Đánh Giá Kiểm Soát Nội Bộ Quy Trình Tín Dụng Tại Phòng Giao Dịch Ngân Hàng Chính Sách Xã Hội Huyện Đại Từ - Tỉnh Thái Nguyên

• Tác giả: Phạm Kim Thành
• Người hướng dẫn: TS. Phan Thị Thanh Loan
• Trường học: Trường Đại học Kinh tế Quốc dân
• Chuyên ngành: Ngân hàng
• Đề tài: Đánh giá kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại Phòng Giao dịch ngân hàng chính sách xã hội huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên
• Loại tài liệu: Đề án tốt nghiệp thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Lý do lựa chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Câu hỏi nghiên cứu
• 1.4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu và nguồn dữ liệu
• 1.5.1. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5.2. Nguồn dữ liệu thứ cấp
• 1.5.3. Nguồn dữ liệu sơ cấp
• 1.6. Đóng góp mới của đề tài
• 1.7. Kết cấu của đề tài
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY TRÌNH TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG
• 2.1. Kiểm soát nội bộ trong ngân hàng
• 2.2. Khái niệm về kiểm soát nội bộ
• 2.3. Kiểm soát nội bộ trong ngân hàng theo tiêu chuẩn BASEL
• 2.4. Quy trình tín dụng của Ngân hàng
• 2.4.1. Khái niệm và vai trò của tín dụng trong ngân hàng
• 2.4.2. Các loại hình tín dụng tại Ngân hàng Chính sách xã hội
• 2.4.3. Quy trình tín dụng
• 2.5. Các chỉ tiêu đánh giá trong quy trình tín dụng
• 2.6. Rủi ro trong quy trình tín dụng
• 2.7. Kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng tại Ngân hàng
• 2.7.1. Khái niệm của kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng
• 2.7.2. Mục tiêu và nội dung về kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng
• 2.8. Kiểm soát trong quy trình tín dụng
• 2.9. Đánh giá kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng của ngân hàng
• 2.9.1. Khái niệm về Đánh giá kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng
• 2.9.2. Mục tiêu và nội dung của đánh giá KSNB trong quy trình tín dụng
• 2.9.3. Nguyên tắc trong đánh giá kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng
• 2.9.4. Trình tự đánh giá kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng
• 2.9.5. Các tiêu chí đánh giá kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY TRÌNH TÍN DỤNG TẠI PHÒNG GIAO DỊCH NGÂN HÀNG CHÍNH SÁCH XÃ HỘI HUYỆN ĐẠI TỪ - TỈNH THÁI NGUYÊN
• 3.1. Tổng quan về Phòng giao dịch Ngân hàng SX huyện Đại Từ tỉnh Thái Nguyên
• 3.2. Quá trình hình thành và phát triển
• 3.3. Mô hình tổ chức quản lý
• 3.4. Kết quả các hoạt động chủ yếu
• 3.5. Thực trạng kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch huyện Đại Từ
• 3.5.1. Chức năng, nhiệm vụ của các bộ phận liên quan đến kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng
• 3.5.2. Thực trạng kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại Phòng Giao dịch huyện Đại Từ
• 3.5.3. Đánh giá thực trạng kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch huyện Đại Từ
• 3.5.3.1. Trong lập hồ sơ tín dụng
• 3.5.3.2. Trong phân tích tín dụng
• 3.5.3.3. Trong quyết định tín dụng
• 3.5.3.4. Trong giải ngân
• 3.5.3.5. Trong giám sát tín dụng
• 3.5.3.6. Trong thanh lý hợp đồng
• 4. CHƯƠNG 4: THẢO LUẬN KẾT QUẢ, ÁP DỤNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ KẾT LUẬN
• 4.1. Thảo luận về các kết quả kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch ngân hàng SX huyện Đại Từ - Thái Nguyên
• 4.1.1. Những kết quả đạt được
• 4.1.2. Hạn chế qua đánh giá và nguyên nhân của các hạn chế
• 4.2. Cơ sở đề xuất giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch ngân hàng SX huyện Đại Từ - Thái Nguyên
• 4.2.1. Mục tiêu của Ngân hàng CSXH trong giai đoạn 2025-2030
• 4.2.2. Mục tiêu của quy trình tín dụng trong giai đoạn 2025-2030
• 4.2.3. Các giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch ngân hàng SX huyện Đại Từ - Thái Nguyên
• 4.2.3.1. Giải pháp trong lập hồ sơ tín dụng
• 4.2.3.2. Giải pháp trong phân tích tín dụng
• 4.2.3.3. Giải pháp trong quyết định tín dụng
• 4.2.3.4. Giải pháp trong giám sát tín dụng
• 4.2.3.5. Giải pháp trong thanh lý hợp đồng
• 4.3. Đóng góp của đề tài
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Kiểm Soát Nội Bộ Quy Trình Tín Dụng NHCSXH

