Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay Cá Nhân Kinh Doanh tại Ngân Hàng BIDV, Chi Nhánh Nam Hà Tĩnh

• Tác giả: Bùi Lê Anh Thơ
• Người hướng dẫn: TS. Phùng Minh Thu Thuỷ
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• Chuyên ngành: Quản Lý Kinh Tế
• Đề tài: Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay Cá Nhân Kinh Doanh Tại Ngân Hàng Thương Mại Cổ Phần Đầu Tư Và Phát Triển Việt Nam (BIDV), Chi Nhánh Nam Hà Tĩnh
• Loại tài liệu: Đề án tốt nghiệp thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT RỦI RO CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
• 1.1. Cho vay cá nhân kinh doanh và rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại chi nhánh ngân hàng thương mại
• 1.2. Cho vay cá nhân kinh doanh của chi nhánh ngân hàng thương mại
• 1.3. Khái niệm và mục tiêu kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh của chi nhánh ngân hàng thương mại
• 1.4. Bộ máy kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 1.5. Nội dung kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 1.6. Quy trình kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 1.7. Công cụ kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 1.8. Các nhân tố ảnh hưởng đến kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh của chi nhánh ngân hàng thương mại
• 2. CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT RỦI RO CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH NAM HÀ TĨNH
• 2.1. Tổng quan về Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Nam Hà Tĩnh
• 2.2. Quá trình hình thành và phát triển
• 2.3. Cơ cấu tổ chức và nguồn nhân lực
• 2.4. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam – Chi nhánh Nam Hà Tĩnh
• 2.5. Thực trạng kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam – Chi nhánh Nam Hà Tĩnh
• 2.6. Thực trạng bộ máy kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 2.7. Thực trạng nội dung kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 2.8. Thực trạng quy trình kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 2.9. Thực trạng công cụ kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 2.10. Đánh giá chung về kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam – Chi nhánh Nam Hà Tĩnh
• 2.11. Đánh giá theo mục tiêu
• 2.12. Nguyên nhân của hạn chế
• 3. CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT RỦI RO CHO VAY CÁ NHÂN KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH NAM HÀ TĨNH
• 3.1. Mục tiêu và phương hướng hoàn thiện Kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV), Chi nhánh Nam Hà Tĩnh
• 3.2. Mục tiêu phát triển cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam - Chi nhánh Nam Hà Tĩnh
• 3.3. Phương hướng hoàn thiện kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV), Chi nhánh Nam Hà Tĩnh
• 3.4. Đề xuất giải pháp hoàn thiện kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam (BIDV), Chi nhánh Nam Hà Tĩnh
• 3.4.1. Giải pháp về bộ máy kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 3.4.2. Giải pháp về quy trình và nội dung kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 3.4.3. Giải pháp về công cụ kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh
• 3.4.4. Giải pháp khác
• 3.5. Một số kiến nghị
• 3.5.1. Kiến nghị đối với đối với Ngân hàng Nhà nước
• 3.5.2. Kiến nghị đối với đối với Hội sở chính Ngân hàng thương mại cổ phần đầu tư và phát triển Việt Nam
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC CÂU HỎI PHỎNG VẤN

I. Tổng Quan Về Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay BIDV Nam Hà Tĩnh

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các ngân hàng thương mại (NHTM), việc tập trung vào mảng cho vay khách hàng cá nhân (KHCN) đã trở thành một xu hướng tất yếu. Điều này giúp tăng trưởng số lượng khách hàng, tạo cơ hội bán chéo sản phẩm và gia tăng doanh thu. Tuy nhiên, hoạt động cho vay KHCN, đặc biệt là cho vay cá nhân kinh doanh, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Rủi ro tín dụng là một trong những nguy cơ lớn nhất, xuất phát từ khả năng khách hàng không thể trả nợ do nhiều nguyên nhân như quản lý tài chính yếu kém, biến động thị trường, hoặc đánh giá rủi ro không chính xác. Kiểm soát hiệu quả những rủi ro này là yếu tố then chốt đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của NHTM. Theo Luật các tổ chức tín dụng năm 2017, “cho vay là một hình thức cấp tín dụng, theo đó tổ chức tín dụng giao hoặc cam kết cho khách hàng một khoản tiền để sử dụng vào mục đích xác định trong thời gian nhất định theo thoả thuận với nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”.

