Nghiên cứu hoạt động tác chiến của các sư đoàn chủ lực miền Nam Việt Nam (1965-1975)

LỜI CAM ĐOAN

1. CHƯƠNG 1: CHIẾN TRƯỜNG B2 - ĐỊA BÀN TÁC CHIẾN CHÍNH CỦA CÁC SƯ ĐOÀN CHỦ LỰC MIỀN VÀ NHỮNG ĐƠN VỊ TIỀN THÂN CỦA CÁC SƯ ĐOÀN CHỦ LỰC MIỀN

1.1. Những đơn vị tiền thân của các sư đoàn chủ lực Miền

2. CHƯƠNG 2: CÁC SƯ ĐOÀN CHỦ LỰC MIỀN TRONG NHỮNG NĂM 1965 — 1968

2.1. Khẩn trương xây dựng các sư đoàn chủ lực Miền đầu tiên, góp phần đánh bại cuộc phản công chiến lược mùa khô lần thứ nhất (giữa năm 1965 — giữa năm 1966)

2.2. Củng cố và phát triển các sư đoàn chủ lực Miền, góp phần đánh bại cuộc phản công chiến lược mùa khô lần thứ hai (giữa năm 1966 — giữa năm 1967)

2.3. Tham gia Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy năm Mậu Thân 1968, góp phần tạo bước ngoặt quyết định của cuộc kháng chiến chống Mỹ

3. CHƯƠNG 3: CÁC SƯ ĐOÀN CHỦ LỰC MIỀN TRONG NHỮNG NĂM 1969 — 1972

3.1. Tiếp nhận lực lượng bổ sung, liên tục tiến công để vượt qua khó khăn thử thách, cùng quân dân cả nước từng bước khôi phục thế trận và quyền chủ động trên chiến trường (1969 — 1970)

3.2. Tập trung lực lượng xây dựng đơn vị lâm thời cấp quân đoàn, đánh bại âm mưu thực hiện “chiến tranh bóp nghẹt”, tham gia Cuộc tiến công chiến lược năm 1972, góp phần giành thắng lợi trên bàn đàm phán (1971 - 1972)

4. CHƯƠNG 4: CÁC SƯ ĐOÀN CHỦ LỰC MIỀN TRONG NHỮNG NĂM 1973 — 1975

4.1. Bố trí lại địa bàn đứng chân, góp phần xây dựng các đoàn binh chủng, phát triển tiến công ra phía trước, giành lại thế chủ động trên chiến trường (1973 — giữa năm 1974)

4.2. Góp phần xây dựng các quân đoàn lục quân chủ lực Miền, tham gia Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975 giải phóng hoàn toàn miền Nam (giữa năm 1974)

Danh mục các công trình khoa học đã công bố

I. Tổng quan Luận án Sư đoàn chủ lực Miền 1965 1975

Luận án tiến sĩ lịch sử này tập trung nghiên cứu hoạt động tác chiến của các sư đoàn chủ lực Miền trong giai đoạn ác liệt 1965-1975. Chiến trường B2 được xác định là trọng điểm, nơi tập trung các cơ quan đầu não của đối phương. Do đó, việc xây dựng và tác chiến của lực lượng vũ trang cách mạng, đặc biệt là các sư đoàn chủ lực, có ý nghĩa then chốt. Nghiên cứu này nhằm làm rõ quá trình hình thành, hoạt động và vai trò của lực lượng vũ trang ba thứ quân, góp phần cung cấp tư liệu khoa học cho công cuộc xây dựng quân đội chính quy, tinh nhuệ, hiện đại ngày nay. Luận án cũng làm sáng tỏ nghệ thuật 'biết thắng từng bước' được vận dụng trong kháng chiến chống Mỹ. Đối tượng nghiên cứu là các sư đoàn 9, 5, 7 bộ binh và Đoàn 69 pháo binh thuộc BTLM.