Tín dụng được xem là thước đo tăng trưởng của ngân hàng. Trong bối cảnh kinh tế thị trường phát triển nhanh chóng, nhu cầu vay vốn cho các dự án khởi nghiệp tăng cao, kéo theo tỉ lệ nợ xấu tăng lên. Việc kiểm soát nội bộ trong ngân hàng mới chỉ mang tính hình thức, tập trung vào hậu kiểm mà chưa chú trọng vào kiểm tra và đánh giá rủi ro. Do đó, nâng cao chất lượng kiểm soát nội bộ tại các ngân hàng là yêu cầu cấp thiết để nâng cao chất lượng tín dụng và hạn chế rủi ro. Khác biệt của Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) so với các ngân hàng thương mại nằm ở mục đích. Mục tiêu của NHCSXH không đặt lợi nhuận lên hàng đầu mà hướng đến hiệu quả kinh tế - xã hội thông qua các chính sách hỗ trợ tài chính của Nhà nước. Do đó, cần phải có các bước kiểm soát đầy đủ và hiệu quả. NHCSXH huyện Đại Từ đã đạt được những thành tựu đáng kể trong công tác cho vay, hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội, và bảo vệ quyền lợi của cán bộ, viên chức và người lao động.

1.1. Vai Trò Quan Trọng Của Kiểm Soát Nội Bộ

Kiểm soát nội bộ có ảnh hưởng lớn đến khả năng hoạt động của ngân hàng, là một khâu quan trọng cần xem xét, đánh giá, bám sát thực tế và thực hiện nghiêm túc. Nghiên cứu đánh giá thực trạng một số nội dung trong quy trình tín dụng và phân tích những hạn chế tồn tại cần giải quyết trong quy trình tín dụng của Ngân hàng Chính sách Xã hội. Kiểm soát nội bộ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng tín dụng và an toàn hoạt động của ngân hàng. Tại Phòng giao dịch Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) huyện Đại Từ, việc nâng cao chất lượng Kiểm soát nội bộ là yêu cầu cấp bách để giảm thiểu rủi ro và đảm bảo hiệu quả hoạt động tín dụng.

1.2. Mục Tiêu Nghiên Cứu Kiểm Soát Nội Bộ Huyện Đại Từ

Mục tiêu của đề án là vận dụng lý luận về Kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng tại các Ngân hàng, kết hợp với thực tiễn tại Phòng giao dịch ngân hàng chính sách xã hội huyện Đại Từ để đưa ra đánh giá, đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch ngân hàng chính sách xã hội huyện Đại Từ. Hệ thống hoá cơ sở lý luận về Kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng và đánh giá Kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại Ngân hàng.

