I. Tổng quan tình hình nghiên cứu
Luận án tiến sĩ này tập trung vào phân tích lập luận trong các phiên chất vấn tại diễn đàn quốc hội. Phần tổng quan nghiên cứu khái quát tình hình nghiên cứu về lập luận trên thế giới và tại Việt Nam. Trên thế giới, lập luận được nghiên cứu từ góc độ logic hình thức và logic phi hình thức, với các công trình tiêu biểu của S. Toulmin và Perelman. Tại Việt Nam, nghiên cứu về lập luận còn hạn chế, chủ yếu dựa trên quan điểm logic hình thức và chưa xem xét lập luận trong bối cảnh tranh luận.
1.1. Tình hình nghiên cứu về lập luận ở nước ngoài
Nghiên cứu về lập luận trên thế giới bắt đầu từ thời Cổ đại, với các công trình của Aristotle. Đến thế kỷ XX, các nhà nghiên cứu như S. Toulmin và Perelman đã phát triển các mô hình lập luận hiện đại, tập trung vào logic phi hình thức. Các hội nghị quốc tế như Hiệp hội Nghiên cứu Lập luận Quốc tế (ISSA) và Hội thảo Châu Âu về Lập luận (ECA) đã thúc đẩy nghiên cứu về lập luận trong các lĩnh vực như chính trị học, ngôn ngữ học, và giao tiếp chính trị.
1.2. Tình hình nghiên cứu về lập luận tại Việt Nam
Tại Việt Nam, nghiên cứu về lập luận chủ yếu dựa trên quan điểm logic hình thức, với các công trình của Đỗ Hữu Châu và Nguyễn Đức Dân. Tuy nhiên, các nghiên cứu này chưa xem xét lập luận trong bối cảnh tranh luận hoặc hội thoại. Luận án tiến sĩ này nhằm lấp đầy khoảng trống đó bằng cách phân tích lập luận trong các phiên chất vấn tại diễn đàn quốc hội.
II. Cấu trúc nội tại của lập luận trong các lượt lời
Luận án tiến sĩ phân tích cấu trúc nội tại của lập luận trong các lượt lời tại diễn đàn quốc hội. Các thành phần chính của lập luận bao gồm luận cứ, kết luận, và chỉ dẫn lập luận. Phương pháp nghiên cứu được sử dụng là phân tích diễn ngôn và miêu tả để xác định các mô hình lập luận phổ biến.
2.1. Thành phần lập luận trong các lượt lời
Các thành phần chính của lập luận bao gồm luận cứ, kết luận, và chỉ dẫn lập luận. Luận án sử dụng phương pháp miêu tả để phân tích các thành phần này trong các lượt lời tại phiên chất vấn. Kết quả cho thấy, lập luận thường được xây dựng dựa trên mối tương quan giữa luận cứ và kết luận.
2.2. Mô hình lập luận trong các lượt lời
Luận án xác định hai mô hình lập luận chính: mô hình dựa vào mối tương quan vị trí giữa luận cứ và kết luận, và mô hình dựa vào mức độ phức tạp của cấu trúc lập luận. Các mô hình này được áp dụng để phân tích các lượt lời trong phiên chất vấn tại diễn đàn quốc hội.
III. Lập luận trong hội thoại tranh luận
Luận án tiến sĩ tập trung vào lập luận trong bối cảnh hội thoại tranh luận tại diễn đàn quốc hội. Các hành vi ngôn ngữ như hỏi, chất vấn, và trả lời được phân tích để làm rõ đặc điểm lập luận trong tương tác hội thoại. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích diễn ngôn và thống kê.
3.1. Đặc điểm lập luận qua các hành vi ngôn ngữ
Các hành vi ngôn ngữ như hỏi, chất vấn, và trả lời được phân tích để làm rõ đặc điểm lập luận trong hội thoại tranh luận. Kết quả cho thấy, lập luận trong phiên chất vấn thường được sử dụng để thuyết phục và tranh luận, với sự tham gia của các tác tử lập luận và tác tử tình thái.
3.2. Tranh luận trên diễn đàn quốc hội
Luận án phân tích tranh luận tại diễn đàn quốc hội qua các phiên chất vấn. Các mô hình tranh luận và chất lượng tranh luận được đánh giá dựa trên các tiêu chí như tính thuyết phục và sự tương tác giữa các đại biểu. Kết quả cho thấy, tranh luận tại quốc hội cần được cải thiện để đạt hiệu quả cao hơn.
