I. Nâng cao năng lực cạnh tranh Tổng quan và khung lý thuyết
Chương này trình bày tổng quan về các nghiên cứu trước đây liên quan đến năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam. Luận án phân tích các công trình nghiên cứu về năng lực cạnh tranh ở nhiều cấp độ: quốc gia, bộ, địa phương, ngành và doanh nghiệp. Thách thức chính nằm ở sự thiếu thống nhất về phương pháp luận và chỉ số đánh giá. Luận án đề cập đến các chỉ số quốc tế quan trọng như Global Competitiveness Index (GCI) của World Economic Forum (WEF), Doing Business Report của Ngân hàng Thế giới, nhằm xác định vị thế cạnh tranh quốc gia Việt Nam. Chiến lược cạnh tranh quốc gia cần được xây dựng dựa trên sự hiểu biết sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp. Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lựa chọn khung phân tích phù hợp, kết hợp lý thuyết với thực tiễn Việt Nam để đánh giá chính xác năng lực cạnh tranh quốc gia. Các mục tiêu phát triển bền vững cũng được xem xét như một yếu tố quan trọng trong việc định hình chiến lược cạnh tranh. Xu hướng toàn cầu hóa và thách thức cạnh tranh quốc tế đòi hỏi Việt Nam phải có những bước đi chiến lược nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.
1.1 Khái niệm và chỉ số năng lực cạnh tranh
Phần này làm rõ khái niệm năng lực cạnh tranh, phân tích các góc nhìn khác nhau về năng lực cạnh tranh, bao gồm cả quan điểm thị phần/chi phí và quan điểm năng suất. Luận án so sánh các cách tiếp cận của các tổ chức quốc tế như WEF và IMD, nhấn mạnh sự đa dạng trong phương pháp luận và chỉ số. Chỉ số năng lực cạnh tranh toàn cầu (GCI) được phân tích chi tiết, cùng với các chỉ số khác như Doing Business Report, để đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam. Luận án phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh, bao gồm yếu tố kinh tế vĩ mô, thể chế, nguồn nhân lực, đổi mới sáng tạo, và hạ tầng. Việc hiểu rõ các chỉ số và cách tính toán của chúng giúp đánh giá chính xác hơn vị thế quốc tế của Việt Nam. Phát triển kinh tế bền vững được xem xét như một mục tiêu quan trọng, đòi hỏi sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Sự phụ thuộc vào các chỉ số quốc tế cần được đánh giá một cách khách quan, tránh những đánh giá phiến diện hoặc thiếu tính tổng hợp.
1.2 Phân tích các nghiên cứu về năng lực cạnh tranh quốc gia
Phần này tập trung phân tích các nghiên cứu đã được thực hiện về năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam. Luận án đánh giá ưu điểm, hạn chế của các nghiên cứu này, nhấn mạnh sự cần thiết phải có một khung phân tích toàn diện và cập nhật. Các nghiên cứu trước đây thường tập trung vào các khía cạnh riêng lẻ của năng lực cạnh tranh, chưa tạo ra được một bức tranh tổng thể. Luận án đề xuất một khung phân tích mới, kết hợp các yếu tố kinh tế, xã hội, môi trường và thể chế. Việc sử dụng các chỉ số năng lực cạnh tranh toàn cầu như GCI và Doing Business Report được xem xét kỹ lưỡng, nhằm đảm bảo tính khách quan và so sánh được với các quốc gia khác. Phát triển kinh tế bền vững và hội nhập kinh tế quốc tế được xem là hai yếu tố then chốt trong việc thúc đẩy năng lực cạnh tranh quốc gia. Luận án phân tích sự ảnh hưởng của các hiệp định thương mại tự do đến năng lực cạnh tranh của Việt Nam, đề cập đến cả những cơ hội và thách thức.
