Khảo Sát Và Đánh Giá Tình Hình Sử Dụng Kháng Sinh Trong Phẫu Thuật Tiêu Hóa, Gan Mật Tại Bệnh Viện Đa Khoa Thành Phố Cần Thơ

• Tác giả: Lê Văn Phúc
• Người hướng dẫn: GS.TS Bùi Tùng Hiệp
• Trường học: Trường Đại Học Tây Đô
• Chuyên ngành: Dược Lý – Dược Lâm Sàng
• Đề tài: Khảo Sát Tình Hình Sử Dụng Kháng Sinh Trong Phẫu Thuật Tiêu Hóa Tại Bệnh Viện Đa Khoa Cần Thơ
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2021
• Địa điểm: Cần Thơ

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• TÓM TẮT
• ABSTRACT
• MỤC LỤC
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
• ĐẶT VẤN ĐỀ
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. TỔNG QUAN VỀ NHIỄM KHUẨN VẾT MỔ
• 1.1.1. Khái niệm nhiễm khuẩn vết mổ
• 1.1.2. Nguyên nhân gây nhiễm khuẩn vết mổ
• 1.1.3. Các yếu tố nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ
• 1.1.4. Đánh giá nguy cơ nhiễm khuẩn trên bệnh nhân
• 1.1.5. Các biện pháp phòng tránh nhiễm khuẩn vết mổ
• 1.2. TỔNG QUAN VỀ KHÁNG SINH DỰ PHÒNG
• 1.2.1. Khái niệm kháng sinh dự phòng
• 1.2.2. Chỉ định sử dụng kháng sinh dự phòng
• 1.2.3. Lựa chọn kháng sinh dự phòng. Liều kháng sinh dự phòng
• 1.2.4. Đường dùng kháng sinh dự phòng
• 1.2.5. Thời gian sử dụng kháng sinh dự phòng
• 1.2.6. Lưu ý khi sử dụng KSDP
• 1.3. KHÁNG SINH ĐIỀU TRỊ SAU PHẪU THUẬT
• 1.3.1. Lựa chọn kháng sinh
• 1.3.2. Thời gian sử dụng kháng sinh
• 1.4. VAI TRÒ CỦA DSLS TRONG CAN THIỆP VỀ KHÁNG SINH
• 1.5. CÁC NGHIÊN CỨU VỀ THỰC TRẠNG SỬ DỤNG KHÁNG SINH VÀ HIỆU QUẢ CỦA SỰ CAN THIỆP CỦA DSLS
• 1.5.1. Các nghiên cứu trên thế giới
• 1.5.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam
• 1.6. ĐẶC ĐIỂM CHUNG VỀ BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ CẦN THƠ
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. ĐỐI TƯỢNG, ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU
• 2.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.1.2. Địa điểm nghiên cứu
• 2.1.3. Thời gian nghiên cứu
• 2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.2.1. Thiết kế nghiên cứu
• 2.3. PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH
• 2.3.1. Thu thập số liệu
• 2.3.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.4. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU
• 2.5. ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU
• 3.1.1. Đặc điểm chung về cá nhân
• 3.1.2. Đặc điểm chung về phẫu thuật trên đối tượng nghiên cứu
• 3.2. ĐẶC ĐIỂM VỀ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG PHẪU THUẬT TIÊU HÓA, GAN MẬT
• 3.2.1. Đặc điểm về kháng sinh dự phòng
• 3.2.2. Đặc điểm về kháng sinh điều trị
• 3.3. ĐÁNH GIÁ TÌNH HÌNH SỬ DỤNG KS TRONG PHẪU THUẬT TIÊU HÓA, GAN MẬT TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA THÀNH PHỐ CẦN THƠ
• 3.3.1. Thực trạng sử dụng kháng sinh dự phòng
• 3.3.2. Thực trạng sử dụng kháng sinh điều trị tại khoa Ngoại tổng hợp, bệnh viện đa khoa thành phố Cần Thơ
• 4. CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN
• 4.1. VỀ ĐẶC ĐIỂM CỦA BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU
• 4.1.1. Đặc điểm chung của bệnh nhân
• 4.1.2. Đặc điểm của phẫu thuật
• 4.2. ĐẶC ĐIỂM SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG PHẪU THUẬT
• 4.2.1. Đặc điểm sử dụng kháng sinh dự phòng
• 4.2.2. Đặc điểm sử dụng kháng sinh điều trị
• 4.3. TÍNH HỢP LÝ SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG PHẪU THUẬT
• 4.3.1. Tính hợp lý về kháng sinh dự phòng
• 4.3.2. Tính hợp lý về kháng sinh điều trị
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Tình Hình Sử Dụng Kháng Sinh Bối Cảnh Phẫu Thuật

