Nghiên cứu chuyên sâu về nghệ thuật tranh thờ của người Dao ở tỉnh Yên Bái

• Tác giả: Nguyễn Sinh Phúc
• Người hướng dẫn: PGS.TS Ngô Văn Doanh
• Trường học: Viện Văn Hóa Nghệ Thuật Quốc Gia Việt Nam
• Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử mỹ thuật
• Đề tài: Nghệ thuật tranh thờ của người Dao ở tỉnh Yên Bái
• Loại tài liệu: luận án tiến sỹ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• MỞ ĐẦU
• 1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ KHÁI QUÁT VỀ TRANH THỜ CỦA NGƯỜI DAO Ở TỈNH YÊN BÁI
• 1.1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.1.2. Khái quát về tranh thờ của người Dao ở tỉnh Yên Bái
• 1.2. NHẬN DIỆN NGHỆ THUẬT TRANH THỜ CỦA NGƯỜI DAO Ở TỈNH YÊN BÁI
• 1.2.1. Tạo hình ở các tranh thờ khổ lớn, một vị thần chủ
• 1.2.2. Tạo hình ở các tranh thờ khổ lớn, nhiều vị thần chủ
• 1.2.3. Tạo hình ở các bức tranh khổ nhỏ
• 1.3. ĐẶC TRƯNG NGHỆ THUẬT VÀ MỘT SỐ BÀN LUẬN TRONG NGHỆ THUẬT TRANH THỜ CỦA NGƯỜI DAO Ở TỈNH YÊN BÁI
• 1.3.1. Đặc trưng nghệ thuật tạo hình trong tranh thờ của người Dao
• 1.3.2. Một số bàn luận về nghệ thuật tranh thờ của người Dao ở tỉnh Yên Bái
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nghệ thuật tranh thờ của người Dao tại Yên Bái

Nghệ thuật tranh thờ của người Dao tại Yên Bái là một phần quan trọng trong văn hóa dân tộc và tín ngưỡng dân gian. Luận án tiến sĩ này tập trung vào việc nghiên cứu hệ thống tranh thờ, từ quá trình lưu truyền đến cách thức sử dụng trong các nghi lễ. Tranh thờ truyền thống của người Dao không chỉ là công cụ thờ cúng mà còn là biểu tượng của nghệ thuật dân tộc, phản ánh quan niệm về vũ trụ và nhân sinh. Nghiên cứu này nhấn mạnh sự cần thiết của việc bảo tồn di sản văn hóa này trước nguy cơ mai một.

1.1. Tổng quan về tranh thờ người Dao

Tranh thờ của người Dao tại Yên Bái được sử dụng trong các nghi lễ như cấp sắc, tết nhảy, và tang ma. Những bức tranh này thường mô tả các vị thần linh, phản ánh tín ngưỡng tôn giáo và truyền thống dân tộc. Tuy nhiên, tranh thờ truyền thống đang dần bị thay thế bởi các bức tranh mới, vẽ theo cách đơn giản hơn, làm mất đi giá trị nghệ thuật nguyên bản. Nghiên cứu này nhằm khai thác và lưu giữ những giá trị văn hóa và nghệ thuật của tranh thờ người Dao.

1.2. Đặc trưng nghệ thuật tạo hình

Nghệ thuật tạo hình trong tranh thờ của người Dao tại Yên Bái được thể hiện qua đường nét, màu sắc, và bố cục. Các bức tranh thường có hình ảnh các vị thần linh, được vẽ theo quy tắc và tiêu chuẩn cụ thể. Nghiên cứu này phân tích cách các họa công sử dụng ngôn ngữ nghệ thuật để biểu đạt giá trị văn hóa và tâm linh. Điều này giúp hiểu rõ hơn về nghệ thuật tâm linh và truyền thống dân tộc của người Dao.

II. Giá trị văn hóa và nghệ thuật của tranh thờ

Tranh thờ của người Dao tại Yên Bái không chỉ có giá trị thẩm mỹ mà còn là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân tộc. Nghiên cứu này chỉ ra rằng, tranh thờ truyền thống là sự kết hợp giữa nghệ thuật dân tộc và tín ngưỡng tôn giáo, phản ánh quan niệm về thế giới thần linh và sự gắn kết cộng đồng. Luận án cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa này.

2.1. Giá trị biểu tượng trong tranh thờ

Tranh thờ của người Dao tại Yên Bái mang nhiều giá trị biểu tượng, phản ánh tín ngưỡng dân gian và truyền thống dân tộc. Các bức tranh thường mô tả các vị thần linh, thể hiện niềm tin vào sự bảo hộ và phù trợ của thần linh. Nghiên cứu này phân tích cách các biểu tượng được sử dụng để truyền tải thông điệp văn hóa và tâm linh, góp phần làm sâu sắc thêm hiểu biết về nghệ thuật tâm linh của người Dao.

2.2. Sự tương đồng và khác biệt với các dòng tranh khác

Nghiên cứu so sánh tranh thờ của người Dao tại Yên Bái với các dòng tranh dân gian khác, như tranh thờ của người Việt và các dân tộc thiểu số khác. Kết quả cho thấy, mặc dù có sự tương đồng về hình thức và nội dung, tranh thờ người Dao vẫn có những đặc trưng riêng, phản ánh văn hóa dân tộc và tín ngưỡng tôn giáo độc đáo. Điều này góp phần làm phong phú thêm kho tàng nghệ thuật dân tộc Việt Nam.

III. Phương pháp nghiên cứu và ý nghĩa thực tiễn

Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu đa dạng, bao gồm phương pháp điền dã, phương pháp phân tích tác phẩm nghệ thuật, và phương pháp so sánh. Những phương pháp này giúp nghiên cứu sinh tiếp cận sâu hơn với tranh thờ của người Dao tại Yên Bái, từ đó rút ra những giá trị nghệ thuật và văn hóa. Nghiên cứu này không chỉ có ý nghĩa học thuật mà còn góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa.

3.1. Phương pháp điền dã và khảo sát

Phương pháp điền dã được sử dụng để tiếp cận trực tiếp với tranh thờ của người Dao tại Yên Bái. Nghiên cứu sinh đã tham gia vào các nghi lễ thờ cúng, ghi chép và phân tích cách thức sử dụng tranh thờ trong thực tế. Phương pháp này giúp thu thập được những thông tin chính xác và chi tiết về nghệ thuật tranh thờ, từ đó làm sáng tỏ giá trị văn hóa và tâm linh của nó.

3.2. Ý nghĩa thực tiễn của nghiên cứu

Nghiên cứu này không chỉ có giá trị học thuật mà còn có ý nghĩa thực tiễn trong việc bảo tồn và phát huy giá trị của tranh thờ của người Dao tại Yên Bái. Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng trong các chương trình bảo tồn di sản văn hóa, giúp lưu giữ và quảng bá những giá trị nghệ thuật và văn hóa độc đáo của người Dao. Điều này góp phần vào sự phát triển bền vững của văn hóa dân tộc Việt Nam.