Khuynh Hướng Hiện Sinh Trong Thơ Việt Nam Đương Đại

LỜI CAM ĐOAN

MỞ ĐẦU

0.1. Lý do chọn đề tài

0.2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

0.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

0.4. Phương pháp nghiên cứu

0.5. Đóng góp của luận án

0.6. Cấu trúc của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu

1.2. Về nghiên cứu chủ nghĩa hiện sinh và những biểu hiện của chủ nghĩa hiện sinh trong văn học Việt Nam hiện đại

1.3. Cơ sở lý thuyết của đề tài

1.3.1. Chủ nghĩa hiện sinh

1.3.2. Một số lý thuyết liên quan đến vấn đề nghiên cứu về chủ nghĩa hiện sinh trong văn học

1.4. Tiểu kết chương 1

2. CHƯƠNG 2: NHẬN DIỆN KHUYNH HƯỚỚNG HIỆN SINH TRONG THƠ VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI

2.1. Bức tranh toàn cảnh thơ Việt Nam đương đại và việc phân loại các khuynh hướng thơ

2.1.1. Bức tranh toàn cảnh thơ Việt Nam đương đại

2.1.2. Vấn đề phân loại các khuynh hướng thơ Việt Nam đương đại

2.2. Cơ sở xác định sự hiện diện khuynh hướng hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

2.3. Sự xuất hiện khuynh hướng hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

2.4. Những tiền đề văn hóa, xã hội, thẩm mỹ của sự xuất hiện khuynh hướng hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

2.5. Diện mạo và đường hướng vận động của khuynh hướng hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

2.6. Vị thế của khuynh hướng hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

2.7. Tiểu kết chương 2

3. CHƯƠNG 3: NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA KHUYNH HƯỚNG HIỆN SINH TRONG THƠ VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI NHÌN TỪ NỘI DUNG BIỂU HIỆN

3.1. Ý thức biểu đạt cái tôi theo hướng hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

3.1.1. Ý thức biểu đạt cái tôi theo hướng hiện sinh trong thơ ca nói chung

3.1.2. Biểu đạt cái tôi hiện sinh - xu hướng phổ biến trong thơ Việt Nam đương đại

3.1.3. Các dạng thái của cái tôi hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

3.2. Cảm nhận về con người theo hướng hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

3.2.1. Một vài giới thuyết

3.2.2. Con người sinh thể với mọi nhu cầu và khát vọng sống trần thế

3.2.3. Con người khát khao tự do, dấn thân và những giới hạn, bất khả

3.2.4. Con người thân phận với những buồn đau, âu lo về số kiếp, sự cô đơn và cái chết

3.2.5. Quan niệm về thời gian “tồn tại” của con người hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

3.2.6. Sự mong manh, hữu hạn của kiếp người

3.2.7. Quá khứ - hiện tại - tương lai và sự mịt mờ, bất khả tri

3.3. Tiểu kết chương 3

4. CHƯƠNG 4: NHỮNG ĐẶC ĐIỂM CHÍNH CỦA KHUYNH HƯỚNG HIỆN SINH TRONG THƠ VIỆT NAM ĐƯƠNG ĐẠI NHÌN TỪ HÌNH THỨC NGHỆ THUẬT

4.1. Bút pháp, thể thơ và cách tổ chức bài thơ

4.2. Sự tương hợp giữa các nội dung hiện sinh và phương thức biểu hiện

4.3. Những nét chính trong bút pháp, thể thơ và cách tổ chức bài thơ

4.4. Các sắc thái giọng điệu trữ tình hiện sinh nổi bật

4.4.1. Giọng điệu chán chường - sầu muộn

4.4.2. Giọng hoài nghi - cật vấn

4.4.3. Giọng triết lý - tư biện

4.5. Ngôn ngữ và nghệ thuật tổ chức ngôn ngữ

4.5.1. Ngôn ngữ mang đậm màu sắc hiện sinh

4.5.2. Nghệ thuật tổ chức ngôn từ biểu tượng hàm ý hiện sinh

4.6. Tiểu kết chương 4

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ

CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Khuynh hướng hiện sinh trong thơ Việt Nam đương đại

Khuynh hướng hiện sinh là một trào lưu triết học và văn học có ảnh hưởng sâu sắc đến thơ Việt Nam đương đại. Luận án tiến sĩ này tập trung phân tích sự hiện diện và đặc điểm của khuynh hướng này trong thơ ca từ năm 1986 đến nay. Tư tưởng hiện sinh với các chủ đề như bản thể, cô đơn, phi lý, và thân phận con người đã được các nhà thơ Việt Nam tiếp nhận và thể hiện qua nhiều tác phẩm. Luận án nhấn mạnh vai trò của chủ nghĩa hiện sinh trong việc cách tân thơ ca, tạo nên diện mạo mới cho văn học Việt Nam.

