tác giả giả sử rằng nhân quả Granger từ giá chứng khoán đến hoạt động kinh tế là có ý nghĩa đối với thành phần miền tần số thấp, nhưng không có ý nghĩa thống kê đối với thành phần miền tần số cao.

Tuy nhiên, khi sử dụng kiểm định miền tần số, phát hiện cho thấy tồn tại mối quan hệ nhân quả một chiều từ giá chứng khoán đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam ở các miền tần số thấp (chu kỳ từ 8 tháng đến 14 tháng). Điều này cho thấy giá chứng khoán là nhân tố dẫn dắt tăng trưởng sản xuất công nghiệp. Chính sách của chính phủ nên hướng vào cả hoạt động công nghiệp và thị trường chứng khoán để tính đến các tác động phản chu kỳ.

Kết quả từ kiểm định miền tần số cho thấy tồn tại mối quan hệ nhân quả một chiều từ giá chứng khoán đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam ở các miền tần số thấp (chu kỳ từ 8 tháng đến 14 tháng). Điều này có nghĩa là giá chứng khoán có khả năng dự báo tăng trưởng sản xuất công nghiệp trong tương lai.

Kết quả cho thấy thị trường chứng khoán có vai trò dẫn dắt tăng trưởng kinh tế, đặc biệt trong trung hạn (chu kỳ 8-14 tháng). Do đó, các chính sách phát triển thị trường chứng khoán cần được ưu tiên để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Các chính sách này có thể bao gồm việc cải thiện tính minh bạch và hiệu quả của thị trường, thu hút nhà đầu tư trong và ngoài nước, và phát triển các sản phẩm tài chính mới.

Chính sách kinh tế vĩ mô cần xem xét tác động của các yếu tố bên ngoài (tỷ giá, lạm phát, cán cân thương mại) đến mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán và tăng trưởng kinh tế. Việc quản lý hiệu quả các yếu tố này có thể giúp ổn định thị trường tài chính và tạo điều kiện thuận lợi cho tăng trưởng kinh tế.

Nghiên cứu này đóng góp vào tài liệu nghiên cứu bằng cách sử dụng phương pháp kiểm định nhân quả miền tần số để phân tích mối quan hệ giữa thị trường chứng khoán và tăng trưởng kinh tế Việt Nam. Kết quả cung cấp thêm bằng chứng thực nghiệm về vai trò của thị trường chứng khoán trong nền kinh tế Việt Nam.

Các nghiên cứu tương lai có thể tập trung vào việc phân tích mối quan hệ này ở các giai đoạn phát triển khác nhau của thị trường chứng khoán Việt Nam, cũng như xem xét tác động của các yếu tố thể chế và chính sách đến mối quan hệ này.