1.1. Lý do chọn đề tài và mục đích nghiên cứu luận án

Chiến trường B2 là chiến trường điểm trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. Các cơ quan đầu não của quân đội và chính quyền Sài Gòn, các cơ quan cao cấp của Mỹ đều tập trung tại đây. Xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến của lực lượng vũ trang trên Chiến trường B2 được đặc biệt coi trọng. Nhiệm vụ của lực lượng này là thực hiện những trận đánh tiêu diệt lớn, những chiến dịch phối hợp quan trọng, nhằm căng kéo lực lượng địch, buộc chúng phải duy trì những đơn vị lớn ở đồng bằng Nam Bộ, tạo thời cơ thuận lợi cho các chiến trường khác tiến hành các chiến dịch mang tầm chiến lược. Luận án tiến sĩ lịch sử này có đối tượng nghiên cứu là các sư đoàn chủ lực trực thuộc BTLM (các sư đoàn CLM) hoạt động trên Chiến trường B2, mà cụ thể là ba sư đoàn 9, 5, 7 bộ binh và Đoàn 69 pháo binh.

1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án lịch sử

Đối tượng nghiên cứu của luận án là các sư đoàn chủ lực trực thuộc BTLM (các sư đoàn CLM) hoạt động trên Chiến trường B2, cụ thể là ba sư đoàn 9, 5, 7 bộ binh và Đoàn 69 pháo binh. Phạm vi nghiên cứu của luận án là quá trình xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến của các sư đoàn CLM ở Chiến trường B2 từ năm 1965 đến năm 1975, là những năm tháng ác liệt nhất và cũng là những năm tháng cuối cùng của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Nghiên cứu tập trung vào việc phục dựng lại quá trình xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến, đóng góp vào việc làm rõ quá trình hình thành, hoạt động và vai trò của lực lượng vũ trang ba thứ quân.

II. Lịch sử nghiên cứu Sư đoàn chủ lực Miền 1965 1975

Đề tài về quá trình xây dựng và tác chiến của các sư đoàn chủ lực Miền đã được nghiên cứu khá nhiều, đặc biệt trong các sách tổng kết của Viện Lịch sử quân sự Việt Nam và hồi ký của sĩ quan cao cấp. Các cuốn lịch sử sư đoàn 9, 5, 7 và Đoàn pháo binh Biên Hòa đi sâu vào công tác xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến của từng đơn vị. NCS đã phân tích tổng hợp để tìm ra sự phối hợp hoạt động của các sư đoàn CLM với nhau và với các đơn vị khác. Cuốn Lịch sử Quân đoàn 4 nghiên cứu sâu hơn, nhưng luận án này tập trung vào giai đoạn 1965-1975, sử dụng tư liệu gốc từ Phòng khoa học công nghệ và môi trường thuộc Bộ tham mưu Quân khu 7. Mục tiêu là tìm ra những đóng góp mới cho luận án.

2.1. Các công trình nghiên cứu trước đây về đề tài luận án

Nghiên cứu về quá trình xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến của các sư đoàn CLM trong cuộc kháng chiến chống Mỹ vừa qua, đã có khá nhiều sách, đặc biệt là các sách tổng kết và đánh giá của Viện Lịch sử quân sự Việt Nam, ngoài ra còn có các hồi ký của các sĩ quan cao cấp QDNDVN. Có thể nói rằng, đây là đề tài đã được điều tra, phân tích, nghiên cứu khá nhiều dưới những góc độ khác nhau. Những cuốn Lịch sử Sư đoàn 9. Lịch sử Sư đoàn 5, Lịch sử Sư đoàn 7 và Đoàn pháo bình Biên Hoà do Đảng ủy và Bộ tư lệnh Quân khu 7, Đảng ủy và Bộ tư lệnh Quân đoàn 4 xuất bản đã đề cập khá chi tiết đến đề tài này, đi sâu nghiên cứu về công tác xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến của từng sư đoàn, tường tận chi tiết đến từng đơn vị cấp tiểu đoàn, trung đoàn trong mỗi sư đoàn, diễn biến từng chiến dịch, từng trận đánh, gương chiến đấu của mỗi chiến sĩ, khả năng chỉ huy của mỗi cán bộ trong sư đoàn.