II. Thách Thức Rủi Ro Tín Dụng Cần Kiểm Soát Nội Bộ Ngay

Trong nền kinh tế thị trường phát triển nhanh chóng, nhu cầu vay vốn tăng cao kéo theo tỉ lệ nợ xấu. Chất lượng quy trình tín dụng còn thấp và rủi ro tiềm ẩn lớn, quy trình tín dụng hoạt động thiếu an toàn, hiệu quả. Những tồn tại đó cần phải được giải quyết kịp thời nhằm tránh các tác động có hại đến sự ổn định của nền kinh tế. Hiện tại, công tác kiểm soát nội bộ trong các ngân hàng mới tiến hành ở công việc kiểm tra mang tính hình thức, đặt nặng về hậu kiểm, chưa thật chú trọng vào hoạt động kiểm tra đánh giá rủi ro. Khác biệt của Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) đối với các Ngân hàng Thương mại nằm ở mục đích của quy trình tín dụng. Mục tiêu của NHCSXH không lấy lợi nhuận làm ưu tiên hàng đầu, mục tiêu hoạt động của họ là sử dụng nguồn vốn tín dụng thông qua các chính sách hỗ trợ tài chính của Nhà nước để tạo ra hiệu quả của nền kinh tế xã hội.

2.1. Nợ Xấu Áp Lực Lên Quy Trình Tín Dụng Tại NHCSXH

Tỉ lệ nợ xấu, nợ khó đòi của ngân hàng cũng tăng lên nhanh chóng, chất lượng của quy trình tín dụng còn thấp và rủi ro tiềm ẩn lớn, quy trình tín dụng hoạt động thiếu an toàn, hiệu quả. Những tồn tại đó cần phải được giải quyết kịp thời nhằm tránh các tác động có hại đến sự ổn định của nền kinh tế cũng như là hệ thống tài chính tiền tệ quốc gia. Kiểm soát nội bộ (KSNB ) trong các ngân hàng mới tiến hành ở công việc kiểm tra mang tính hình thức, đặt nặng về hậu kiểm, chưa thật chú trọng vào hoạt động kiểm tra đánh giá rủi ro.

2.2. Rủi Ro Tín Dụng Mối Lo Ngại Của Ngân Hàng Chính Sách Xã Hội

Ngân hàng phối hợp chủ yếu với các Tổ chức Chính trị - Xã hội (TCCT-XH) nhằm hỗ trợ cho các đối tượng theo chính sách vay bằng tín chấp, ký kết các hợp đồng ủy nhiệm, ủy thác. Trong một số khâu, việc kiểm soát nghiệp vụ tín dụng tại quá trình vay vốn để giảm thiểu rủi ro, phát huy hiệu quả, bảo toàn nguồn vốn là vô cùng cần thiết. Để ngăn chặn tối đa những rủi ro không mong muốn có thể xảy ra trong quy trình tín dụng của hệ thống ngân hàng chính sách, ngoài các biện pháp phối hợp thanh tra, kiểm tra, giám sát của các cơ quan quản lý Nhà nước, còn cần ngân hàng chính sách phải có những biện pháp hữu hiệu. Biện pháp quan trọng nhất là Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) phải tạo ra được các bước Kiểm soát nội bộ đầy đủ và có hiệu quả.

III. Phương Pháp Kiểm Soát Nội Bộ Hiệu Quả Trong Tín Dụng NHCSXH

Theo Thông tư 06/2020/TT-NHNN, Kiểm soát nội bộ trong các tổ chức tín dụng được hiểu là hệ thống các chính sách, quy trình, thủ tục và cấu trúc tổ chức nhằm ngăn ngừa, phát hiện và xử lý các rủi ro, bảo vệ tài sản của đơn vị, đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của các thông tin tài chính và hoạt động, và đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật và các quy định nội bộ. Các định nghĩa đều nhấn mạnh vai trò của Kiểm soát nội bộ trong việc đảm bảo tính chính xác, đáng tin cậy của dữ liệu kế toán, ngăn chặn gian lận và tăng cường hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. “ Kiểm soát nội bộ là một quá trình bị chi phối bởi ban giám đốc, nhà quản lý và các nhân viên của đơn vị, được thiết kế để cung cấp sự đảm bảo hợp lý nhằm đạt được các mục tiêu về hoạt động, báo cáo và tuân thủ trong các tổ chức hoạt động”.

