Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, việc hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại các địa phương đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả sử dụng nguồn lực công. Thành phố Bắc Ninh, với diện tích 82,60 km² và dân số khoảng 213 nghìn người, là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Bắc Ninh, đang đối mặt với nhu cầu ngày càng tăng về quản lý ngân sách nhằm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Giai đoạn nghiên cứu từ 2015 đến 2017 cho thấy, mặc dù ngân sách nhà nước tại địa phương này đã có những bước phát triển, song vẫn tồn tại nhiều hạn chế trong công tác quản lý chi thường xuyên, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng ngân sách và sự phát triển kinh tế - xã hội.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại thành phố Bắc Ninh, qua đó nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, giảm thiểu thất thoát, lãng phí và đảm bảo sự phát triển ổn định, bền vững. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng, đồng thời đề xuất các giải pháp cải tiến phù hợp với đặc thù địa phương. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước trong việc điều chỉnh chính sách, nâng cao năng lực quản lý ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại Bắc Ninh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước và lý thuyết quản lý công. Lý thuyết quản lý ngân sách nhà nước tập trung vào các khái niệm về ngân sách nhà nước, chi thường xuyên, thu chi ngân sách, và các quy trình lập dự toán, kiểm soát và đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách. Lý thuyết quản lý công nhấn mạnh vai trò của quản lý hiệu quả, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động công, đặc biệt là trong quản lý tài chính công.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Ngân sách nhà nước: toàn bộ các khoản thu và chi của nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định.
  • Chi thường xuyên: các khoản chi phục vụ hoạt động thường xuyên của các cơ quan, tổ chức nhà nước như chi lương, chi mua sắm, chi duy trì hoạt động.
  • Quản lý ngân sách: quá trình lập kế hoạch, phân bổ, sử dụng và kiểm soát ngân sách nhằm đạt được mục tiêu kinh tế - xã hội.
  • Hiệu quả quản lý: mức độ đạt được mục tiêu với chi phí tối ưu, giảm thiểu thất thoát và lãng phí.
  • Kiểm soát ngân sách: các biện pháp nhằm đảm bảo việc sử dụng ngân sách đúng mục đích, đúng quy định pháp luật.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu thu thập bao gồm số liệu ngân sách nhà nước của thành phố Bắc Ninh giai đoạn 2015-2017, các báo cáo tài chính, văn bản pháp luật liên quan đến quản lý ngân sách, cùng với khảo sát và phỏng vấn các cán bộ quản lý ngân sách tại địa phương.

Cỡ mẫu khảo sát gồm 84 cán bộ làm việc liên quan đến công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách tại các phòng ban, đơn vị hành chính trên địa bàn thành phố. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các công cụ thống kê mô tả, phân tích so sánh tỷ lệ phần trăm, đồng thời sử dụng phương pháp phân tích nội dung để đánh giá các yếu tố ảnh hưởng và hạn chế trong quản lý chi thường xuyên ngân sách. Timeline nghiên cứu kéo dài trong 12 tháng, từ thu thập dữ liệu, phân tích đến đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý chi thường xuyên còn nhiều hạn chế: Khoảng 35% số đơn vị được khảo sát cho biết công tác lập dự toán chi thường xuyên chưa sát với thực tế, dẫn đến việc phân bổ ngân sách không hiệu quả. Tỷ lệ thất thoát và lãng phí ngân sách ước tính khoảng 12% tổng chi thường xuyên trong giai đoạn 2015-2017.

  2. Quy trình kiểm soát chi ngân sách chưa chặt chẽ: Chỉ có khoảng 60% các khoản chi thường xuyên được kiểm soát đầy đủ theo quy định. Việc kiểm tra, giám sát còn mang tính hình thức, chưa phát hiện kịp thời các sai phạm.

  3. Nguồn nhân lực quản lý ngân sách còn hạn chế về năng lực và số lượng: Khoảng 40% cán bộ quản lý ngân sách chưa được đào tạo bài bản về quản lý tài chính công, ảnh hưởng đến hiệu quả công tác quản lý.

  4. Chưa áp dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách: Việc sử dụng phần mềm quản lý ngân sách còn hạn chế, dẫn đến khó khăn trong việc tổng hợp, phân tích và báo cáo số liệu kịp thời.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các hạn chế trên xuất phát từ việc thiếu đồng bộ trong quy trình lập dự toán, phân bổ và kiểm soát chi ngân sách. So với một số địa phương khác trong tỉnh, tỷ lệ thất thoát ngân sách tại Bắc Ninh cao hơn khoảng 5%, cho thấy cần có sự cải tiến mạnh mẽ hơn trong quản lý.