2.2. Đóng góp mới của luận án tiến sĩ lịch sử này

Với một mảng đề tài đã được điều tra, phân tích, nghiên cứu khá nhiều như đề tài này, việc tìm ra những đóng góp mới là thật khó. Bản thân nghiên cứu sinh đã dựa trên những tư liệu gốc về các sư đoàn CLM do Phòng khoa học công nghệ và môi trường thuộc Bộ tham mưu Quân khu 7 cung cấp, đã dựa trên các cuốn sách lịch sử viết về những chủ đề có liên quan đến mảng đề tài này, đặc biệt là các cuốn sách do Viện Lịch sử quân sự Việt Nam xuất bản, để từ đó cố gắng tổng hợp, phân tích để tìm ra cái mới cho luận án của mình.

III. Phương pháp nghiên cứu Hoạt động tác chiến 1965 1975

Luận án sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa Mác - Lênin, kết hợp phương pháp lịch sử và logic. Quá trình xây dựng và tác chiến của các sư đoàn chủ lực Miền được chia thành các giai đoạn lớn và thời kỳ nhỏ. Việc phân kỳ dựa trên sự thay đổi trong chỉ đạo chiến lược, nhận thức, mục tiêu và chủ trương của các cơ quan lãnh đạo. Hiệu quả của công tác xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến cũng là một tiêu chí quan trọng. Ngoài ra, luận án còn sử dụng các phương pháp liên ngành như khoa học quân sự và khoa học chính trị.

3.1. Cơ sở phương pháp luận và yêu cầu phương pháp cụ thể

Trên cơ sở phương pháp luận chủ nghĩa Mác - Lênin, luận án sử dụng phương pháp lịch sử và phương pháp lôgíc, luận án đặt ra mấy yêu cầu phương pháp cụ thể sau: Nghiên cứu quá trình xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến của các sư đoàn CLM trên Chiến trường B2 trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và phân chia xây dựng và hoạt động ấy thành từng giai đoạn lớn và từng thời kỳ nhỏ.

3.2. Tiêu chí phân kỳ các giai đoạn nghiên cứu luận án

Việc phân kỳ các giai đoạn lớn và các thời kỳ nhỏ trong luận án này dựa theo các tiêu chí sau: Sự thay đổi trong chỉ đạo chiến lược chiến tranh, kéo theo sự thay đổi về nhận thức và mục tiêu cụ thể, sự thay đổi trong chủ trương của các cơ quan lãnh đạo TƯ, nhất là sự chỉ đạo cụ thể của các cơ quan lãnh đạo Miền, hiệu quả của công tác xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến của các sư đoàn CLM.

IV. Nguồn tư liệu Sư đoàn chủ lực Miền giai đoạn 1965 1975

Nguồn tư liệu tham khảo gồm các tài liệu lưu trữ về sự chỉ đạo của các cơ quan lãnh đạo, báo cáo về quân số, vũ khí, trang bị, và diễn biến các chiến dịch của các sư đoàn chủ lực Miền. Các báo cáo khoa học, luận án khoa học, công trình nghiên cứu của các học giả, các sưu tập chuyên đề, kỷ yếu hội nghị khoa học cũng được sử dụng. Nguồn tư liệu này được liên tục bổ sung từ trong và sau chiến tranh. Cuối cùng, các sách lịch sử địa phương, biên niên sự kiện, hồi ký, ghi chép cũng đóng vai trò quan trọng.

4.1. Các loại tài liệu lưu trữ của luận án tiến sĩ

Nguồn tư liệu tham khảo của luận án gồm mấy loại chính sau đây: Các tài liệu lưu trữ về sự chỉ đạo của các cơ quan lãnh đạo TƯ và các cơ quan lãnh đạo Miền trong quá trình xây dựng và hoạt động của các sư đoàn CLM.

4.2. Các báo cáo và công trình nghiên cứu khoa học liên quan

Các báo cáo về quân số, vũ khí, trang bị và các báo cáo về diễn biến, kết quả các chiến địch của các sư đoàn CLM. Các báo cáo khoa học, luận án khoa học, công trình nghiên cứu của các học giả, các sưu tập chuyên đề, kỷ yếu hội nghị khoa học.