3.1. Kiểm Toán Nội Bộ Giám Sát Chặt Chẽ Quy Trình Tín Dụng

Kiểm soát nội bộ là một chuỗi hoạt động kiểm soát hiện diện ở mọi phần của ngân hàng và được tổ chức lại thành một hệ thống thống nhất. Nó phải được coi là một yếu tố hỗ trợ giúp ngân hàng đạt được mục tiêu của mình. Con người là những người thiết kế và thực hiện Kiểm soát nội bộ. Chủ thể con người đặt ra mục tiêu, xây dựng các cơ chế kiểm soát và thực hiện chúng, bao gồm các thành viên trong ngân hàng như Hội đồng Quản trị, Ban Giám đốc và nhân viên, không chỉ giới hạn trong chính sách và thủ tục.

3.2. Áp Dụng Tiêu Chuẩn BASEL vào Kiểm Soát Nội Bộ

Theo lý thuyết Kiểm soát nội bộ của COSO, hệ thống COSO 2013, tiền thân là của hệ thống COSO 1992. Theo COSO 1992, hệ thống kiểm soát nội bộ bao gồm 05 bộ phận có mối liên hệ chặt chẽ với các yếu tố cấu thành của mỗi phần của KSN theo lý thuyết OSO và nguyên tắc đi kèm: Môi Trường Kiểm Soát - Tính trung thực và năng lực làm việc của nhân viên: Tính trung thực và năng lực làm việc của nhân viên ảnh hưởng đến khả năng tổ chức đạt được các mục tiêu và thực thi các chính sách và hoạt động. - Triết lí quản lý...

IV. Đánh Giá Kiểm Soát Nội Bộ Tại NHCSXH Huyện Đại Từ Phân Tích

Hoạt động đánh giá về Kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng, bao gồm đánh giá KSNB trong 6 bước gồm: lập hồ sơ tín dụng, phân tích tín dụng, quyết định tín dụng, giải ngân, giám sát tín dụng và thanh lý hợp đồng tại phòng giao dịch của ngân hàng NHCSXH huyện Đại Từ - tỉnh Thái Nguyên. Phạm vi nghiên cứu của đề tài hướng đến mục tiêu đánh giá thực trạng Kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng của Phòng giao dịch Ngân hàng CSXH tại huyện Đại Từ. Đề tài sử dụng dữ liệu thực tế về kết quả hoạt động từ năm 2021 đến năm 2023 của Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Thái Nguyên để phục vụ nghiên cứu đề tài. Đề tài thực hiện tại phòng giao dịch huyện Đại Từ của ngân hàng CSXH - tỉnh Thái Nguyên.

4.1. Thực Trạng Kiểm Soát Nội Bộ Trong Từng Khâu Tín Dụng

Trên cơ sở thực tế, đề tài sử dụng các phương pháp khảo sát tại các điểm giải ngân của huyện ai Từ, phân tích - tổng hợp dữ liệu từ các báo cáo về dư nợ cũng như doanh thu, kiểm tra các báo cáo sau kiểm tra Kiểm soát nội bộ của Phòng giao dịch và sử dụng một số sơ đồ, bảng biểu, để thể hiện rõ các bước của quy trình tín dụng chính sách và thực trạng KSN tín dụng chính sách tại Phòng giao dịch Ngân hàng CSXH huyện Đại Từ. Tài liệu nội bộ phòng giao dịch huyện Đại Từ Ngân hàng CSXH tỉnh Thái Nguyên như: Báo cáo thường niên 2021 – 2023. Quy chế kiểm tra kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng CSXH. Quy chế tổ chức và hoạt động của Ban Kiểm soát.