1.1. Tầm Quan Trọng của Kiểm Soát Rủi Ro Tín Dụng Cá Nhân

Việc kiểm soát rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh không chỉ giúp ngân hàng giảm thiểu tổn thất tài chính mà còn xây dựng niềm tin với khách hàng và đối tác. Điều này tạo dựng uy tín, nâng cao khả năng cạnh tranh và cải thiện khả năng sinh lời. Đồng thời, kiểm soát rủi ro hiệu quả giúp ngân hàng hạn chế rủi ro hệ thống, bảo vệ vốn và đảm bảo khả năng thanh khoản, từ đó, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Môi trường kinh doanh biến động mạnh, các cá nhân kinh doanh khó đối phó với các cú sốc kinh tế, vì vậy việc quản lý chặt chẽ là điều cần thiết.

1.2. Mục Tiêu Hướng Đến Của BIDV Nam Hà Tĩnh Trong Kiểm Soát Rủi Ro

BIDV chi nhánh Nam Hà Tĩnh đặt mục tiêu trở thành ngân hàng hàng đầu trong cung cấp các dịch vụ ngân hàng bán lẻ (NHBL), đặc biệt là cho vay KHCN. Chi nhánh đã chủ động triển khai các hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh, tăng cường hoạt động marketing và hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn. Theo báo cáo, chi nhánh linh hoạt, chủ động trong việc triển khai các hoạt động cho vay KHCN, tăng cường triển khai các hoạt động marketing cho vay đến với các KHCN trên địa và bàn thực hiện các hoạt động hỗ trợ đối với các KHCN gặp khó khăn. Nỗ lực này đã giúp gia tăng quy mô cho vay cá nhân kinh doanh, tuy nhiên, rủi ro vẫn còn ở mức cao.

II. Thực Trạng Rủi Ro Tín Dụng Cho Vay Cá Nhân Tại BIDV Nam Hà Tĩnh

Mặc dù BIDV Nam Hà Tĩnh đã đạt được những thành tựu đáng kể trong việc mở rộng hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh, nhưng vẫn đối mặt với nhiều thách thức liên quan đến rủi ro tín dụng. Các chỉ số tài chính cho thấy sự gia tăng về tỷ lệ nợ xấu, nợ có khả năng mất vốn và nợ được cơ cấu lại. Tỷ lệ nợ xấu tại BIDV chi nhánh Nam Hà Tĩnh đã tăng từ 1,21% năm 2021 lên 1,72% năm 2023, cho thấy rủi ro trong cho vay cá nhân đang gia tăng. Điều này một phần do tác động của dịch bệnh và khó khăn kinh tế, đồng thời cũng là hậu quả của việc quản lý rủi ro chưa đủ chặt chẽ. Bên cạnh đó, tỷ lệ nợ có khả năng mất vốn cũng tăng từ 0,68% năm 2021 lên 1,05% năm 2023, điều này chỉ ra rằng một số khoản vay có nguy cơ cao không được thu hồi. Đáng chú ý, tỷ lệ nợ được cơ cấu lại duy trì ở mức cao, trên 15%, là biện pháp nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn tài chính do dịch bệnh, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro tài chính lâu dài cho ngân hàng.

2.1. Phân Tích Các Chỉ Số Nợ Xấu Trong Cho Vay Cá Nhân Kinh Doanh

Việc gia tăng tỷ lệ nợ xấu và nợ có khả năng mất vốn cho thấy sự cần thiết phải tăng cường kiểm soát rủi ro và nâng cao hiệu quả công tác thẩm định tín dụng. Ngân hàng cần đánh giá kỹ lưỡng hơn khả năng trả nợ của khách hàng, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế còn nhiều biến động. Theo số liệu báo cáo, tỷ lệ nợ được cơ cấu lại duy trì ở mức cao, trên 15%, là biện pháp nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn tài chính do dịch bệnh, nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro tài chính lâu dài cho ngân hàng.