II. Thực trạng năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam
Chương này đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam. Luận án sử dụng dữ liệu từ các nguồn uy tín như WEF, Ngân hàng Thế giới, và các báo cáo quốc tế khác. Chỉ số năng lực cạnh tranh quốc gia của Việt Nam được phân tích theo từng khía cạnh: kinh tế vĩ mô, thể chế, hạ tầng, nguồn nhân lực, và đổi mới sáng tạo. Luận án nhận diện các yếu tố cản trở sự phát triển năng lực cạnh tranh, bao gồm cả những yếu tố nội tại và ngoại tại. Môi trường kinh doanh ở Việt Nam được đánh giá, nhấn mạnh tầm quan trọng của cải cách thể chế và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những yếu tố then chốt được đề cập. Đổi mới sáng tạo và thu hút đầu tư nước ngoài cũng được xem xét như những động lực quan trọng cho sự phát triển năng lực cạnh tranh. Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được xem là bối cảnh chính trị kinh tế ảnh hưởng đến sự phát triển năng lực cạnh tranh quốc gia.
2.1 Đánh giá tổng quan năng lực cạnh tranh
Phần này trình bày đánh giá tổng quan về thực trạng năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam. Luận án sử dụng dữ liệu từ các nguồn uy tín quốc tế như Global Competitiveness Index (GCI) của World Economic Forum (WEF), Doing Business Report của Ngân hàng Thế giới, và các báo cáo khác để xây dựng bức tranh toàn cảnh. Chỉ số năng lực cạnh tranh được phân tích theo từng lĩnh vực chính, nhằm xác định điểm mạnh, điểm yếu của nền kinh tế. Tăng trưởng kinh tế bền vững được đặt trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đề cập đến cả những cơ hội và thách thức. Các mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam được so sánh với các nước trong khu vực và trên thế giới, nhằm xác định vị thế tương đối của Việt Nam. Phát triển kinh tế số được xem xét là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh quốc gia.
2.2 Nhận diện các yếu tố cản trở năng lực cạnh tranh
Phần này tập trung vào việc nhận diện các yếu tố cản trở năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam. Luận án phân tích chi tiết các vấn đề về thể chế, môi trường kinh doanh, nguồn nhân lực, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Cải cách thể chế được xem là một trong những yếu tố then chốt để cải thiện môi trường kinh doanh. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao là một thách thức lớn đối với Việt Nam. Đổi mới sáng tạo và ứng dụng công nghệ cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa. An ninh năng lượng và an ninh lương thực cũng được xem xét như những yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh quốc gia. Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng một chính sách kinh tế vĩ mô ổn định và bền vững để tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển năng lực cạnh tranh.
III. Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam
Chương này đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia Việt Nam. Luận án tập trung vào các nhóm giải pháp chính: cải thiện môi trường kinh doanh, cải cách thể chế, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Thu hút đầu tư nước ngoài được xem là một động lực quan trọng. Phát triển kinh tế bền vững và xây dựng quốc gia mạnh mẽ là mục tiêu xuyên suốt. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc phối hợp giữa chính phủ, doanh nghiệp và người dân. Giải pháp phát triển kinh tế cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, phù hợp với điều kiện cụ thể của Việt Nam. Chuyển đổi số và tích hợp kinh tế khu vực được xem xét như những hướng đi chiến lược.
3.1 Giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh
Phần này tập trung vào các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Luận án đề xuất các biện pháp cụ thể để giảm bớt thủ tục hành chính, tăng cường minh bạch và công bằng trong cạnh tranh. Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng là một trọng tâm. Cải thiện cơ sở hạ tầng là một yếu tố quan trọng. Việc thu hút đầu tư công nghệ cao được khuyến khích. Thúc đẩy xuất khẩu và phát triển du lịch cũng được xem xét. Giải pháp phát triển kinh tế bền vững luôn được đặt lên hàng đầu, đòi hỏi sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Cạnh tranh bền vững được đề cập như một mục tiêu cần hướng tới.
3.2 Giải pháp cải cách thể chế và nâng cao năng lực quốc gia
Phần này đề cập đến các giải pháp cải cách thể chế nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Luận án đề xuất những biện pháp để hoàn thiện khung pháp lý, tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, và chống tham nhũng. Xây dựng chính phủ điện tử và cải thiện chất lượng dịch vụ công là những yếu tố then chốt. Nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia đòi hỏi sự nỗ lực cải cách thể chế toàn diện. Quan hệ đối ngoại và hội nhập quốc tế cũng được xem xét như những yếu tố quan trọng. Phát triển kinh tế tri thức và kinh tế số được nhấn mạnh như những động lực tăng trưởng bền vững. Luận án đề xuất những giải pháp cụ thể để xây dựng quốc gia mạnh mẽ dựa trên kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