Việc sử dụng kháng sinh trong phẫu thuật tiêu hóa là một vấn đề quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả điều trị và sự an toàn của bệnh nhân. Tuy nhiên, việc lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách kháng sinh có thể dẫn đến tình trạng vi khuẩn kháng kháng sinh, gây khó khăn cho việc điều trị sau này và làm tăng chi phí sử dụng kháng sinh. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng sử dụng kháng sinh tại Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ, từ đó đưa ra các giải pháp tối ưu hóa việc sử dụng kháng sinh hợp lý và hiệu quả, đồng thời góp phần kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện. Theo một nghiên cứu, có đến một nửa số ca nhiễm khuẩn vết mổ có thể phòng tránh được nếu sử dụng đúng các chiến lược can thiệp dựa trên bằng chứng [24].

1.1. Tầm Quan Trọng của Kháng Sinh Dự Phòng Phẫu Thuật

Sử dụng kháng sinh dự phòng trong phẫu thuật là một biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn vết mổ, đặc biệt trong các phẫu thuật ổ bụng và phẫu thuật đường tiêu hóa, nơi có nguy cơ cao tiếp xúc với vi khuẩn. Việc lựa chọn đúng loại kháng sinh, liều lượng và thời điểm sử dụng kháng sinh dự phòng là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả và hạn chế tác dụng phụ. Việc tuân thủ nguyên tắc sử dụng kháng sinh trong phẫu thuật đóng vai trò then chốt. Dược lâm sàng cần tham gia tích cực vào quá trình này.

1.2. Ảnh Hưởng của Vi Khuẩn Kháng Kháng Sinh Đến Điều Trị

Sự gia tăng của vi khuẩn kháng kháng sinh đang trở thành một thách thức lớn đối với y học hiện đại. Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý tạo điều kiện cho các chủng vi khuẩn kháng thuốc phát triển mạnh mẽ, làm giảm hiệu quả điều trị và kéo dài thời gian nằm viện. Cần có các biện pháp đánh giá sử dụng kháng sinh thường xuyên để kiểm soát tình trạng này và đảm bảo sử dụng kháng sinh hợp lý.

II. Vấn Đề Sử Dụng Kháng Sinh Không Hợp Lý Gây Hậu Quả Nghiêm Trọng

Thực tế cho thấy, việc sử dụng kháng sinh không hợp lý trong phẫu thuật tiêu hóa vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, bao gồm việc lựa chọn kháng sinh không phù hợp, sử dụng quá liều hoặc kéo dài thời gian điều trị không cần thiết. Điều này không chỉ làm tăng nguy cơ vi khuẩn kháng kháng sinh mà còn gây ra các tác dụng phụ không mong muốn và làm tăng chi phí sử dụng kháng sinh. Nghiên cứu tại Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ sẽ làm rõ những vấn đề này và đề xuất các giải pháp can thiệp hiệu quả.

2.1. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quyết Định Sử Dụng Kháng Sinh

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến quyết định sử dụng kháng sinh của bác sĩ, bao gồm kiến thức về kháng sinh đồ, kinh nghiệm lâm sàng, áp lực từ bệnh nhân và gia đình, và các yếu tố kinh tế. Việc thiếu thông tin về tình hình vi khuẩn kháng kháng sinh tại địa phương cũng có thể dẫn đến việc lựa chọn kháng sinh không phù hợp. Cần có các hướng dẫn sử dụng kháng sinh rõ ràng và cập nhật để hỗ trợ bác sĩ trong việc ra quyết định.

2.2. Ảnh Hưởng của Chi Phí Sử Dụng Kháng Sinh Đến Ngân Sách

Việc sử dụng kháng sinh không hợp lý không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe bệnh nhân mà còn tạo gánh nặng lớn cho chi phí sử dụng kháng sinh. Việc lựa chọn kháng sinh phổ rộng khi không cần thiết, sử dụng quá liều hoặc kéo dài thời gian điều trị sẽ làm tăng đáng kể chi phí điều trị. Cần có các biện pháp quản lý chi phí sử dụng kháng sinh hiệu quả để đảm bảo tính bền vững của hệ thống y tế.