2.2. Ảnh Hưởng Của Đại Dịch Đến Khả Năng Trả Nợ Của Khách Hàng

Dịch bệnh và các yếu tố kinh tế vĩ mô đã tác động tiêu cực đến khả năng trả nợ của nhiều khách hàng, đặc biệt là các cá nhân kinh doanh nhỏ lẻ. Để giảm thiểu tác động này, BIDV Nam Hà Tĩnh đã thực hiện các biện pháp hỗ trợ như cơ cấu lại nợ, giãn nợ. Tuy nhiên, những biện pháp này chỉ mang tính tạm thời và cần kết hợp với các giải pháp căn cơ hơn để đảm bảo kiểm soát rủi ro hiệu quả.

III. Giải Pháp Quản Lý Nợ Xấu Trong Cho Vay Tại BIDV Nam Hà Tĩnh

Để cải thiện công tác kiểm soát rủi ro trong cho vay cá nhân kinh doanh, BIDV Nam Hà Tĩnh cần tập trung vào các giải pháp quản lý nợ xấu toàn diện. Điều này bao gồm việc nâng cao chất lượng thẩm định tín dụng, tăng cường giám sát sau giải ngân và xây dựng quy trình xử lý nợ xấu hiệu quả. Kiểm soát rủi ro hiệu quả không chỉ giúp ngân hàng tránh khỏi rủi ro tài chính mà còn góp phần xây dựng niềm tin với khách hàng và đối tác, qua đó nâng cao khả năng cạnh tranh và khả năng sinh lời. Đồng thời, việc này cũng đảm bảo ngân hàng hạn chế rủi ro hệ thống, bảo vệ vốn và đảm bảo khả năng thanh khoản.

3.1. Nâng Cao Hiệu Quả Thẩm Định Tín Dụng Cá Nhân Kinh Doanh

Quá trình thẩm định tín dụng cần được thực hiện một cách kỹ lưỡng và khách quan, dựa trên các thông tin chính xác và đáng tin cậy. Ngân hàng nên sử dụng các công cụ phân tích và đánh giá rủi ro tiên tiến để đưa ra quyết định cho vay chính xác. Trong kỷ nguyên số hóa, ứng dụng CNTT vào việc đánh giá và KSRR càng trở nên quan trọng, giúp cải thiện hiệu quả quản lý và mở ra cơ hội cho ngân hàng phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính mới, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.

3.2. Tăng Cường Giám Sát Sau Giải Ngân Kiểm Tra Sau Cho Vay

Sau khi giải ngân, ngân hàng cần theo dõi chặt chẽ tình hình sử dụng vốn của khách hàng và đánh giá thường xuyên khả năng trả nợ. Các hoạt động kiểm tra sau cho vay cần được thực hiện định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu rủi ro và có biện pháp xử lý kịp thời.

3.3. Xây Dựng Quy Trình Xử Lý Nợ Quá Hạn Nợ Xấu Hiệu Quả

Ngân hàng cần có quy trình rõ ràng và hiệu quả để xử lý nợ quá hạn và nợ xấu, bao gồm các biện pháp như đàm phán với khách hàng, cơ cấu lại nợ, hoặc khởi kiện ra tòa. Quan trọng là cần hành động nhanh chóng và quyết liệt để thu hồi tối đa số tiền đã cho vay.

IV. Hoàn Thiện Quy Trình Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay BIDV Nam Hà Tĩnh

Để nâng cao hiệu quả kiểm soát rủi ro, BIDV Nam Hà Tĩnh cần liên tục hoàn thiện quy trình và hệ thống quản lý rủi ro. Điều này bao gồm việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế về quản lý rủi ro, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ tín dụng và đầu tư vào công nghệ thông tin để hỗ trợ công tác quản lý rủi ro. Việc NHTM thực hiện kiểm soát các rủi ro trong cho vay CNKD là một yếu tố cốt lõi đối với ngân hàng thương mại, không chỉ nhằm giảm thiểu nguy cơ mất mát do vay nợ không thu hồi được mà còn là biện pháp bảo vệ sự ổn định và phát triển bền vững của hệ thống tài chính.

