Khó khăn của giáo viên khi dạy nghe cho sinh viên không chuyên tiếng Anh tại Đại học Công nghiệp Hà Nội

• Tác giả: Đặng Thị Hồng Nhung
• Người hướng dẫn: Phạm Minh Tâm, M.Ed
• Trường học: Hanoi University of Industry
• Chuyên ngành: Methodology
• Đề tài: Khó Khăn Của Giáo Viên Trong Việc Dạy Nghe Cho Sinh Viên Không Chuyên Tiếng Anh Tại Đại Học Công Nghiệp Hà Nội
• Loại tài liệu: minor thesis
• Năm xuất bản: 2010
• Địa điểm: Hanoi

• Certificate
• Table of contents
• List of tables, charts and pie charts
• 1. CHAPTER 1: INTRODUCTION
• 1.1. Rationale for the study and research problem statement
• 1.2. Aims of the Study
• 1.3. Methodology
• 1.4. Scope of the study
• 1.5. Significance of the study
• 1.6. Design of the study
• 2. CHAPTER 2: LITERATURE REVIEW
• 2.1. Definitions of Listening
• 2.2. Nature of Listening Comprehension
• 2.3. Listening process
• 2.3.1. Bottom – up processing
• 2.3.2. Top – down processing
• 2.4. Intensive listening and extensive listening
• 2.5. The features of spoken English
• 2.5.1. The sounds
• 2.5.2. The stress and intonation
• 2.5.3. The organization of speech
• 4. CHAPTER 4: DATA ANALYSIS AND DISCUSSIONS
• 4.1. Data Analysis and Results
• 4.2. The teachers’ opinions towards teaching listening comprehension
• 4.3. The teachers’ perception of factors making their teaching of listening difficult
• 4.4. The teachers’ perception towards the importance of the features of spoken English in learning listening comprehension
• 4.5. The teachers’ exploitation of the features of spoken English into teaching listening
• 4.6. The teachers’ activities in pre – listening stage
• 4.7. The teachers’ activities in while– listening stage
• 4.8. The teachers’ activities in post – listening stage
• 4.9. The teachers’ exploitation of teaching aids
• 4.10. The teachers’ exploitation of the listening materials
• 4.11. Findings and Discussion
• 4.11.1. The teachers’ lack of experience in teaching
• 4.11.2. The inefficiency in the teaching methodology
• 4.11.3. The teachers’ limitations in exploiting teaching materials and teaching aids
• 5. CHAPTER 5: SUGGESTIONS AND RECOMENDATIONS
• 5.1. Developing the listening materials
• 5.2. Encouraging the students’ internal factors
• 5.3. Combining intensive listening with extensive listening
• 5.4. Applying three stages in teaching listening effectively
• 5.5. Teaching listening strategies for students
• 5.6. Combining teaching listening comprehension with teaching other aspects of English
• 5.7. Summary of the findings
• 5.8. Limitations and suggestions for further study
• REFERENCES
• APPENDIX

I. Khó khăn của giáo viên

Giáo viên tại Đại học Công nghiệp Hà Nội gặp nhiều khó khăn trong việc dạy nghe tiếng Anh cho sinh viên không chuyên. Một trong những vấn đề chính là sự thiếu hụt kinh nghiệm trong giảng dạy tiếng Anh. Nhiều giáo viên không có đủ kỹ năng để áp dụng các phương pháp dạy nghe hiệu quả. Theo một nghiên cứu, giáo viên thường cảm thấy áp lực khi phải đối mặt với những sinh viên không có nền tảng vững chắc về ngôn ngữ. Điều này dẫn đến việc họ không thể truyền đạt kiến thức một cách hiệu quả. Hơn nữa, sự thiếu hụt trong việc sử dụng tài liệu giảng dạy cũng là một yếu tố gây khó khăn. Giáo viên không biết cách khai thác các tài liệu nghe phù hợp với trình độ của sinh viên, dẫn đến việc sinh viên không thể tiếp thu kiến thức một cách tốt nhất.

1.1. Thách thức trong giảng dạy

Một trong những thách thức trong giảng dạy là việc sinh viên thường không chú ý đến kỹ năng nghe tiếng Anh. Nhiều sinh viên có thói quen bỏ qua kỹ năng này, dẫn đến việc giáo viên gặp khó khăn trong việc tạo động lực cho họ. Theo một khảo sát, nhiều sinh viên cho rằng dạy nghe là kỹ năng khó nhất trong bốn kỹ năng ngôn ngữ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sự tự tin của sinh viên mà còn làm giảm hiệu quả giảng dạy của giáo viên. Hơn nữa, môi trường học tập tại trường cũng không hỗ trợ cho việc phát triển kỹ năng nghe. Thiếu các hoạt động thực hành và tương tác trong lớp học khiến sinh viên không có cơ hội để cải thiện kỹ năng này.