III. Phương Pháp Khảo Sát Tình Hình Sử Dụng Kháng Sinh Hiện Tại

Nghiên cứu này sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang để khảo sát tình hình sử dụng kháng sinh trong phẫu thuật tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ. Dữ liệu được thu thập từ hồ sơ bệnh án của 100 bệnh nhân được phẫu thuật tiêu hóa trong một khoảng thời gian nhất định. Các thông tin được thu thập bao gồm: loại phẫu thuật, loại kháng sinh được sử dụng, liều lượng, thời gian sử dụng, kết quả kháng sinh đồ, và các biến chứng sau phẫu thuật. Dữ liệu này được phân tích để đánh giá tính hợp lý trong việc sử dụng kháng sinh dự phòng phẫu thuật.

3.1. Tiêu Chí Đánh Giá Tính Hợp Lý Trong Sử Dụng Kháng Sinh

Để đánh giá tính hợp lý trong sử dụng kháng sinh, nghiên cứu sử dụng các tiêu chí dựa trên các hướng dẫn sử dụng kháng sinh quốc gia và quốc tế, bao gồm: lựa chọn kháng sinh phù hợp với loại phẫu thuật và tình hình vi khuẩn kháng kháng sinh tại địa phương, sử dụng đúng liều lượng và thời gian điều trị, và tuân thủ các nguyên tắc sử dụng kháng sinh.

3.2. Quy Trình Thu Thập và Xử Lý Dữ Liệu Khảo Sát

Dữ liệu được thu thập từ hồ sơ bệnh án bằng một bảng kiểm được thiết kế sẵn. Các thông tin được thu thập được mã hóa và nhập vào phần mềm thống kê để phân tích. Kết quả phân tích được trình bày dưới dạng bảng biểu và đồ thị để dễ dàng so sánh và đánh giá.

IV. Kết Quả Đánh Giá Thực Trạng Sử Dụng Kháng Sinh Dự Phòng

Kết quả khảo sát cho thấy, tỷ lệ sử dụng kháng sinh dự phòng trong phẫu thuật tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ là tương đối cao. Tuy nhiên, vẫn còn một số trường hợp sử dụng kháng sinh không hợp lý, chẳng hạn như sử dụng kháng sinh phổ rộng khi không cần thiết hoặc kéo dài thời gian sử dụng kháng sinh dự phòng quá mức. Ceftazidim là kháng sinh dự phòng được sử dụng nhiều nhất, chiếm tỷ lệ 58%.

4.1. Thống Kê Các Loại Kháng Sinh Dự Phòng Được Sử Dụng

Phân tích chi tiết cho thấy, Ceftazidim là kháng sinh dự phòng được sử dụng phổ biến nhất, tiếp theo là Metronidazol và Ampicillin/sulbactam. Cefazolin là kháng sinh dự phòng sử dụng ít nhất. Sự khác biệt này có thể phản ánh sự khác biệt trong kinh nghiệm lâm sàng của bác sĩ hoặc sự khác biệt trong phác đồ điều trị.

4.2. Đánh Giá Mức Độ Tuân Thủ Phác Đồ Kháng Sinh Dự Phòng

Phân tích cho thấy, mức độ tuân thủ phác đồ kháng sinh dự phòng còn chưa cao. Vẫn còn nhiều trường hợp bác sĩ không tuân thủ các khuyến cáo về lựa chọn kháng sinh, liều lượng và thời gian sử dụng kháng sinh dự phòng.

V. Ứng Dụng Giải Pháp Tối Ưu Hóa Sử Dụng Kháng Sinh Phẫu Thuật

Dựa trên kết quả khảo sát, nghiên cứu đề xuất một số giải pháp để tối ưu hóa việc sử dụng kháng sinh trong phẫu thuật tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ, bao gồm: xây dựng và cập nhật phác đồ kháng sinh dựa trên tình hình vi khuẩn kháng kháng sinh tại địa phương, tăng cường đào tạo và tập huấn cho bác sĩ về sử dụng kháng sinh hợp lý, và tăng cường vai trò của dược lâm sàng trong việc tư vấn và giám sát sử dụng kháng sinh. Theo nghiên cứu này, cần chú trọng nâng cao vai trò của dược sĩ lâm sàng trong việc sử dụng kháng sinh đối với các bệnh nhân phẫu thuật, đặc biệt là phẫu thuật về tiêu hóa, gan mật.