4.2. Ưu Điểm Hạn Chế Của Kiểm Soát Nội Bộ Tại Đại Từ

Đề tài khái quát lại thực trạng Kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng cũng như đánh giá các yếu tố có thể tác động đến Kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng và ảnh hưởng, tác động của các yếu tố đó đến kết quả Kiểm soát nội bộ thông qua đánh giá thực trạng KSNB quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch ngân hàng NHCSXH huyện Đại Từ. Đưa ra một số giải pháp cũng như đề xuất đối với phòng giao dịch đề giảm thiểu rủi ro cũng như hoàn thiện Kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng nhằm nâng cáo hiệu quả hoạt động và kiểm tra KSNB của Phòng giao dịch Huyện Đại Từ.

V. Giải Pháp Hoàn Thiện Kiểm Soát Nội Bộ Cho NHCSXH Đại Từ

Trong giai đoạn 2025-2030, NHCSXH cần tập trung vào các mục tiêu cụ thể để nâng cao hiệu quả hoạt động. Mục tiêu của quy trình tín dụng trong giai đoạn này là đảm bảo nguồn vốn được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích, đồng thời giảm thiểu rủi ro tín dụng. Để đạt được các mục tiêu này, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện. Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện Kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch ngân hàng CSXH huyện Đại Từ-Thái Nguyên: Giải pháp trong lập hồ sơ tín dụng, Giải pháp trong phân tích tín dụng, Giải pháp trong quyết định tín dụng, Giải pháp trong giám sát tín dụng, Giải pháp trong thanh lý hợp đồng.

5.1. Tối Ưu Hóa Quy Trình Lập Hồ Sơ Phân Tích Tín Dụng

Cần tăng cường kiểm tra, giám sát chặt chẽ các thông tin trong hồ sơ tín dụng, đảm bảo tính chính xác và đầy đủ. Áp dụng công nghệ thông tin để tự động hóa quy trình, giảm thiểu sai sót và tiết kiệm thời gian. Nâng cao năng lực của cán bộ tín dụng trong việc phân tích, đánh giá rủi ro tín dụng. Xây dựng hệ thống cảnh báo sớm các dấu hiệu rủi ro tín dụng.

5.2. Nâng Cao Hiệu Quả Giám Sát Thanh Lý Hợp Đồng Tín Dụng

Tăng cường giám sát việc sử dụng vốn sau giải ngân, đảm bảo vốn được sử dụng đúng mục đích. Xây dựng quy trình xử lý nợ xấu hiệu quả. Tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng để thu hồi nợ xấu. Đánh giá định kỳ hiệu quả của quy trình tín dụng và có các biện pháp điều chỉnh phù hợp.

VI. Kết Luận Tương Lai Của Kiểm Soát Nội Bộ Tín Dụng NHCSXH

Đề tài cung cấp một cái nhìn toàn diện về thực trạng Kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng tại Phòng giao dịch NHCSXH huyện Đại Từ, giúp nhận diện các yếu tố ảnh hưởng và mức độ tác động của chúng đến hiệu quả Kiểm soát nội bộ. Bổ sung và làm phong phú thêm lý thuyết về Kiểm soát nội bộ trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, cung cấp cơ sở lý luận cho các nghiên cứu tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu mở rộng đến cấp huyện, tạo điều kiện cho việc áp dụng và khái quát hóa kết quả nghiên cứu trong bối cảnh các phòng giao dịch ngân hàng CSXH khác trên cả nước.

6.1. Đề Xuất Chính Sách Hoàn Thiện Kiểm Soát Nội Bộ Toàn Diện

Cần có sự quan tâm hơn nữa từ các cấp lãnh đạo, đặc biệt là trong việc đầu tư nguồn lực cho công tác kiểm soát nội bộ. Các chính sách tín dụng cần được điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa NHCSXH với các tổ chức chính trị - xã hội trong việc triển khai các chương trình tín dụng.

6.2. NHCSXH Đại Từ Mô Hình Điển Hình Cho Kiểm Soát Nội Bộ

Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng để xây dựng mô hình Kiểm soát nội bộ hiệu quả cho các phòng giao dịch NHCSXH khác trên cả nước. Nghiên cứu cũng cung cấp cơ sở cho việc xây dựng các chính sách, quy trình Kiểm soát nội bộ phù hợp với đặc thù của NHCSXH.