II. Phương pháp dạy nghe

Việc áp dụng các phương pháp dạy nghe hiệu quả là rất quan trọng. Tuy nhiên, giáo viên tại Đại học Công nghiệp Hà Nội thường gặp khó khăn trong việc lựa chọn phương pháp phù hợp. Nhiều giáo viên vẫn sử dụng các phương pháp truyền thống mà không xem xét đến sự phát triển của sinh viên. Điều này dẫn đến việc sinh viên không thể tiếp thu kiến thức một cách hiệu quả. Theo nghiên cứu, việc kết hợp giữa dạy nghe và các kỹ năng khác như đọc và nói có thể giúp sinh viên cải thiện khả năng nghe. Hơn nữa, việc sử dụng các tài liệu nghe đa dạng và phong phú cũng là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy.

2.1. Kỹ năng nghe

Để phát triển kỹ năng nghe tiếng Anh, giáo viên cần phải chú trọng đến việc hướng dẫn sinh viên sử dụng các chiến lược nghe. Các chiến lược này bao gồm việc dự đoán nội dung, xác định ý chính và ghi chú. Việc áp dụng các chiến lược này không chỉ giúp sinh viên cải thiện khả năng nghe mà còn giúp họ tự tin hơn trong việc giao tiếp. Hơn nữa, giáo viên cũng cần tạo ra một môi trường học tập tích cực, nơi sinh viên có thể thực hành và áp dụng những gì đã học. Điều này sẽ giúp sinh viên cảm thấy thoải mái hơn khi tham gia vào các hoạt động nghe.

III. Đề xuất và khuyến nghị

Để cải thiện tình hình dạy nghe tiếng Anh tại Đại học Công nghiệp Hà Nội, cần có những đề xuất và khuyến nghị cụ thể. Trước hết, giáo viên cần được đào tạo thêm về các phương pháp giảng dạy hiện đại. Việc tham gia các khóa học bồi dưỡng sẽ giúp giáo viên nâng cao kỹ năng và kiến thức của mình. Thứ hai, cần phát triển các tài liệu giảng dạy phù hợp với trình độ của sinh viên. Các tài liệu này nên được thiết kế để kích thích sự hứng thú và tạo động lực cho sinh viên. Cuối cùng, việc khuyến khích sinh viên tham gia vào các hoạt động ngoại khóa liên quan đến nghe tiếng Anh cũng là một cách hiệu quả để cải thiện kỹ năng của họ.

3.1. Tăng cường hỗ trợ sinh viên

Cần có các chương trình hỗ trợ sinh viên để giúp họ vượt qua những khó khăn trong việc học nghe. Các chương trình này có thể bao gồm các buổi học thêm, các câu lạc bộ tiếng Anh hoặc các hoạt động giao lưu với người nước ngoài. Những hoạt động này không chỉ giúp sinh viên cải thiện kỹ năng nghe mà còn tạo cơ hội cho họ thực hành giao tiếp trong môi trường thực tế. Hơn nữa, việc khuyến khích sinh viên tự học và tìm kiếm tài liệu nghe bổ sung cũng là một yếu tố quan trọng trong việc nâng cao khả năng nghe của họ.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tiếng Anh ngày càng trở nên quan trọng, đặc biệt trong môi trường đại học kỹ thuật như Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội (HaUI). Theo báo cáo của ngành giáo dục, việc giảng dạy tiếng Anh tại Việt Nam đã trở thành môn học bắt buộc với nhiều cấp học, trong đó kỹ năng nghe đóng vai trò then chốt trong quá trình tiếp nhận ngôn ngữ. Tuy nhiên, tại HaUI, nhiều sinh viên năm nhất gặp khó khăn lớn trong việc phát triển kỹ năng nghe do thiếu cơ hội luyện tập ở bậc phổ thông và thói quen bỏ qua kỹ năng này. Điều này dẫn đến thách thức không nhỏ cho giáo viên trong việc tổ chức các tiết học nghe hiệu quả.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm khảo sát những khó khăn mà giáo viên tại HaUI gặp phải trong quá trình dạy nghe cho sinh viên không chuyên, đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy. Nghiên cứu được thực hiện trong phạm vi giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên năm nhất tại HaUI, với dữ liệu thu thập từ 30 giáo viên tiếng Anh toàn thời gian. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến việc dạy nghe, từ đó góp phần cải thiện chất lượng đào tạo tiếng Anh, nâng cao khả năng tiếp thu ngoại ngữ của sinh viên, đồng thời hỗ trợ phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành công nghiệp.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về kỹ năng nghe và quá trình nghe hiểu trong học ngoại ngữ. Theo Helgesen (2003), nghe là một quá trình chủ động nhằm hiểu ý nghĩa của âm thanh thu nhận được. Rost (1991) phân tích kỹ năng nghe thành ba thành phần: nhận thức âm thanh, phân tích ngữ pháp và tổng hợp các tín hiệu ngôn ngữ cùng phi ngôn ngữ để xây dựng ý nghĩa. Ngoài ra, mô hình xử lý thông tin trong nghe bao gồm hai quá trình tương tác: bottom-up (dựa trên âm thanh và cấu trúc ngôn ngữ) và top-down (dựa trên kiến thức nền và ngữ cảnh) (Anderson & Lynch, 1988).