5.1. Xây Dựng Phác Đồ Kháng Sinh Dựa Trên Kháng Sinh Đồ

Việc xây dựng phác đồ kháng sinh dựa trên kháng sinh đồ là rất quan trọng để đảm bảo lựa chọn kháng sinh phù hợp và hiệu quả. Kháng sinh đồ cung cấp thông tin về độ nhạy cảm của các chủng vi khuẩn phổ biến đối với các loại kháng sinh khác nhau.

5.2. Tăng Cường Vai Trò Của Dược Lâm Sàng Trong Kiểm Soát

Dược lâm sàng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sử dụng kháng sinh hợp lý và hiệu quả. Dược lâm sàng có thể tham gia vào việc xây dựng phác đồ kháng sinh, tư vấn cho bác sĩ về lựa chọn kháng sinh, và giám sát việc sử dụng kháng sinh của bệnh nhân.

5.3. Giáo Dục và Đào Tạo Liên Tục Về Sử Dụng Kháng Sinh

Giáo dục và đào tạo liên tục về sử dụng kháng sinh là cần thiết để nâng cao kiến thức và kỹ năng của bác sĩ và nhân viên y tế. Các chương trình đào tạo nên tập trung vào các nguyên tắc sử dụng kháng sinh, tình hình vi khuẩn kháng kháng sinh, và các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện.

VI. Kết Luận Hướng Đến Sử Dụng Kháng Sinh Hợp Lý và An Toàn

Nghiên cứu này đã cung cấp một bức tranh tổng quan về tình hình sử dụng kháng sinh trong phẫu thuật tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Cần Thơ. Kết quả cho thấy, vẫn còn nhiều cơ hội để cải thiện việc sử dụng kháng sinh hợp lý và hiệu quả. Việc thực hiện các giải pháp được đề xuất sẽ góp phần giảm nguy cơ vi khuẩn kháng kháng sinh, cải thiện kết quả điều trị và giảm chi phí sử dụng kháng sinh. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, dược lâm sàng và các nhân viên y tế khác để đạt được mục tiêu này.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Giám Sát và Đánh Giá Định Kỳ

Giám sát và đánh giá định kỳ tình hình sử dụng kháng sinh là cần thiết để theo dõi hiệu quả của các biện pháp can thiệp và điều chỉnh chiến lược khi cần thiết. Việc thu thập và phân tích dữ liệu thường xuyên sẽ giúp phát hiện các vấn đề mới và đưa ra các giải pháp kịp thời.

6.2. Nghiên Cứu Bổ Sung Về Kết Quả Lâm Sàng và Chi Phí

Nghiên cứu bổ sung cần được thực hiện để đánh giá tác động của việc sử dụng kháng sinh hợp lý đến kết quả lâm sàng của bệnh nhân, chẳng hạn như tỷ lệ nhiễm khuẩn vết mổ, thời gian nằm viện và tỷ lệ tử vong. Nghiên cứu cũng cần đánh giá tác động của việc sử dụng kháng sinh hợp lý đến chi phí sử dụng kháng sinh.

Tổng quan nghiên cứu

Nhiễm khuẩn vết mổ (NKVM) là biến chứng phổ biến và nguy hiểm trong phẫu thuật, đặc biệt trong phẫu thuật tiêu hóa, gan mật. Tại Việt Nam, tỷ lệ NKVM được ghi nhận khoảng 10,5% tại một số bệnh viện phía Bắc năm 2008, gây kéo dài thời gian nằm viện và tăng chi phí điều trị. Sử dụng kháng sinh dự phòng (KSDP) hợp lý là biện pháp hiệu quả nhất để kiểm soát NKVM, giảm tỷ lệ tử vong và hạn chế đề kháng kháng sinh. Tuy nhiên, thực trạng sử dụng KSDP tại nhiều bệnh viện còn chưa đạt chuẩn, với tỷ lệ sử dụng không hợp lý cao.