4.1. Áp Dụng Chuẩn Mực Quốc Tế Về Quản Lý Rủi Ro Tín Dụng

Việc tuân thủ các chuẩn mực quốc tế giúp ngân hàng nâng cao tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý rủi ro, đồng thời tăng cường khả năng hội nhập với thị trường tài chính quốc tế.

4.2. Nâng Cao Năng Lực Của Cán Bộ Tín Dụng Trong Thẩm Định Tín Dụng

Đội ngũ cán bộ tín dụng cần được đào tạo bài bản về các kỹ năng thẩm định tín dụng, phân tích rủi ro và quản lý nợ. Điều này giúp nâng cao chất lượng công tác cho vay và giảm thiểu rủi ro tín dụng.

4.3. Đầu Tư Công Nghệ Thông Tin Để Hỗ Trợ Giám Sát Tín Dụng

Ứng dụng công nghệ thông tin giúp ngân hàng thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu nhanh chóng và chính xác, từ đó cải thiện hiệu quả giám sát tín dụng và đưa ra các quyết định kịp thời.

V. Đề Xuất Giải Pháp Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay tại BIDV Nam Hà Tĩnh

Trên cơ sở phân tích thực trạng và xác định những hạn chế, đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện quy trình kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại BIDV Nam Hà Tĩnh. Những giải pháp này tập trung vào việc nâng cao năng lực quản lý rủi ro, cải thiện quy trình thẩm định và giám sát tín dụng, cũng như tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin. Áp dụng công nghệ thông tin giúp ngân hàng thu thập, xử lý và phân tích dữ liệu nhanh chóng và chính xác, từ đó cải thiện hiệu quả giám sát tín dụng và đưa ra các quyết định kịp thời.

5.1. Giải Pháp Về Bộ Máy Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay

Cần có một bộ máy kiểm soát rủi ro rõ ràng, độc lập và đủ mạnh để đảm bảo tính khách quan và hiệu quả. Điều này bao gồm việc thiết lập các phòng ban chuyên trách về quản lý rủi ro, đồng thời phân công trách nhiệm cụ thể cho từng cá nhân và bộ phận. Bên cạnh đó, cần tăng cường sự phối hợp giữa các bộ phận liên quan để đảm bảo thông tin được trao đổi kịp thời và chính xác.

5.2. Giải Pháp Về Quy Trình và Nội Dung Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay

Cần xây dựng một quy trình thẩm định tín dụng chặt chẽ và khoa học, dựa trên các tiêu chí đánh giá khách quan và đáng tin cậy. Nội dung kiểm soát rủi ro cần bao gồm việc đánh giá năng lực tài chính, lịch sử tín dụng, khả năng trả nợ và mục đích sử dụng vốn vay của khách hàng. Ngoài ra, cần thường xuyên cập nhật và điều chỉnh quy trình kiểm soát rủi ro để phù hợp với tình hình thực tế.

5.3. Giải Pháp Về Công Cụ Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay

Cần sử dụng các công cụ phân tích rủi ro tiên tiến, bao gồm các mô hình dự báo tín dụng, hệ thống chấm điểm tín dụng và các phần mềm quản lý rủi ro. Ngoài ra, cần xây dựng một hệ thống báo cáo rủi ro đầy đủ và kịp thời để cung cấp thông tin cho các nhà quản lý và giúp họ đưa ra các quyết định đúng đắn.

VI. Tương Lai Kiểm Soát Rủi Ro Cho Vay Cá Nhân Tại BIDV Nam

Trong tương lai, hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh tại BIDV Nam Hà Tĩnh sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, đi kèm với những thách thức mới về kiểm soát rủi ro. Để đáp ứng những thách thức này, ngân hàng cần không ngừng đổi mới và hoàn thiện hệ thống quản lý rủi ro, đồng thời tận dụng tối đa các cơ hội từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam chi nhánh Nam Hà Tĩnh (BIDV chi nhánh Nam Hà Tĩnh) đã đặt mục tiêu trở thành ngân hàng đứng đầu trong cung cấp các dịch vụ NHBL đến với khách hàng, đặc biệt là cho vay KHCN.