Nghiên cứu cũng áp dụng mô hình ba giai đoạn trong dạy nghe: tiền nghe (pre-listening), trong khi nghe (while-listening) và sau khi nghe (post-listening), nhằm tối ưu hóa quá trình tiếp nhận và xử lý thông tin của người học. Các khái niệm về đặc điểm ngôn ngữ nói như hiện tượng âm thanh (assimilation, elision), trọng âm, ngữ điệu, các dấu hiệu chuyển tiếp, ngôn ngữ chính thức và không chính thức cũng được xem xét để đánh giá mức độ nhận thức và ứng dụng của giáo viên trong giảng dạy.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát định lượng với cỡ mẫu 30 giáo viên tiếng Anh toàn thời gian tại HaUI, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm phản ánh quan điểm thực tế của đội ngũ giảng dạy. Dữ liệu được thu thập thông qua bảng câu hỏi gồm 10 câu hỏi trắc nghiệm và 1 câu hỏi mở, tập trung vào nhận thức, phương pháp giảng dạy, sử dụng tài liệu và thiết bị hỗ trợ trong dạy nghe. Thời gian thu thập dữ liệu diễn ra vào cuối học kỳ đầu tiên năm học.

Phân tích dữ liệu sử dụng thống kê mô tả, biểu diễn bằng bảng và biểu đồ tròn để minh họa tỷ lệ phần trăm các câu trả lời, giúp so sánh và đánh giá mức độ khó khăn cũng như các hoạt động giảng dạy của giáo viên. Phương pháp này phù hợp để xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp cải thiện hiệu quả dạy nghe.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Nhận thức về tầm quan trọng của kỹ năng nghe: 100% giáo viên khảo sát đồng ý rằng dạy nghe có tầm quan trọng ngang bằng với các kỹ năng khác như nói, đọc, viết, thể hiện sự nhận thức đúng đắn về vai trò của kỹ năng nghe trong học tiếng Anh.

2. Các yếu tố gây khó khăn trong dạy nghe: 66,6% giáo viên cho rằng trình độ tiếng Anh thấp của sinh viên là nguyên nhân chính gây khó khăn; 56,3% phản ánh sự đa dạng trình độ trong lớp; 53,3% thừa nhận thiếu kinh nghiệm giảng dạy là một trở ngại lớn; 46,6% đề cập đến việc sinh viên thiếu kinh nghiệm nghe từ bậc phổ thông. Các yếu tố như lớp học đông, thiếu thiết bị chỉ chiếm tỷ lệ thấp (dưới 15%).

3. Nhận thức và ứng dụng các đặc điểm ngôn ngữ nói: 73,7% giáo viên đánh giá cao vai trò của trọng âm và ngữ điệu trong nghe hiểu, tuy nhiên chỉ khoảng 30% quan tâm đến các dấu hiệu chuyển tiếp (“markers”) và khoảng 26% chú ý đến các khoảng dừng và từ đệm (“fillers”). Việc giải thích và luyện tập các hiện tượng âm thanh như đồng hóa, lược bỏ được thực hiện rất hạn chế (chỉ 23,3% thường xuyên).