Luận văn thạc sĩ này khảo sát và đánh giá tình hình sử dụng kháng sinh trong phẫu thuật tiêu hóa, gan mật tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Cần Thơ, với cỡ mẫu 100 bệnh nhân phẫu thuật tiêu hóa, gan mật trong giai đoạn từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2020. Mục tiêu nghiên cứu nhằm mô tả đặc điểm bệnh nhân, khảo sát thực trạng sử dụng KSDP và kháng sinh điều trị, đồng thời đánh giá tính hợp lý trong sử dụng kháng sinh để đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả và an toàn trong điều trị.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp số liệu thực tế về sử dụng kháng sinh tại bệnh viện tuyến tỉnh, góp phần xây dựng chương trình quản lý kháng sinh hiệu quả, giảm thiểu nguy cơ nhiễm khuẩn và đề kháng kháng sinh, từ đó nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân phẫu thuật tiêu hóa, gan mật.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Khái niệm nhiễm khuẩn vết mổ (NKVM): NKVM được phân loại thành nhiễm khuẩn nông, sâu và nhiễm khuẩn cơ quan/khoang cơ thể, xảy ra trong vòng 30 ngày sau phẫu thuật (hoặc 1 năm với phẫu thuật có cấy ghép). Vi khuẩn là tác nhân chính gây NKVM, với các chủng đa kháng thuốc ngày càng gia tăng.

• Kháng sinh dự phòng (KSDP): Là việc sử dụng kháng sinh trước phẫu thuật nhằm ngăn ngừa NKVM tại vị trí phẫu thuật. KSDP cần được chỉ định đúng đối tượng, lựa chọn loại kháng sinh phù hợp, liều dùng, thời điểm và thời gian sử dụng theo hướng dẫn của Bộ Y tế và ASHP (2013).

• Kháng sinh điều trị sau phẫu thuật: Lựa chọn kháng sinh dựa trên kết quả kháng sinh đồ hoặc hướng dẫn điều trị, với thời gian điều trị giới hạn từ 4-7 ngày, nhằm kiểm soát nhiễm khuẩn và hạn chế đề kháng.

• Vai trò của dược sĩ lâm sàng (DSLS): DSLS tham gia quản lý, giám sát và can thiệp sử dụng kháng sinh hợp lý, góp phần giảm chi phí, thời gian điều trị và tỷ lệ nhiễm khuẩn vết mổ.

Các khái niệm chính bao gồm: NKVM, KSDP, kháng sinh điều trị (KSĐT), tính hợp lý trong sử dụng kháng sinh, vai trò DSLS.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang hồi cứu.

• Đối tượng nghiên cứu: 100 bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật tiêu hóa, gan mật tại khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa thành phố Cần Thơ từ tháng 01 đến tháng 06 năm 2020.

• Chọn mẫu: Mẫu ngẫu nhiên, cỡ mẫu tối thiểu 96 bệnh nhân, thực tế khảo sát 100 bệnh nhân.

• Thu thập dữ liệu: Thông tin được thu thập từ hồ sơ bệnh án, bao gồm đặc điểm cá nhân, loại phẫu thuật, thời gian phẫu thuật, sử dụng kháng sinh dự phòng và điều trị, kết quả kháng sinh đồ.

• Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm IBM SPSS Statistic 22 và Microsoft Excel 2016 để xử lý số liệu, thống kê mô tả và đánh giá tính hợp lý dựa trên tiêu chí hướng dẫn của Bộ Y tế (2015), ASHP (2013), IDSA (2010, 2014) và The Sanford Guide (2016).

• Tiêu chí đánh giá tính hợp lý: Bao gồm chỉ định, lựa chọn loại kháng sinh, liều dùng, thời điểm và thời gian sử dụng KSDP; lựa chọn và liều dùng kháng sinh điều trị.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu trong 6 tháng đầu năm 2020, phân tích và báo cáo kết quả trong năm 2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Đặc điểm bệnh nhân: Tuổi trung bình 49,23 ± 11,54; nhóm tuổi 40-60 chiếm 52%; nam giới chiếm 62%. Thời gian nằm viện trung bình trước phẫu thuật là 12,61 ± 5,87 ngày; thời gian phẫu thuật trung bình 127,56 ± 74,92 phút.

2. Sử dụng kháng sinh dự phòng (KSDP): 90% bệnh nhân được sử dụng ít nhất một loại KSDP; 46% chỉ định sử dụng KSDP dự phòng; Ceftazidim là loại KSDP phổ biến nhất (58%), tiếp theo là Metronidazol (28%) và Ampicillin/sulbactam (22%); Cefazolin ít được sử dụng nhất (2%). Thời điểm sử dụng KSDP chủ yếu trong vòng 60 phút trước rạch da (78%).