Tổng quan nghiên cứu

Kiểm soát nội bộ (KSNB) trong quy trình tín dụng là một yếu tố then chốt ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và an toàn tài chính của các ngân hàng, đặc biệt là Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH). Tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, từ năm 2021 đến 2023, dư nợ tín dụng tại Phòng Giao dịch NHCSXH huyện Đại Từ đã tăng từ khoảng 580 tỷ đồng lên gần 642 tỷ đồng, với mức tăng bình quân hàng năm khoảng 18,1 tỷ đồng. Sự phát triển này đi kèm với những thách thức về rủi ro tín dụng và yêu cầu nâng cao chất lượng kiểm soát nội bộ trong toàn bộ quy trình tín dụng.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hệ thống hóa cơ sở lý luận về kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng, đánh giá thực trạng công tác kiểm soát nội bộ tại Phòng Giao dịch NHCSXH huyện Đại Từ, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao hiệu quả kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hoạt động kiểm soát nội bộ trong 6 bước chính của quy trình tín dụng: lập hồ sơ, phân tích, quyết định, giải ngân, giám sát và thanh lý hợp đồng, dựa trên dữ liệu thực tế từ năm 2021 đến 2023 tại huyện Đại Từ.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần nâng cao chất lượng tín dụng, giảm thiểu rủi ro nợ xấu, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội bền vững tại địa phương. Các chỉ số như tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu được sử dụng làm thước đo hiệu quả của công tác kiểm soát nội bộ, giúp đảm bảo nguồn vốn tín dụng được sử dụng đúng mục đích và an toàn.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình kiểm soát nội bộ tiêu chuẩn quốc tế, trong đó nổi bật là hệ thống COSO 2013 và các nguyên tắc kiểm soát nội bộ theo Basel Committee on Banking Supervision. COSO 2013 nhấn mạnh 5 thành phần cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ gồm: môi trường kiểm soát, đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, thông tin và truyền thông, giám sát. Các nguyên tắc Basel tập trung vào việc giám sát hoạt động, nhận diện và đánh giá rủi ro, hoạt động kiểm soát, hệ thống thông tin và truyền thông, cũng như giám sát và sửa chữa sai sót.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

• Kiểm soát nội bộ (KSNB): Quá trình do ban giám đốc, nhà quản lý và nhân viên thiết kế và thực hiện nhằm đảm bảo đạt được các mục tiêu về hoạt động, báo cáo và tuân thủ.
• Quy trình tín dụng: Chuỗi các bước từ lập hồ sơ, phân tích, quyết định, giải ngân, giám sát đến thanh lý hợp đồng nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả trong cấp tín dụng.
• Rủi ro tín dụng: Các nguy cơ tiềm ẩn gây tổn thất cho ngân hàng trong quá trình cấp và thu hồi vốn vay, bao gồm rủi ro nội bộ và ngoại vi.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo thường niên, báo cáo kiểm tra kiểm soát nội bộ, các văn bản quy chế và hướng dẫn nghiệp vụ của NHCSXH tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2021-2023. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, quan sát thực tế tại 5 điểm giao dịch xã thuộc huyện Đại Từ, phỏng vấn trực tiếp 10 tổ trưởng và 15 hộ vay vốn, cùng với ghi chép quy trình tín dụng và kiểm soát nội bộ tại Phòng Giao dịch.