4. Hoạt động giảng dạy theo ba giai đoạn: Trong giai đoạn tiền nghe, 46,8% giáo viên thường xuyên dạy trước từ vựng và cấu trúc liên quan, nhưng chỉ 20% thiết kế các trò chơi hoặc hoạt động kích hoạt kiến thức nền; 30% hướng dẫn học sinh khám phá hình ảnh liên quan. Trong khi nghe, 100% giáo viên xác định thông tin quan trọng cho học sinh, nhưng chỉ 10% thường xuyên khuyến khích học sinh kết nối ý tưởng với kiến thức đã biết, 23,3% yêu cầu dự đoán nội dung tiếp theo. Giai đoạn sau nghe chủ yếu tập trung vào hoạt động thảo luận nhóm (43,3%) và trả lời câu hỏi (63,4%), trong khi các hoạt động viết tóm tắt hoặc sử dụng bản ghi âm để phân tích ngữ điệu, cấu trúc ít được áp dụng (chỉ khoảng 26%).

5. Sử dụng tài liệu và thiết bị hỗ trợ: 100% giáo viên sử dụng CD và máy nghe CD, nhưng chỉ 26,4% sử dụng VCD hoặc máy chiếu; 56,7% chủ yếu dựa vào các bài tập trong sách giáo khoa mà không thiết kế thêm tài liệu bổ sung; 36,8% thay thế một số phần không phù hợp trong sách bằng các bài tập khác để tăng hứng thú học sinh.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy giáo viên tại HaUI nhận thức đúng về tầm quan trọng của kỹ năng nghe nhưng gặp nhiều khó khăn trong thực tiễn giảng dạy. Trình độ tiếng Anh thấp và sự đa dạng năng lực của sinh viên tạo áp lực lớn cho giáo viên trong việc thiết kế bài giảng phù hợp. Thiếu kinh nghiệm giảng dạy và phương pháp chưa hiệu quả khiến việc áp dụng các đặc điểm ngôn ngữ nói vào bài học còn hạn chế, dẫn đến việc học sinh khó nắm bắt được các tín hiệu ngôn ngữ quan trọng.

So với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng khi nhiều giáo viên chưa khai thác triệt để các chiến lược nghe và chưa tận dụng đa dạng các hoạt động trong ba giai đoạn nghe. Việc sử dụng thiết bị và tài liệu bổ trợ còn hạn chế cũng làm giảm tính hấp dẫn và hiệu quả của bài học. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tròn thể hiện tỷ lệ sử dụng các hoạt động trong từng giai đoạn nghe, bảng so sánh nhận thức về các đặc điểm ngôn ngữ nói và tần suất áp dụng trong giảng dạy, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Phát triển và đa dạng hóa tài liệu nghe: Giáo viên cần thiết kế thêm các bài tập bổ trợ phù hợp với trình độ sinh viên, ví dụ thay thế các bài nghe dài bằng câu hỏi trắc nghiệm theo thứ tự nội dung để tăng khả năng hoàn thành bài tập. Đồng thời, nên lựa chọn các chủ đề gần gũi, hấp dẫn như thể thao, âm nhạc để kích thích hứng thú học tập. Thời gian thực hiện: ngay trong các học kỳ tiếp theo; chủ thể: giáo viên và bộ môn tiếng Anh.

2. Khuyến khích phát triển yếu tố nội tại của sinh viên: Tăng cường tạo động lực, xây dựng sự tự tin cho sinh viên thông qua các hoạt động không gây áp lực, khuyến khích phản hồi đa dạng sau khi nghe. Giáo viên cần quan tâm đến nhu cầu và sở thích của sinh viên khi thiết kế bài học. Thời gian: liên tục trong quá trình học; chủ thể: giáo viên.

3. Kết hợp nghe chuyên sâu và nghe mở rộng: Tích hợp các bài nghe chi tiết để phát triển kỹ năng cơ bản và các bài nghe tự nhiên nhằm nâng cao khả năng hiểu ý chính. Khuyến khích sinh viên luyện nghe ngoài giờ học qua các nguồn đa dạng như truyền hình, radio, internet. Thời gian: trong và ngoài lớp học; chủ thể: giáo viên và sinh viên.

4. Tăng cường áp dụng ba giai đoạn nghe hiệu quả: Trong giai đoạn tiền nghe, đa dạng hóa hoạt động như sử dụng hình ảnh, thảo luận nhóm, dự đoán nội dung; trong khi nghe, phát triển chiến lược dự đoán, nhận diện từ chuyển tiếp; sau nghe, cân bằng giữa hoạt động nói, viết và phân tích ngôn ngữ. Thời gian: áp dụng ngay trong các tiết học; chủ thể: giáo viên.

5. Giảng dạy chiến lược nghe cho sinh viên: Hướng dẫn sinh viên các chiến lược như dự đoán, nghe lấy ý chính, suy luận và đoán nghĩa từ ngữ cảnh để nâng cao hiệu quả tiếp nhận thông tin. Thời gian: tích hợp trong các bài học; chủ thể: giáo viên.