3. Sử dụng kháng sinh điều trị (KSĐT): Ceftazidim và Metronidazol là kháng sinh điều trị được sử dụng nhiều nhất, chiếm 42% và 26%. Thời gian sử dụng kháng sinh chủ yếu từ 8-12 ngày (57%). Tỷ lệ sử dụng kháng sinh đồ chỉ đạt 12%.

4. Tính hợp lý trong sử dụng kháng sinh: Tính hợp lý về thời điểm sử dụng KSDP đạt 82%, liều KSDP 72%, thời gian dùng KSDP 44%, loại KSDP 36%, và tính hợp lý chung khi sử dụng KSDP chỉ đạt 28%. Đối với kháng sinh điều trị, lựa chọn loại hợp lý đạt 82%, nhưng liều hợp lý chỉ 28%, tính hợp lý chung 32%.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tỷ lệ sử dụng KSDP tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Cần Thơ tương đối cao (90%), phù hợp với các khuyến cáo về chỉ định KSDP trong phẫu thuật tiêu hóa, gan mật. Tuy nhiên, tính hợp lý chung trong sử dụng KSDP còn thấp (28%), chủ yếu do lựa chọn loại kháng sinh và thời gian sử dụng chưa tối ưu. Việc sử dụng Ceftazidim và Metronidazol phổ biến phù hợp với phổ vi khuẩn gây NKVM trong phẫu thuật tiêu hóa, gan mật, tuy nhiên tỷ lệ sử dụng Cefazolin thấp có thể do thói quen hoặc thiếu cập nhật hướng dẫn.

Thời gian sử dụng kháng sinh điều trị kéo dài (8-12 ngày) vượt quá khuyến cáo 4-7 ngày, có thể làm tăng nguy cơ đề kháng và tác dụng phụ. Tỷ lệ sử dụng kháng sinh đồ thấp (12%) phản ánh hạn chế trong việc áp dụng kết quả xét nghiệm vi sinh để điều chỉnh phác đồ điều trị.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, kết quả tương đồng về vai trò quan trọng của DSLS trong cải thiện tính hợp lý sử dụng kháng sinh. Việc áp dụng các chương trình quản lý kháng sinh và can thiệp của DSLS đã được chứng minh làm giảm thời gian điều trị, chi phí và tỷ lệ nhiễm khuẩn vết mổ.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ sử dụng các loại kháng sinh dự phòng và điều trị, biểu đồ tròn về tỷ lệ tính hợp lý từng tiêu chí, và bảng so sánh thời gian sử dụng kháng sinh với khuyến cáo.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường đào tạo và cập nhật kiến thức cho nhân viên y tế: Tổ chức các khóa đào tạo định kỳ về hướng dẫn sử dụng kháng sinh dự phòng và điều trị theo tiêu chuẩn Bộ Y tế và ASHP nhằm nâng cao nhận thức và kỹ năng lựa chọn, liều dùng, thời gian sử dụng kháng sinh. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban Giám đốc bệnh viện phối hợp khoa Dược và khoa Ngoại.

2. Phát triển và triển khai chương trình quản lý kháng sinh (Antimicrobial Stewardship Program - ASP): Xây dựng quy trình giám sát, đánh giá và can thiệp sử dụng kháng sinh, đặc biệt trong phẫu thuật tiêu hóa, gan mật. Tăng cường vai trò của dược sĩ lâm sàng trong tư vấn và giám sát. Thời gian: 12 tháng; Chủ thể: Ban Quản lý chất lượng, khoa Dược lâm sàng.

3. Tăng cường sử dụng kháng sinh đồ: Khuyến khích lấy mẫu và xét nghiệm vi sinh trước khi sử dụng kháng sinh điều trị để lựa chọn phác đồ phù hợp, giảm lạm dụng kháng sinh phổ rộng. Thời gian: 6 tháng; Chủ thể: Khoa Xét nghiệm phối hợp khoa Ngoại và Dược lâm sàng.

4. Giám sát và đánh giá định kỳ: Thiết lập hệ thống báo cáo, phân tích số liệu sử dụng kháng sinh và kết quả điều trị để điều chỉnh chính sách kịp thời, đảm bảo tính hợp lý và hiệu quả. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban Giám đốc, khoa Dược, khoa Ngoại.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ phẫu thuật và điều trị: Nắm bắt thực trạng sử dụng kháng sinh dự phòng và điều trị, từ đó áp dụng các hướng dẫn phù hợp để giảm nguy cơ NKVM và đề kháng kháng sinh.