6.1. Ứng Dụng Công Nghệ 4.0 Trong Quản Lý Rủi Ro

Các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), học máy (Machine Learning) và dữ liệu lớn (Big Data) có thể được ứng dụng để phân tích dữ liệu, dự báo rủi ro và tự động hóa các quy trình kiểm soát rủi ro. Theo báo cáo, kỷ nguyên số hóa, ứng dụng CNTT vào việc đánh giá và KSRR càng trở nên quan trọng, giúp cải thiện hiệu quả quản lý và mở ra cơ hội cho ngân hàng phát triển các sản phẩm, dịch vụ tài chính mới, đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng.

6.2. Phát Triển Các Sản Phẩm Và Dịch Vụ Tài Chính Mới

Ngân hàng cần phát triển các sản phẩm và dịch vụ tài chính phù hợp với nhu cầu của từng phân khúc khách hàng, đồng thời đảm bảo tính an toàn và hiệu quả trong quản lý rủi ro. Cần tập trung vào việc tăng cường kiểm soát rủi ro, đặc biệt là trong lĩnh vực cho vay cá nhân và cải thiện chất lượng dịch vụ.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập và cạnh tranh ngày càng gay gắt giữa các ngân hàng thương mại, hoạt động cho vay cá nhân kinh doanh (CNKD) giữ vai trò quan trọng trong việc mở rộng khách hàng và tăng thu nhập cho ngân hàng. Tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), Chi nhánh Nam Hà Tĩnh, dư nợ cho vay cá nhân kinh doanh chiếm tỷ trọng ngày càng tăng, đóng góp đáng kể vào tổng dư nợ cho vay. Tuy nhiên, rủi ro tín dụng trong lĩnh vực này cũng gia tăng, thể hiện qua tỷ lệ nợ xấu tăng từ 1,21% năm 2021 lên 1,72% năm 2023, cùng với tỷ lệ nợ có khả năng mất vốn tăng từ 0,68% lên 1,05% trong cùng giai đoạn. Điều này đặt ra thách thức lớn trong việc kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh nhằm bảo vệ lợi ích của ngân hàng và đảm bảo sự phát triển bền vững.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc phân tích thực trạng kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại BIDV Chi nhánh Nam Hà Tĩnh trong giai đoạn 2021-2023, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát rủi ro đến năm 2030. Nghiên cứu có phạm vi tập trung vào bộ máy kiểm soát, quy trình, nội dung và công cụ kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại chi nhánh này. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro, giảm thiểu tỷ lệ nợ xấu, tăng cường khả năng thu hồi vốn và góp phần nâng cao lợi nhuận cũng như uy tín của ngân hàng trên thị trường tài chính.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý rủi ro tín dụng và mô hình kiểm soát nội bộ trong ngân hàng. Lý thuyết quản lý rủi ro tín dụng tập trung vào việc nhận diện, đánh giá và kiểm soát các rủi ro phát sinh trong quá trình cho vay, đặc biệt là rủi ro tín dụng từ khách hàng cá nhân kinh doanh với đặc điểm vay vốn nhỏ lẻ, tính thời vụ cao và rủi ro sử dụng vốn sai mục đích. Mô hình kiểm soát nội bộ nhấn mạnh vai trò của bộ máy kiểm soát, quy trình kiểm soát và công cụ kiểm soát nhằm đảm bảo hoạt động cho vay được thực hiện đúng quy định, giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

Các khái niệm chính bao gồm:

• Cho vay cá nhân kinh doanh: Hoạt động cấp tín dụng cho cá nhân hoặc hộ gia đình kinh doanh với mục đích sản xuất, kinh doanh.
• Rủi ro tín dụng: Khả năng khách hàng không trả được nợ gốc và lãi đúng hạn, gây tổn thất cho ngân hàng.
• Kiểm soát rủi ro cho vay: Quá trình giám sát, đánh giá và điều chỉnh các hoạt động cho vay nhằm phát hiện và giảm thiểu rủi ro.
• Bộ máy kiểm soát: Cơ cấu tổ chức gồm ban giám đốc, phòng khách hàng cá nhân, phòng quản trị rủi ro và cán bộ tín dụng thực hiện kiểm soát.
• Công cụ kiểm soát: Bao gồm các văn bản pháp luật, chính sách nội bộ, hệ thống phần mềm và mô hình chấm điểm tín dụng.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu thứ cấp và sơ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tổng kết hoạt động kinh doanh của BIDV Chi nhánh Nam Hà Tĩnh giai đoạn 2021-2023, bao gồm các chỉ tiêu về dư nợ cho vay, tỷ lệ nợ xấu, nợ quá hạn, cơ cấu khách hàng và các tài liệu nội bộ về quy trình, chính sách cho vay. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua phỏng vấn sâu với 4 cán bộ chủ chốt gồm trưởng phòng, giám đốc và phó giám đốc chi nhánh vào tháng 6 năm 2024 nhằm thu thập ý kiến đánh giá về công tác kiểm soát rủi ro.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng các phương pháp:

• Thống kê mô tả: Phân loại, tổng hợp và trình bày số liệu qua bảng biểu để đánh giá thực trạng.
• Phương pháp so sánh: Đánh giá sự biến động và xu hướng của các chỉ số qua các năm 2021, 2022, 2023.
• Phân tích tổng hợp: Kết hợp dữ liệu định tính và định lượng để đánh giá hiệu quả công tác kiểm soát rủi ro.
• Phỏng vấn sâu: Thu thập quan điểm chuyên môn, nhận diện hạn chế và đề xuất giải pháp.

Cỡ mẫu nghiên cứu gồm toàn bộ hồ sơ cho vay cá nhân kinh doanh được kiểm soát trong giai đoạn 2021-2023 với tổng số 4.247 hồ sơ, cùng với 4 cán bộ chủ chốt tham gia phỏng vấn. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ hồ sơ kiểm soát và chọn mẫu mục tiêu cho phỏng vấn nhằm đảm bảo tính đại diện và chuyên sâu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng dư nợ cho vay cá nhân kinh doanh: Dư nợ cho vay cá nhân kinh doanh tại BIDV Chi nhánh Nam Hà Tĩnh tăng từ 5.925,5 tỷ đồng năm 2021 lên 6.792,7 tỷ đồng năm 2023, tương ứng mức tăng 14,6% trong ba năm. Tỷ trọng cho vay cá nhân kinh doanh trong tổng dư nợ cho vay cũng tăng lên 44,4% năm 2023, cho thấy sự mở rộng mạnh mẽ của mảng này.

2. Gia tăng tỷ lệ nợ xấu và nợ có khả năng mất vốn: Tỷ lệ nợ xấu tăng từ 1,21% năm 2021 lên 1,72% năm 2023, trong khi tỷ lệ nợ có khả năng mất vốn tăng từ 0,68% lên 1,05%. Điều này phản ánh rủi ro tín dụng trong cho vay cá nhân kinh doanh đang gia tăng, ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả hoạt động ngân hàng.

3. Tỷ lệ hồ sơ không tuân thủ quy trình tăng: Trong giai đoạn 2021-2023, tỷ lệ hồ sơ cho vay cá nhân kinh doanh không tuân thủ quy định tăng từ 6,1% lên 7,4%. Đồng thời, tỷ lệ hồ sơ không được giải ngân cũng tăng từ 3,2% lên 4,6%, cho thấy công tác kiểm soát đang được thắt chặt nhưng vẫn còn tồn tại sai sót.

