Luận Án Tiến Sĩ: Phân Tích Quan Hệ Thương Mại Giữa Việt Nam Và Trung Quốc

• Tác giả: Phan Thanh Thanh
• Người hướng dẫn: Lê Xuân Sang
• Trường học: Học Viện Khoa Học Xã Hội
• Chuyên ngành: Kinh tế chính trị
• Đề tài: Quan hệ thương mại Việt Nam - Trung Quốc: Phân tích & Đánh giá
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG VÀ NGOÀI NƯỚC CÓ CHỦ ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• 1.1. Nghiên cứu ở trong nước
• 1.2. Nghiên cứu ở nước ngoài
• 1.3. Khoảng trống nghiên cứu
• 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUAN HỆ THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA SONG PHƯƠNG GIỮA HAI QUỐC GIA VÀ KINH NGHIỆM MỘT SỐ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN QUAN HỆ THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA SONG PHƯƠNG
• 2.1. Một số lý luận về thương mại quốc tế
• 2.2. Những nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển quan hệ thương mại hàng hóa song phương
• 2.3. Kinh nghiệm của một số nước trong phát triển quan hệ thương mại hàng hóa với Trung Quốc và bài học rút ra cho Việt Nam
• 3. THỰC TRẠNG QUAN HỆ THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA GIỮA VIỆT NAM VỚI TRUNG QUỐC
• 3.1. Chính sách kinh tế, thương mại Việt Nam – Trung Quốc
• 3.2. Thực trạng trao đổi thương mại Việt Nam - Trung Quốc
• 3.3. Đánh giá quan hệ thương mại Việt Nam - Trung Quốc
• 3.4. Nguyên nhân tạo nên lợi ích, hạn chế trong quan hệ thương mại Việt Nam - Trung Quốc
• 4. GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY PHÁT TRIỂN QUAN HỆ THƯƠNG MẠI HÀNG HÓA GIỮA VIỆT NAM VỚI TRUNG QUỐC
• 4.1. Bối cảnh mới ảnh hưởng tới sự phát triển quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc trong thời gian tới
• 4.2. Định hướng chung đối với quan hệ kinh tế thương mại Việt Nam — Trung Quốc trong thời gian tới
• 4.3. Định hướng giải pháp nhằm cải thiện cán cân thương mại Việt Nam - Trung Quốc trong thời gian tới
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Quan hệ thương mại Việt Nam Trung Quốc

Quan hệ thương mại Việt Nam - Trung Quốc đã phát triển mạnh mẽ kể từ khi bình thường hóa quan hệ năm 1991. Năm 2008, hai nước thiết lập quan hệ 'đối tác hợp tác chiến lược toàn diện'. Kim ngạch thương mại tăng từ 32 triệu USD năm 1991 lên gần 180 tỷ USD năm 2022. Trung Quốc là đối tác nhập khẩu thứ nhất và xuất khẩu thứ hai của Việt Nam. Tuy nhiên, Việt Nam đang đối mặt với thách thức như phụ thuộc quá mức vào Trung Quốc, gây ảnh hưởng đến an ninh kinh tế và chính trị.

1.1. Phân tích quan hệ thương mại

Phân tích quan hệ thương mại cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ trong trao đổi hàng hóa giữa hai nước. Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, đặc biệt là nông sản. Tuy nhiên, cán cân thương mại nghiêng về phía Trung Quốc, với nhập siêu lớn từ Việt Nam. Điều này đặt ra vấn đề về sự phụ thuộc kinh tế và rủi ro chính trị.

1.2. Đánh giá quan hệ thương mại

Đánh giá quan hệ thương mại chỉ ra rằng mối quan hệ này mang lại nhiều lợi ích kinh tế, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro. Việt Nam cần đa dạng hóa thị trường và giảm phụ thuộc vào Trung Quốc để đảm bảo phát triển bền vững. Các giải pháp cần tập trung vào cải thiện cán cân thương mại và tăng cường hợp tác kinh tế.

II. Chiến lược thương mại và hợp tác kinh tế

Chiến lược thương mại và hợp tác kinh tế giữa Việt Nam và Trung Quốc đã được thúc đẩy thông qua các hiệp định và văn kiện hợp tác. Năm 2022, hai nước cùng tham gia Hiệp định RCEP, mở ra cơ hội mới cho thương mại và đầu tư. Tuy nhiên, Việt Nam cần chủ động hơn trong việc tận dụng các cơ hội này để giảm thiểu rủi ro.

2.1. Xu hướng thương mại

Xu hướng thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc cho thấy sự gia tăng trong trao đổi hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng nông sản và công nghiệp. Tuy nhiên, Việt Nam cần chú trọng nâng cao giá trị gia tăng trong xuất khẩu để cải thiện cán cân thương mại.

2.2. Chính sách thương mại

Chính sách thương mại của Việt Nam cần được điều chỉnh để phù hợp với bối cảnh mới. Việc tham gia các hiệp định thương mại tự do như RCEP đòi hỏi Việt Nam phải có chiến lược rõ ràng để tận dụng lợi thế và giảm thiểu rủi ro.

III. Thị trường xuất khẩu và nhập khẩu

Thị trường xuất khẩu và nhập khẩu giữa Việt Nam và Trung Quốc đã có sự phát triển đáng kể. Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, đặc biệt là các mặt hàng nông sản. Tuy nhiên, nhập khẩu từ Trung Quốc cũng chiếm tỷ trọng lớn, gây ra tình trạng nhập siêu.

3.1. Thị trường xuất khẩu

Thị trường xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc tập trung chủ yếu vào các mặt hàng nông sản, thủy sản và sản phẩm công nghiệp nhẹ. Việt Nam cần đa dạng hóa mặt hàng và nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng sức cạnh tranh.

3.2. Thị trường nhập khẩu

Thị trường nhập khẩu từ Trung Quốc chủ yếu là máy móc, thiết bị và nguyên liệu sản xuất. Việt Nam cần giảm phụ thuộc vào nhập khẩu bằng cách phát triển ngành công nghiệp phụ trợ trong nước.

IV. Tác động kinh tế và phát triển bền vững

Tác động kinh tế của quan hệ thương mại Việt Nam - Trung Quốc đã mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn. Việt Nam cần có chiến lược phát triển bền vững để đảm bảo lợi ích quốc gia trong dài hạn.

4.1. Tác động kinh tế

Tác động kinh tế của quan hệ thương mại này đã góp phần tăng trưởng GDP và tạo việc làm. Tuy nhiên, sự phụ thuộc quá mức vào Trung Quốc có thể gây rủi ro cho an ninh kinh tế.

4.2. Phát triển bền vững

Phát triển bền vững đòi hỏi Việt Nam phải đa dạng hóa thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh và giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất. Các giải pháp cần tập trung vào phát triển công nghiệp phụ trợ và nâng cao giá trị gia tăng trong xuất khẩu.