2. Dược sĩ lâm sàng và quản lý dược: Sử dụng luận văn làm cơ sở xây dựng chương trình quản lý kháng sinh, can thiệp hợp lý trong sử dụng kháng sinh tại bệnh viện.

3. Nhà quản lý bệnh viện và y tế công cộng: Đánh giá hiệu quả các chính sách sử dụng kháng sinh, từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng chăm sóc và kiểm soát nhiễm khuẩn.

4. Nghiên cứu sinh và học viên y dược: Tham khảo phương pháp nghiên cứu, tiêu chí đánh giá tính hợp lý sử dụng kháng sinh trong phẫu thuật, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao sử dụng kháng sinh dự phòng trong phẫu thuật tiêu hóa, gan mật lại quan trọng?
   KSDP giúp ngăn ngừa nhiễm khuẩn vết mổ, giảm tỷ lệ NKVM, kéo dài thời gian nằm viện và chi phí điều trị. Đặc biệt trong phẫu thuật tiêu hóa, gan mật có nguy cơ nhiễm khuẩn cao do tiếp xúc với vi khuẩn đường tiêu hóa.

2. Thời điểm sử dụng liều đầu KSDP hợp lý là khi nào?
   Theo hướng dẫn, liều đầu KSDP nên được sử dụng trong vòng 60 phút trước khi rạch da, với vancomycin hoặc fluoroquinolon có thể dùng trong vòng 120 phút trước phẫu thuật để đảm bảo nồng độ thuốc hiệu quả tại vị trí phẫu thuật.

3. Tại sao tỷ lệ sử dụng kháng sinh đồ thấp lại là vấn đề?
   Kháng sinh đồ giúp xác định vi khuẩn gây nhiễm và độ nhạy cảm với kháng sinh, từ đó lựa chọn phác đồ điều trị chính xác, giảm lạm dụng kháng sinh phổ rộng và hạn chế đề kháng.

4. Vai trò của dược sĩ lâm sàng trong quản lý sử dụng kháng sinh là gì?
   DSLS tư vấn lựa chọn kháng sinh phù hợp, giám sát tuân thủ hướng dẫn, can thiệp điều chỉnh phác đồ, giáo dục nhân viên y tế và bệnh nhân, góp phần nâng cao hiệu quả điều trị và giảm chi phí.

5. Làm thế nào để cải thiện tính hợp lý trong sử dụng kháng sinh tại bệnh viện?
   Cần xây dựng chương trình quản lý kháng sinh, đào tạo nhân viên, tăng cường sử dụng kháng sinh đồ, giám sát và đánh giá định kỳ, đồng thời phát huy vai trò của DSLS trong can thiệp và tư vấn.

Kết luận

• Nghiên cứu đã mô tả đặc điểm bệnh nhân phẫu thuật tiêu hóa, gan mật tại Bệnh viện Đa khoa thành phố Cần Thơ với tuổi trung bình 49,23 và tỷ lệ nam giới 62%.
• Tỷ lệ sử dụng kháng sinh dự phòng cao (90%), nhưng tính hợp lý chung trong sử dụng KSDP và kháng sinh điều trị còn thấp (28% và 32%).
• Ceftazidim và Metronidazol là các kháng sinh được sử dụng phổ biến nhất trong dự phòng và điều trị.
• Vai trò của dược sĩ lâm sàng trong quản lý và can thiệp sử dụng kháng sinh là rất quan trọng để nâng cao hiệu quả và an toàn điều trị.
• Đề xuất xây dựng chương trình quản lý kháng sinh, tăng cường đào tạo, sử dụng kháng sinh đồ và giám sát định kỳ nhằm cải thiện thực trạng sử dụng kháng sinh tại bệnh viện.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12 tháng, theo dõi và đánh giá hiệu quả định kỳ. Các nhà quản lý và chuyên gia y tế được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu để nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân phẫu thuật tiêu hóa, gan mật.

Call to action: Các đơn vị y tế và chuyên gia cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện quản lý kháng sinh hiệu quả, đồng thời thúc đẩy vai trò của dược sĩ lâm sàng trong can thiệp sử dụng kháng sinh hợp lý.