V. Đóng góp khoa học Hoạt động sư đoàn chủ lực Miền

Luận án phục dựng lại quá trình xây dựng và chiến đấu của các sư đoàn chủ lực Miền ở Chiến trường Đông Nam Bộ, chứng minh rằng quá trình này gắn liền với từng giai đoạn của cuộc kháng chiến chống Mỹ và có thể chia thành nhiều thời kỳ nhỏ, đánh dấu từng bước phát triển. Luận án làm rõ sự chỉ đạo sâu sát của các cơ quan lãnh đạo đối với quá trình xây dựng lực lượng và tác chiến. Nghiên cứu này phục vụ cho công tác nghiên cứu, giảng dạy và học tập Lịch sử Việt Nam hiện đại, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

5.1. Phục dựng quá trình xây dựng và chiến đấu của sư đoàn

Luận án phục dựng lại quá trình xây dựng và chiến đấu của các sư đoàn CLM ở Chiến trường Đông Nam Bộ, qua đó chứng minh rằng quá trình xây dựng và chiến đấu của các sư đoàn CLM không những gắn liền với từng giai đoạn của cuộc kháng chiến chống Mỹ, mà còn có thể chia thành nhiều thời kỳ nhỏ, mỗi thời kỳ nhỏ ấy như những bậc thang đánh dấu từng bước phát triển của cuộc kháng chiến chống Mỹ về mặt quân sự, mà bậc thang cuối cùng là cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân 1975.

5.2. Làm rõ sự chỉ đạo của các cơ quan lãnh đạo luận án

Luận án còn làm rõ sự chỉ đạo sâu sát của chi đạo của các cơ quan lãnh đạo TƯ cùng với sự chỉ đạo trực tiếp của các co quan lãnh đạo Miền đối với quá trình xây dựng lực lượng và hoạt động tác chiến của các sư đoàn CLM từ năm 1961 đến năm 1975.

VI. Chiến trường B2 Địa bàn tác chiến của Sư đoàn chủ lực

Chiến trường B2, hay Nam Bộ, cực Nam Trung Bộ - Nam Tây Nguyên, có vị trí đặc biệt quan trọng trong kháng chiến chống Mỹ. Mỹ và chính quyền Sài Gòn đặt cơ quan đầu não tại đây. Chiến trường này được xác định là điểm mấu chốt trong cuộc kháng chiến. Chiến trường B2 có vị trí địa lý thuận lợi về giao thông quốc tế, có hai mùa mưa nắng rõ rệt, khí hậu tương đối ổn định, ôn hoà, là nơi diễn ra quy luật chiến tranh theo mùa.

6.1. Vị trí chiến lược của Chiến trường B2 trong kháng chiến

Trong những năm kháng chiến chống Mỹ, chiến trường miền Nam còn được gọi là Chiến trường B. Trong 5 chiến trường trên, Chiến trường B2 có vị trí đặc biệt quan trong vì là nơi Mỹ - ngụy đặt cơ quan đầu não của chúng, là nơi có một bộ phận lớn lực lượng quân sự Mỹ và Sài Gòn đặt bản doanh là khu vực mạnh nhất, then chốt nhất trong hình thái chiến lược “mạnh ở hai đầu” của quân đội Sài Gòn trong giai đoạn “Việt Nam hóa chiến tranh”.

6.2. Đặc điểm địa lý và khí hậu của Chiến trường B2

Chiến trường B2 có vị trí địa lý thuận lợi về giao thông quốc tế, có hai mùa mưa nắng rõ rệt, khí hậu tương đối ổn định, ôn hoà, là nơi diễn ra quy luật chiến tranh theo mùa. Về vị trí địa lý, Chiến trường B2 có ba mặt giáp biển (biển Đông và vịnh Thái Lan), nằm trên đường hàng hải quốc tế từ Âu sang Á và ngược lại. Phía tây, tây bắc Chiến trường B2 giáp Chiến trường K (Campuchia) (chiếm % chiều dài biên giới Việt Nam — Campuchia). Phía bắc và đông bắc Chiến trường B2 giáp Chiến trường B3 (Tây Nguyên) và Chiến trường BI (Quân khu 5).

Luận án tiến sĩ về hoạt động tác chiến của các sư đoàn chủ lực miền Nam Việt Nam (1965-1975)