6. Kết hợp dạy nghe với các kỹ năng khác: Tận dụng sự tích hợp trong sách giáo khoa để liên kết nghe với đọc, nói và viết, giúp sinh viên phát triển toàn diện kỹ năng ngôn ngữ. Thời gian: xuyên suốt quá trình học; chủ thể: giáo viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Giáo viên tiếng Anh tại các trường đại học kỹ thuật: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn thực tiễn về khó khăn và giải pháp trong dạy nghe, giúp họ cải thiện phương pháp giảng dạy và thiết kế bài học phù hợp với sinh viên không chuyên.

2. Nhà quản lý giáo dục và bộ môn tiếng Anh: Thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dạy nghe giúp hoạch định chính sách đào tạo, đầu tư thiết bị và xây dựng chương trình phù hợp.

3. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh: Tài liệu tham khảo hữu ích để hiểu rõ hơn về thực trạng giảng dạy kỹ năng nghe, từ đó chuẩn bị tốt hơn cho công tác giảng dạy trong tương lai.

4. Các nhà nghiên cứu về phương pháp dạy học ngoại ngữ: Cung cấp dữ liệu thực nghiệm và phân tích sâu sắc về các yếu tố ảnh hưởng đến dạy nghe, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về cải tiến phương pháp và công cụ giảng dạy.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao kỹ năng nghe lại khó dạy cho sinh viên không chuyên?
   Sinh viên thường có trình độ tiếng Anh thấp, thiếu kinh nghiệm nghe và đa dạng năng lực trong lớp gây khó khăn cho giáo viên trong việc thiết kế bài học phù hợp và duy trì sự tập trung của học sinh.

2. Các đặc điểm ngôn ngữ nói nào quan trọng nhất trong dạy nghe?
   Trọng âm và ngữ điệu được đánh giá cao nhất vì giúp người nghe nhận biết thông tin chính và cảm xúc của người nói. Tuy nhiên, các hiện tượng âm thanh, dấu hiệu chuyển tiếp và từ đệm cũng rất cần thiết để hiểu đúng ý nghĩa.

3. Làm thế nào để giáo viên cải thiện phương pháp dạy nghe?
   Giáo viên nên áp dụng đầy đủ ba giai đoạn nghe, đa dạng hóa hoạt động, sử dụng các chiến lược nghe và tận dụng thiết bị, tài liệu bổ trợ để tăng tính hấp dẫn và hiệu quả bài học.

4. Sinh viên có thể tự cải thiện kỹ năng nghe như thế nào?
   Sinh viên nên luyện nghe thường xuyên qua các nguồn đa dạng như phim, radio, bài hát, đồng thời áp dụng các chiến lược dự đoán, nghe lấy ý chính và đoán nghĩa từ ngữ cảnh để nâng cao khả năng hiểu.

5. Vai trò của thiết bị hỗ trợ trong dạy nghe là gì?
   Thiết bị như máy chiếu, máy tính, VCD giúp tạo môi trường nghe sinh động, đa dạng hóa nguồn nghe và tăng hứng thú học tập, tuy nhiên hiện tại giáo viên tại HaUI chủ yếu chỉ sử dụng CD và máy nghe CD.

Kết luận

• Giáo viên tại Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội gặp nhiều khó khăn trong dạy nghe do trình độ sinh viên thấp, phương pháp giảng dạy chưa hiệu quả và hạn chế trong sử dụng tài liệu, thiết bị.
• Nhận thức về tầm quan trọng của kỹ năng nghe là đồng nhất, nhưng việc áp dụng các đặc điểm ngôn ngữ nói và chiến lược nghe còn hạn chế.
• Ba giai đoạn dạy nghe (tiền nghe, trong khi nghe, sau nghe) chưa được triển khai đa dạng và hiệu quả, ảnh hưởng đến kết quả học tập của sinh viên.
• Đề xuất các giải pháp phát triển tài liệu, khuyến khích yếu tố nội tại của sinh viên, kết hợp nghe chuyên sâu và mở rộng, áp dụng chiến lược nghe và tích hợp kỹ năng nhằm nâng cao chất lượng dạy nghe.
• Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong thực tế giảng dạy, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu với mẫu lớn hơn để hoàn thiện phương pháp.

Hành động ngay: Giáo viên và bộ môn tiếng Anh tại HaUI nên áp dụng các khuyến nghị trong các học kỳ tới để cải thiện hiệu quả dạy nghe, đồng thời tiếp tục nghiên cứu và chia sẻ kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh cho sinh viên không chuyên.