Việc thiếu hụt nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao cũng là một yếu tố cản trở hiệu quả quản lý. Nghiên cứu tương tự tại một số thành phố khác cho thấy đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ quản lý ngân sách góp phần giảm thiểu thất thoát ngân sách từ 10-15%.

Ngoài ra, việc chưa áp dụng công nghệ thông tin một cách toàn diện làm giảm khả năng kiểm soát và minh bạch trong quản lý chi thường xuyên. Các biểu đồ so sánh tỷ lệ kiểm soát chi ngân sách qua các năm và giữa các địa phương có thể minh họa rõ nét sự khác biệt này.

Kết quả nghiên cứu khẳng định tầm quan trọng của việc hoàn thiện hệ thống quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại thành phố Bắc Ninh.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và hoàn thiện quy trình lập dự toán chi thường xuyên sát thực tế: Đề nghị các cơ quan chức năng thành phố Bắc Ninh rà soát, điều chỉnh quy trình lập dự toán, đảm bảo phản ánh đúng nhu cầu thực tế và khả năng cân đối ngân sách. Thời gian thực hiện trong vòng 12 tháng, do Sở Tài chính chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan.

  2. Tăng cường kiểm soát, giám sát chi ngân sách thường xuyên: Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, áp dụng các biện pháp kiểm tra định kỳ và đột xuất nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Thời gian triển khai trong 6 tháng, do Ban Kiểm tra Thành ủy và Sở Tài chính phối hợp thực hiện.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý ngân sách: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn về quản lý tài chính công, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn đạt chuẩn lên trên 80% trong 2 năm tới, do Trung tâm Đào tạo và Bồi dưỡng cán bộ thành phố đảm nhiệm.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý ngân sách: Triển khai phần mềm quản lý ngân sách hiện đại, đồng bộ từ khâu lập dự toán đến kiểm soát chi tiêu, tăng cường minh bạch và hiệu quả quản lý. Thời gian hoàn thành trong 18 tháng, do Sở Thông tin và Truyền thông phối hợp với Sở Tài chính thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý ngân sách nhà nước tại các cấp địa phương: Giúp nâng cao hiểu biết về quy trình quản lý chi thường xuyên, áp dụng các giải pháp cải tiến phù hợp với thực tiễn địa phương.

  2. Các nhà hoạch định chính sách tài chính công: Cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách quản lý ngân sách nhằm tăng cường hiệu quả và minh bạch.

  3. Giảng viên và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Là tài liệu tham khảo quý giá trong giảng dạy và nghiên cứu về quản lý ngân sách nhà nước.

  4. Các tổ chức kiểm toán, thanh tra tài chính: Hỗ trợ trong việc đánh giá, kiểm tra công tác quản lý chi ngân sách, phát hiện và xử lý các sai phạm.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là gì?
    Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước là quá trình lập kế hoạch, phân bổ, sử dụng và kiểm soát các khoản chi phục vụ hoạt động thường xuyên của các cơ quan, tổ chức nhà nước nhằm đảm bảo hiệu quả và đúng quy định pháp luật.

  2. Tại sao quản lý chi thường xuyên ngân sách lại quan trọng đối với địa phương?
    Quản lý chi thường xuyên hiệu quả giúp đảm bảo nguồn lực tài chính được sử dụng hợp lý, giảm thất thoát, lãng phí, từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững và nâng cao chất lượng dịch vụ công.

  3. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý chi thường xuyên ngân sách?
    Bao gồm quy trình lập dự toán, năng lực cán bộ quản lý, hệ thống kiểm soát nội bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và sự minh bạch trong quản lý tài chính công.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên ngân sách?
    Hoàn thiện quy trình lập dự toán, tăng cường kiểm soát và giám sát, đào tạo nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường minh bạch tài chính.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả quản lý chi thường xuyên ngân sách?
    Thông qua các chỉ tiêu như tỷ lệ thất thoát, lãng phí ngân sách, mức độ tuân thủ quy định pháp luật, khả năng đáp ứng nhu cầu chi tiêu thực tế và sự hài lòng của người dân đối với dịch vụ công.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại thành phố Bắc Ninh giai đoạn 2015-2017.
  • Phân tích thực trạng cho thấy còn nhiều hạn chế như lập dự toán chưa sát thực tế, kiểm soát chi ngân sách chưa chặt chẽ, nguồn nhân lực hạn chế và ứng dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy trình quản lý, nâng cao năng lực cán bộ, tăng cường kiểm soát và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý ngân sách, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng sớm triển khai các giải pháp trong vòng 1-2 năm tới để đạt được hiệu quả quản lý ngân sách bền vững.

Quý độc giả và các nhà quản lý được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại địa phương mình.