Cỡ mẫu gồm 20 cán bộ nhân viên ngân hàng, 437 tổ tiết kiệm và vay vốn với bình quân 30 hộ/tổ, đảm bảo tính đại diện cho toàn bộ quy trình tín dụng tại địa phương. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp tổng hợp, so sánh số liệu qua các năm, đánh giá tỷ lệ sai sót, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu. Các bảng biểu và sơ đồ được sử dụng để minh họa quy trình và kết quả nghiên cứu.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2021 đến tháng 12/2023, tập trung vào đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp cải tiến.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tăng trưởng dư nợ tín dụng ổn định: Dư nợ tín dụng tại Phòng Giao dịch NHCSXH huyện Đại Từ tăng từ khoảng 580 tỷ đồng năm 2021 lên gần 642 tỷ đồng năm 2023, tương đương mức tăng 10,7% trong 3 năm. Các chương trình cho vay hộ nghèo, giải quyết việc làm và hộ cận nghèo chiếm tỷ trọng lớn trong tổng dư nợ.

2. Tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu được kiểm soát: Tỷ lệ nợ quá hạn duy trì ở mức dưới 2%, thấp hơn mức trung bình của các ngân hàng thương mại trong khu vực. Tỷ lệ nợ xấu cũng được giữ ở mức khoảng 1,5%, cho thấy hiệu quả của công tác kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng.

3. Thực trạng kiểm soát nội bộ còn tồn tại hạn chế: Qua kiểm tra đột xuất từ 2021 đến 2023, tỷ lệ hồ sơ vay vốn sai sót chiếm khoảng 5-7%, chủ yếu do thiếu sót trong lập hồ sơ và phân tích tín dụng. Việc giám sát sau giải ngân chưa được thực hiện đồng bộ và kịp thời tại một số điểm giao dịch xã.

4. Mức độ tuân thủ quy trình tín dụng: Các bước lập hồ sơ, phân tích và quyết định tín dụng được thực hiện tương đối đầy đủ, tuy nhiên công tác giám sát và thanh lý hợp đồng còn thiếu chặt chẽ, dẫn đến rủi ro tiềm ẩn trong quản lý nợ.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của những hạn chế trên xuất phát từ đặc thù khách hàng vay vốn là các hộ nghèo, đối tượng chính sách có trình độ quản lý tài chính hạn chế, thiếu tài sản đảm bảo và thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố khách quan như thiên tai, dịch bệnh. So với các nghiên cứu trong ngành ngân hàng thương mại, NHCSXH huyện Đại Từ có tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu thấp hơn, phản ánh hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ được xây dựng phù hợp với đặc thù tín dụng chính sách.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng dư nợ theo năm, bảng tổng hợp tỷ lệ sai sót hồ sơ và biểu đồ so sánh tỷ lệ nợ quá hạn qua các năm. Việc duy trì tỷ lệ nợ xấu thấp cho thấy công tác kiểm soát nội bộ đã góp phần bảo toàn nguồn vốn, đồng thời hỗ trợ phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Tuy nhiên, việc chưa đồng bộ trong giám sát và thanh lý hợp đồng tín dụng cho thấy cần có sự cải tiến trong quy trình kiểm soát, đặc biệt là tăng cường đào tạo nhân viên và phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội để nâng cao hiệu quả giám sát.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực cán bộ tín dụng: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về nghiệp vụ kiểm soát nội bộ và quản lý rủi ro tín dụng cho cán bộ tại Phòng Giao dịch và các điểm giao dịch xã. Mục tiêu nâng cao tỷ lệ hồ sơ đúng quy định lên trên 95% trong vòng 12 tháng.

2. Hoàn thiện quy trình giám sát sau giải ngân: Xây dựng hệ thống giám sát chặt chẽ, phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội để theo dõi việc sử dụng vốn vay, phát hiện sớm các rủi ro và xử lý kịp thời. Mục tiêu giảm tỷ lệ nợ quá hạn xuống dưới 1,5% trong 2 năm tới.

3. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý tín dụng: Triển khai phần mềm quản lý tín dụng tích hợp kiểm soát nội bộ, giúp tự động hóa quy trình kiểm tra, đối chiếu hồ sơ và báo cáo. Thời gian thực hiện dự kiến trong 18 tháng, do Phòng Tín dụng phối hợp với Phòng Tin học thực hiện.

4. Tăng cường phối hợp với các tổ chức ủy thác: Đẩy mạnh công tác phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội trong việc rà soát, bình xét và giám sát các hộ vay vốn, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong việc sử dụng vốn. Mục tiêu nâng cao chất lượng kiểm soát nội bộ và giảm thiểu rủi ro tín dụng trong vòng 1 năm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý ngân hàng chính sách xã hội: Nghiên cứu cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để cải tiến công tác kiểm soát nội bộ, nâng cao hiệu quả quản lý tín dụng.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành tài chính ngân hàng: Luận văn bổ sung kiến thức về kiểm soát nội bộ trong lĩnh vực tín dụng chính sách, phù hợp cho các đề tài nghiên cứu chuyên sâu.

3. Cơ quan quản lý nhà nước về tín dụng chính sách: Tham khảo để xây dựng chính sách, quy định và hướng dẫn kiểm soát nội bộ phù hợp với đặc thù tín dụng chính sách xã hội.

4. Các tổ chức chính trị - xã hội tham gia ủy thác tín dụng: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong việc giám sát, kiểm soát hoạt động tín dụng, từ đó nâng cao hiệu quả phối hợp với ngân hàng.

Câu hỏi thường gặp

1. Kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng là gì?
   Kiểm soát nội bộ là hệ thống các chính sách, quy trình và hoạt động nhằm đảm bảo an toàn tài sản, tính chính xác của thông tin và tuân thủ quy định trong toàn bộ quy trình tín dụng từ lập hồ sơ đến thanh lý hợp đồng.

2. Tại sao kiểm soát nội bộ lại quan trọng đối với ngân hàng chính sách xã hội?
   Vì ngân hàng phục vụ đối tượng đặc thù là hộ nghèo và các đối tượng chính sách, nên rủi ro tín dụng cao hơn. Kiểm soát nội bộ giúp giảm thiểu rủi ro, bảo toàn nguồn vốn và đảm bảo vốn đến đúng đối tượng thụ hưởng.

3. Phương pháp đánh giá hiệu quả kiểm soát nội bộ được thực hiện như thế nào?
   Đánh giá dựa trên việc kiểm tra thiết kế và thực hiện các hoạt động kiểm soát, phân tích tỷ lệ sai sót hồ sơ, tỷ lệ nợ quá hạn, nợ xấu và tuân thủ quy trình tín dụng theo các tiêu chuẩn quy định.

4. Những khó khăn chính trong kiểm soát nội bộ quy trình tín dụng tại huyện Đại Từ là gì?
   Khó khăn gồm thiếu sót trong lập hồ sơ, giám sát sau giải ngân chưa đồng bộ, trình độ quản lý tài chính của khách hàng hạn chế và sự phối hợp chưa chặt chẽ giữa các tổ chức ủy thác.

5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao chất lượng kiểm soát nội bộ?
   Bao gồm đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình giám sát, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội nhằm giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả tín dụng.

Kết luận

• Kiểm soát nội bộ trong quy trình tín dụng tại Phòng Giao dịch NHCSXH huyện Đại Từ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an toàn và hiệu quả hoạt động tín dụng chính sách.
• Dư nợ tín dụng tăng trưởng ổn định, tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu được kiểm soát tốt, phản ánh hiệu quả của hệ thống kiểm soát nội bộ hiện tại.
• Một số hạn chế tồn tại trong công tác lập hồ sơ, giám sát và thanh lý hợp đồng cần được khắc phục để giảm thiểu rủi ro tín dụng.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện quy trình, ứng dụng công nghệ và tăng cường phối hợp với các tổ chức ủy thác.
• Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các nghiên cứu tiếp theo và hỗ trợ thực tiễn trong việc nâng cao chất lượng kiểm soát nội bộ tại các phòng giao dịch NHCSXH trên toàn quốc.

Hành động tiếp theo: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12-18 tháng, đồng thời tiến hành đánh giá định kỳ để điều chỉnh và hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ. Các cán bộ quản lý và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả quản lý tín dụng chính sách.