4. Kiểm soát sau cho vay còn hạn chế: Mặc dù 100% hồ sơ mới được kiểm tra mục đích sử dụng vốn trong vòng 30 ngày sau giải ngân, tỷ lệ khách hàng sử dụng vốn sai mục đích vẫn chiếm khoảng 1,5% năm 2023. Kiểm soát tài sản đảm bảo cũng chỉ phát hiện sai phạm ở mức 1,6%, tuy nhiên việc kiểm tra chủ yếu dựa trên gọi điện và chưa thực hiện triệt để kiểm tra trực tiếp.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân gia tăng rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh chủ yếu do đặc điểm khách hàng vay vốn nhỏ lẻ, phân tán, năng lực quản lý hạn chế và sự biến động của thị trường kinh tế. Việc tăng tỷ lệ hồ sơ không tuân thủ quy trình phản ánh sự phức tạp trong quản lý hồ sơ và áp lực tăng trưởng dư nợ. So với một số nghiên cứu trong ngành, tỷ lệ nợ xấu tại BIDV Chi nhánh Nam Hà Tĩnh cao hơn mức trung bình của các ngân hàng thương mại cùng khu vực, cho thấy cần thiết phải nâng cao hiệu quả kiểm soát.

Việc kiểm soát sau cho vay còn mang tính hình thức, thiếu sự giám sát trực tiếp, dẫn đến khó phát hiện kịp thời các rủi ro tiềm ẩn. Điều này được minh chứng qua tỷ lệ khách hàng sử dụng vốn sai mục đích và sai phạm về tài sản đảm bảo tuy thấp nhưng vẫn tồn tại. Các biểu đồ thể hiện xu hướng tăng dư nợ và tỷ lệ nợ xấu qua các năm sẽ giúp minh họa rõ nét hơn về sự gia tăng rủi ro tín dụng.

Ngoài ra, nhân lực kiểm soát có trình độ đại học trở lên, độ tuổi trung bình 33 tuổi, nhưng số lượng cán bộ kiểm soát còn hạn chế so với khối lượng khách hàng quản lý, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát. Hệ thống phần mềm hỗ trợ kiểm soát chưa được tối ưu, thông tin tín dụng từ trung tâm CIC chưa đầy đủ và cập nhật kịp thời cũng là những yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến công tác kiểm soát.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức cho cán bộ kiểm soát

   • Đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ thẩm định, phân tích tài chính và kỹ năng kiểm soát rủi ro.
   • Thời gian: Triển khai liên tục từ năm 2024 đến 2026.
   • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp phòng nhân sự và phòng quản trị rủi ro.

2. Hoàn thiện quy trình kiểm soát và tăng cường kiểm tra trực tiếp sau cho vay

   • Xây dựng quy trình kiểm soát chi tiết, cụ thể hơn, đặc biệt trong khâu giám sát sử dụng vốn và tài sản đảm bảo.
   • Tăng cường kiểm tra thực địa, giảm thiểu kiểm tra qua điện thoại.
   • Thời gian: Áp dụng từ năm 2024, đánh giá hiệu quả hàng năm.
   • Chủ thể thực hiện: Phòng khách hàng cá nhân và phòng quản trị rủi ro.

3. Ứng dụng công nghệ thông tin và nâng cấp hệ thống phần mềm kiểm soát

   • Phát triển hệ thống phần mềm quản lý tín dụng tích hợp phân tích rủi ro tự động, cảnh báo sớm.
   • Kết nối dữ liệu với Trung tâm thông tin tín dụng (CIC) để cập nhật thông tin khách hàng kịp thời.
   • Thời gian: Triển khai giai đoạn 2024-2025.
   • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp phòng công nghệ thông tin.

4. Tăng cường phối hợp với các cơ quan quản lý và hoàn thiện môi trường pháp lý

   • Đề xuất Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan hoàn thiện các quy định về xử lý tài sản đảm bảo và giao dịch đảm bảo.
   • Thời gian: Liên tục trong giai đoạn 2024-2030.
   • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc chi nhánh phối hợp với Hội sở chính và các cơ quan quản lý.

5. Xây dựng hệ thống đánh giá và xếp hạng tín dụng khách hàng cá nhân kinh doanh

   • Áp dụng mô hình chấm điểm tín dụng 6C để đánh giá khách hàng một cách khách quan, giảm thiểu rủi ro.
   • Thời gian: Triển khai từ năm 2024.
   • Chủ thể thực hiện: Phòng quản trị rủi ro và phòng khách hàng cá nhân.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Ban lãnh đạo và quản lý ngân hàng thương mại

   • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các giải pháp kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thiểu rủi ro tín dụng.
   • Use case: Xây dựng chính sách, quy trình kiểm soát rủi ro phù hợp với đặc thù chi nhánh.