1.1. Tư tưởng hiện sinh và ảnh hưởng trong thơ

Tư tưởng hiện sinh xuất phát từ triết học phương Tây, đặc biệt là các nhà tư tưởng như Sartre và Camus, đã lan tỏa đến Việt Nam và ảnh hưởng đến thơ đương đại. Các nhà thơ như Nguyễn Quang Thiều, Mai Văn Phấn, và Trương Đăng Dung đã khai thác các chủ đề hiện sinh như sự cô đơn, phi lý, và khát vọng tự do. Luận án phân tích cách các tác giả này sử dụng tư tưởng hiện sinh để phản ánh những trăn trở về thân phận con người trong bối cảnh xã hội hiện đại.

1.2. Chủ đề hiện sinh trong thơ

Các chủ đề hiện sinh như bản thể, cô đơn, và thân phận được thể hiện rõ nét trong thơ Việt Nam đương đại. Luận án chỉ ra rằng các nhà thơ đã sử dụng những chủ đề này để khám phá sâu sắc hơn về ý nghĩa tồn tại của con người. Ví dụ, thơ của Mai Văn Phấn thường đề cập đến sự mong manh của kiếp người và sự bất khả tri của thời gian. Điều này cho thấy sự tiếp nhận và vận dụng tư tưởng hiện sinh một cách sáng tạo trong thơ ca.

II. Phân tích nội dung và hình thức thơ hiện sinh

Luận án đi sâu vào phân tích nội dung thơ và hình thức nghệ thuật của các tác phẩm thuộc khuynh hướng hiện sinh. Về nội dung, các tác phẩm thường tập trung vào những trải nghiệm cá nhân và cảm xúc sâu sắc về sự tồn tại. Về hình thức, các nhà thơ sử dụng bút pháp và ngôn ngữ mang đậm màu sắc hiện sinh, tạo nên sự độc đáo trong cách biểu đạt.

2.1. Nội dung thơ hiện sinh

Nội dung thơ trong khuynh hướng hiện sinh thường xoay quanh những vấn đề triết học về sự tồn tại, cô đơn, và thân phận. Luận án phân tích cách các nhà thơ như Nguyễn Quang Thiều và Vi Thùy Linh khám phá những chủ đề này qua góc nhìn cá nhân. Ví dụ, thơ của Nguyễn Quang Thiều thường phản ánh sự đối diện với cái chết và sự phi lý của cuộc sống, trong khi thơ của Vi Thùy Linh lại tập trung vào khát vọng tự do và dấn thân.

2.2. Hình thức nghệ thuật

Về hình thức nghệ thuật, các nhà thơ thuộc khuynh hướng hiện sinh thường sử dụng bút pháp và ngôn ngữ mang tính biểu tượng cao. Luận án chỉ ra rằng cách tổ chức bài thơ và giọng điệu trữ tình cũng được các tác giả vận dụng linh hoạt để truyền tải những thông điệp hiện sinh. Ví dụ, thơ của Mai Văn Phấn thường có giọng điệu hoài nghi và triết lý, phản ánh sự bất an và khủng hoảng của con người hiện đại.

III. Ý nghĩa và đóng góp của khuynh hướng hiện sinh

Luận án khẳng định khuynh hướng hiện sinh đã đóng góp quan trọng vào sự phát triển của thơ Việt Nam đương đại. Thông qua việc tiếp nhận và vận dụng tư tưởng hiện sinh, các nhà thơ đã tạo nên những tác phẩm có giá trị nghệ thuật và nhân văn sâu sắc. Điều này không chỉ làm phong phú thêm diện mạo thơ ca mà còn giúp độc giả hiểu rõ hơn về những vấn đề triết học và xã hội đương đại.

3.1. Đóng góp cho văn học

Khuynh hướng hiện sinh đã góp phần làm phong phú văn học Việt Nam bằng cách đưa vào những chủ đề và tư tưởng mới mẻ. Luận án nhấn mạnh rằng sự xuất hiện của khuynh hướng này đã tạo nên một làn gió mới trong thơ ca, giúp các nhà thơ khám phá sâu sắc hơn về bản chất con người và ý nghĩa tồn tại. Điều này cũng phản ánh sự giao thoa văn hóa giữa Việt Nam và thế giới.

3.2. Giá trị thực tiễn

Luận án cũng chỉ ra giá trị thực tiễn của khuynh hướng hiện sinh trong việc giáo dục và nghiên cứu văn học. Các kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy và học tập ngữ văn trong nhà trường. Đồng thời, luận án cũng mở ra hướng nghiên cứu mới về sự tiếp nhận và ảnh hưởng của các trào lưu triết học trong văn học Việt Nam.

Luận Án Tiến Sĩ Ngữ Văn: Khuynh Hướng Hiện Sinh Trong Thơ Việt Nam Đương Đại