2. Cán bộ tín dụng và kiểm soát rủi ro

   • Lợi ích: Nắm bắt các kỹ thuật, công cụ kiểm soát rủi ro, nâng cao năng lực thẩm định và giám sát sau cho vay.
   • Use case: Áp dụng các phương pháp kiểm soát và công cụ đánh giá tín dụng trong công việc hàng ngày.

3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính ngân hàng

   • Lợi ích: Tham khảo khung lý thuyết, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về kiểm soát rủi ro tín dụng cá nhân kinh doanh.
   • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến quản lý rủi ro tín dụng.

4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tín dụng khác

   • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến kiểm soát rủi ro và đề xuất chính sách hỗ trợ hoàn thiện môi trường pháp lý.
   • Use case: Xây dựng khung pháp lý, chính sách giám sát hoạt động tín dụng cá nhân kinh doanh.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh lại quan trọng đối với ngân hàng?
   Kiểm soát rủi ro giúp ngân hàng phát hiện sớm các khoản vay tiềm ẩn rủi ro, giảm tỷ lệ nợ xấu, bảo vệ vốn và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Ví dụ, tại BIDV Nam Hà Tĩnh, tỷ lệ nợ xấu tăng đã ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận và uy tín ngân hàng.

2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh?
   Bao gồm nhận thức của nhà quản lý, trình độ và đạo đức cán bộ tín dụng, hệ thống phần mềm hỗ trợ, môi trường pháp lý và đặc điểm khách hàng vay vốn. Ví dụ, cán bộ tín dụng thiếu đạo đức có thể tạo hồ sơ giả để rút vốn, gây rủi ro lớn.

3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá thực trạng kiểm soát rủi ro trong nghiên cứu này?
   Nghiên cứu sử dụng thống kê mô tả, so sánh số liệu qua các năm, phân tích tổng hợp và phỏng vấn sâu cán bộ chủ chốt nhằm đánh giá toàn diện thực trạng và nguyên nhân hạn chế.

4. Các công cụ kiểm soát rủi ro phổ biến trong cho vay cá nhân kinh doanh là gì?
   Bao gồm các văn bản pháp luật, chính sách nội bộ ngân hàng, mô hình chấm điểm tín dụng 6C, hệ thống phần mềm quản lý tín dụng và dữ liệu từ Trung tâm thông tin tín dụng (CIC).

5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh?
   Tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình kiểm soát, ứng dụng công nghệ thông tin, phối hợp với cơ quan quản lý hoàn thiện môi trường pháp lý và xây dựng hệ thống đánh giá tín dụng khách hàng.

Kết luận

• Kiểm soát rủi ro cho vay cá nhân kinh doanh tại BIDV Chi nhánh Nam Hà Tĩnh có vai trò then chốt trong việc bảo vệ vốn và nâng cao hiệu quả hoạt động ngân hàng.
• Thực trạng cho thấy dư nợ cho vay cá nhân kinh doanh tăng trưởng ổn định nhưng tỷ lệ nợ xấu và hồ sơ không tuân thủ quy trình cũng gia tăng, đặt ra thách thức lớn.
• Bộ máy kiểm soát hiện có đủ về số lượng và trình độ nhưng còn hạn chế về hiệu quả kiểm soát sau cho vay, đặc biệt trong kiểm tra trực tiếp và giám sát tài sản đảm bảo.
• Đề xuất các giải pháp mang tính thực tiễn và khả thi nhằm nâng cao năng lực kiểm soát, ứng dụng công nghệ và hoàn thiện môi trường pháp lý.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo, hoàn thiện quy trình, nâng cấp hệ thống công nghệ và phối hợp với các cơ quan quản lý để đảm bảo kiểm soát rủi ro hiệu quả đến năm 2030.

Call-to-action: Các nhà quản lý và cán bộ ngân hàng nên áp dụng ngay các giải pháp đề xuất để nâng cao hiệu quả kiểm soát rủi ro, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và cập nhật các phương pháp quản lý rủi ro mới nhằm thích ứng với môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp.