Nghiên cứu hiệu quả điều trị vô sinh nam bằng phương pháp tiêm tinh trùng đông lạnh tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương

• Trường học: Bệnh viện Phụ sản Trung ương
• Chuyên ngành: Y học
• Đề tài: Hiệu Quả Điều Trị Vô Sinh Nam Bằng Tiêm Tinh Trùng Đông Lạnh Tại Bệnh Viện Phụ Sản Trung Ương
• Loại tài liệu: đề tài nghiên cứu
• Địa điểm: Hà Nội

• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM VỀ VÔ SINH
• 1.1.1. Định nghĩa và phân loại
• 1.1.2. Tình hình vô sinh trên thế giới và Việt Nam
• 1.2. CƠ QUAN SINH DỤC NAM
• 1.2.1. Đặc điểm giải phẫu cơ quan sinh dục nam
• 1.2.2. Quá trình sinh tinh trùng
• 1.2.3. Các vị trí có thể thu nhận được tinh trùng từ cơ quan sinh dục
• 1.2.4. Điều hoà hoạt động nội tiết nam giới
• 1.3. KHÔNG CÓ TINH TRÙNG TRONG TINH DỊCH
• 1.3.1. Phân loại không có tinh trùng trong tinh dịch
• 1.3.2. Không có tinh trùng không do tắc nghẽn
• 1.3.2.1. Bệnh lý vùng dưới đồi tuyến yên
• 1.3.2.2. Do bất thường di truyền
• 1.3.2.3. Bệnh lý tinh hoàn
• 1.3.3. Không có tinh trùng do tắc nghẽn

I. Giới thiệu về vô sinh nam

Vô sinh nam là một vấn đề sức khỏe sinh sản nghiêm trọng, ảnh hưởng đến nhiều cặp vợ chồng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, vô sinh được định nghĩa là tình trạng không có thai sau một năm quan hệ tình dục không bảo vệ. Tại Việt Nam, tỷ lệ vô sinh nam chiếm khoảng 40% trong tổng số các trường hợp vô sinh. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến vô sinh nam bao gồm không có tinh trùng trong tinh dịch, được phân loại thành hai loại: vô tinh bế tắc và vô tinh không bế tắc. Vô tinh bế tắc thường do tắc nghẽn trong quá trình di chuyển của tinh trùng, trong khi vô tinh không bế tắc là do giảm sinh tinh. Việc điều trị vô sinh nam đã có những bước tiến đáng kể với sự ra đời của các kỹ thuật như tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI). Kỹ thuật này đã mở ra cơ hội cho nhiều cặp vợ chồng vô sinh có thể có con, đặc biệt là những trường hợp không thể điều trị bằng phương pháp truyền thống.

II. Phương pháp tiêm tinh trùng đông lạnh

Phương pháp tiêm tinh trùng đông lạnh (cryopreservation) đã trở thành một giải pháp hiệu quả cho các cặp vợ chồng vô sinh. Kỹ thuật này cho phép bảo quản tinh trùng trong thời gian dài mà không làm giảm chất lượng. Tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, việc áp dụng kỹ thuật này đã giúp nhiều bệnh nhân có cơ hội thụ thai thành công. Nghiên cứu cho thấy rằng không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa việc sử dụng tinh trùng tươi và tinh trùng đông lạnh trong quá trình thụ tinh. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều e ngại về khả năng sống sót của tinh trùng sau khi rã đông. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng tỷ lệ thành công của việc sử dụng tinh trùng đông lạnh có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như chất lượng tinh trùng ban đầu và quy trình đông lạnh. Do đó, việc đánh giá hiệu quả của phương pháp này là rất cần thiết.

III. Hiệu quả điều trị tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương

Bệnh viện Phụ sản Trung ương đã thực hiện nhiều nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả của phương pháp tiêm tinh trùng đông lạnh trong điều trị vô sinh nam. Kết quả cho thấy rằng phương pháp này không chỉ an toàn mà còn mang lại tỷ lệ thành công cao. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng tinh trùng đông lạnh từ mào tinh có thể đạt được kết quả tương đương với tinh trùng tươi. Điều này mở ra cơ hội cho nhiều bệnh nhân vô sinh nam có thể tiếp cận với các phương pháp điều trị hiện đại. Hơn nữa, việc phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của phương pháp này cũng đã được thực hiện, giúp cải thiện quy trình điều trị và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế.

IV. Kết luận và triển vọng

Việc áp dụng phương pháp tiêm tinh trùng đông lạnh tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương đã chứng minh được hiệu quả trong điều trị vô sinh nam. Kỹ thuật này không chỉ giúp bảo tồn khả năng sinh sản mà còn mở ra nhiều cơ hội cho các cặp vợ chồng vô sinh. Tuy nhiên, cần tiếp tục nghiên cứu để cải thiện quy trình đông lạnh và rã đông tinh trùng, nhằm nâng cao tỷ lệ thành công. Các trung tâm y tế khác tại Việt Nam cũng nên xem xét áp dụng kỹ thuật này để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của bệnh nhân vô sinh. Sự phát triển của công nghệ hỗ trợ sinh sản sẽ tiếp tục là một lĩnh vực quan trọng trong y học, mang lại hy vọng cho nhiều cặp vợ chồng.

Tổng quan nghiên cứu

Sự ra đời của Louise Brown năm 1978, em bé thụ tinh trong ống nghiệm (TTTON) đầu tiên trên thế giới, đã mở ra một kỷ nguyên mới trong điều trị vô sinh. Tỷ lệ vô sinh tại Việt Nam dao động từ 5-13%, trong đó vô sinh nam chiếm khoảng 40%, với 12% trường hợp không có tinh trùng trong tinh dịch (Azoospermia). Nguyên nhân vô tinh có thể do tắc nghẽn đường dẫn tinh hoặc giảm sinh tinh. Kỹ thuật tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI) ra đời năm 1992 đã cải thiện đáng kể tỷ lệ thành công, đặc biệt với tinh trùng thu nhận từ mào tinh. Tuy nhiên, việc chọc hút tinh trùng lặp lại gây tổn thương mào tinh, tăng chi phí và áp lực tâm lý cho bệnh nhân. Kỹ thuật trữ lạnh tinh trùng giúp giảm thiểu các vấn đề này, nhưng chất lượng tinh trùng sau rã đông thường giảm, làm dấy lên nhiều nghi ngại về hiệu quả điều trị. Tại Việt Nam, kỹ thuật thu nhận và trữ lạnh tinh trùng từ mào tinh đã được áp dụng tại một số trung tâm lớn từ năm 2002. Nghiên cứu này nhằm đánh giá hiệu quả điều trị vô sinh nam bằng phương pháp tiêm tinh trùng đông lạnh thu nhận từ PESA (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration) vào bào tương noãn tại Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương, phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả điều trị trong giai đoạn 2014-2017. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng điều trị và mở rộng ứng dụng kỹ thuật này tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:

• Lý thuyết sinh tinh trùng và giải phẫu cơ quan sinh dục nam: Tinh trùng được sản xuất trong ống sinh tinh của tinh hoàn, trưởng thành tại mào tinh, sau đó di chuyển qua ống dẫn tinh và được xuất ra ngoài. Vô tinh có thể do tắc nghẽn (obstructive azoospermia - OA) hoặc không tắc nghẽn (non-obstructive azoospermia - NOA).

• Mô hình kỹ thuật hỗ trợ sinh sản (ART): TTTON, đặc biệt kỹ thuật ICSI, cho phép tiêm trực tiếp tinh trùng vào bào tương noãn, giúp điều trị vô sinh nam hiệu quả.

• Khái niệm về trữ lạnh tinh trùng: Bảo quản tinh trùng ở nhiệt độ thấp nhằm duy trì khả năng sống và di động, giảm thiểu tổn thương tế bào do quá trình đông lạnh và rã đông.

• Các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả TTTON: Tuổi vợ, tuổi chồng, nguyên nhân vô sinh, chất lượng tinh trùng, số lượng và chất lượng noãn, độ dày nội mạc tử cung (NMTC), kỹ thuật chuyển phôi.

Phương pháp nghiên cứu

• Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả tiến cứu, thực hiện tại Trung tâm Hỗ trợ Sinh sản Quốc gia, Bệnh viện Phụ Sản Trung Ương, từ tháng 1/2014 đến tháng 9/2017.

• Đối tượng nghiên cứu: 197 cặp vợ chồng vô sinh do vô tinh bế tắc, người chồng có tinh trùng thu nhận từ mào tinh qua PESA, người vợ dưới 40 tuổi, đồng ý tham gia nghiên cứu.

• Tiêu chuẩn loại trừ: Vợ có các bệnh lý ảnh hưởng đến khả năng mang thai (u xơ tử cung, rối loạn phóng noãn, đáp ứng kém buồng trứng), chồng có xuất tinh ngược dòng, xin tinh trùng, hoặc mắc các bệnh lý nội ngoại khoa nghiêm trọng.

• Thu thập dữ liệu: Khám lâm sàng, xét nghiệm nội tiết (FSH, LH, Testosteron, Prolactin), siêu âm đo kích thước tinh hoàn, đánh giá tinh trùng tươi và sau rã đông, theo dõi quá trình kích thích buồng trứng, chọc hút noãn, thực hiện ICSI, chuyển phôi và theo dõi thai nghén.

• Phân tích dữ liệu: Sử dụng thống kê mô tả và phân tích so sánh tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ thai lâm sàng, tỷ lệ có thai giữa nhóm sử dụng tinh trùng đông lạnh và tươi, đánh giá các yếu tố ảnh hưởng như tuổi vợ, tuổi chồng, số lượng tinh trùng di động, độ dày NMTC.

• Timeline nghiên cứu: Thu thập dữ liệu từ 2014-2017, theo dõi kết quả có thai và sinh sống đến tháng 9/2017.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Tỷ lệ thành công của kỹ thuật PESA/ICSI sử dụng tinh trùng đông lạnh: Trong 166 chu kỳ kích thích buồng trứng, tỷ lệ thụ tinh đạt khoảng 70%, tỷ lệ thai lâm sàng đạt gần 40%, tỷ lệ có thai trên tổng số chu kỳ chuyển phôi là 72,8%. Tỷ lệ này không khác biệt có ý nghĩa thống kê so với nhóm sử dụng tinh trùng tươi.

2. Ảnh hưởng của số lượng tinh trùng di động sau rã đông: Mẫu tinh trùng có ≥10 tinh trùng di động trên 1 vi trường (3+) cho tỷ lệ thụ tinh và thai lâm sàng cao hơn đáng kể so với nhóm có số lượng tinh trùng di động thấp hơn (1+ hoặc 2+).

3. Tuổi của người chồng và người vợ: Tuổi chồng dưới 35 tuổi liên quan đến tỷ lệ có thai cao hơn (p<0,05). Tuổi vợ trung bình khoảng 31 tuổi, nhóm dưới 35 tuổi có tỷ lệ thành công cao hơn nhóm trên 35 tuổi, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế.

4. Độ dày nội mạc tử cung (NMTC): Độ dày NMTC trong khoảng 8-14mm được ghi nhận là ngưỡng tối ưu, tỷ lệ có thai lâm sàng cao hơn nhóm có NMTC <8mm hoặc >14mm (p<0,05).

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các báo cáo quốc tế cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ thụ tinh và thai lâm sàng khi sử dụng tinh trùng đông lạnh hay tươi từ mào tinh trong kỹ thuật ICSI. Việc trữ lạnh tinh trùng giúp giảm số lần chọc hút, giảm tổn thương mào tinh và áp lực tâm lý cho bệnh nhân, đồng thời tiết kiệm chi phí điều trị. Số lượng tinh trùng di động sau rã đông là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến kết quả, do đó quy trình bảo quản và rã đông cần được tối ưu để duy trì chất lượng tinh trùng. Tuổi của người chồng và người vợ cũng là các yếu tố tiên lượng quan trọng, phù hợp với các nghiên cứu trước đây. Độ dày NMTC là chỉ số gián tiếp đánh giá khả năng làm tổ của phôi, cần được theo dõi kỹ trong quá trình điều trị. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh tỷ lệ thụ tinh và thai lâm sàng giữa các nhóm tinh trùng tươi và đông lạnh, biểu đồ phân bố tuổi và tỷ lệ thành công, bảng phân tích các yếu tố ảnh hưởng.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Áp dụng rộng rãi kỹ thuật trữ lạnh tinh trùng thu nhận từ PESA: Khuyến khích các trung tâm hỗ trợ sinh sản tại Việt Nam triển khai kỹ thuật này nhằm giảm thiểu số lần chọc hút, giảm tổn thương mào tinh và chi phí điều trị, nâng cao chất lượng cuộc sống bệnh nhân. Thời gian thực hiện: trong 1-2 năm tới.

2. Tối ưu quy trình bảo quản và rã đông tinh trùng: Nghiên cứu và áp dụng các chất bảo quản và kỹ thuật làm lạnh - rã đông tiên tiến để duy trì tối đa chất lượng tinh trùng, đặc biệt là tỷ lệ tinh trùng di động sau rã đông. Chủ thể thực hiện: các phòng thí nghiệm hỗ trợ sinh sản, trong vòng 6-12 tháng.

3. Đào tạo chuyên sâu cho nhân viên y tế: Tăng cường đào tạo kỹ thuật viên và bác sĩ về kỹ thuật PESA, ICSI và quy trình trữ lạnh tinh trùng nhằm đảm bảo hiệu quả và an toàn trong điều trị. Thời gian: liên tục, ưu tiên trong 1 năm đầu.

4. Tư vấn và theo dõi kỹ lưỡng các yếu tố tiên lượng: Đánh giá kỹ tuổi vợ, tuổi chồng, độ dày NMTC và chất lượng noãn để cá thể hóa phác đồ điều trị, nâng cao tỷ lệ thành công. Chủ thể: bác sĩ điều trị, tư vấn viên, trong suốt quá trình điều trị.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Bác sĩ chuyên khoa Nam học và Hỗ trợ sinh sản: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn về hiệu quả kỹ thuật PESA/ICSI với tinh trùng đông lạnh, giúp cải thiện phác đồ điều trị vô sinh nam.

2. Kỹ thuật viên phòng thí nghiệm hỗ trợ sinh sản: Hiểu rõ quy trình trữ lạnh, rã đông tinh trùng và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng mẫu, nâng cao kỹ năng thao tác.

3. Nhà nghiên cứu y học sinh sản: Tài liệu tham khảo quan trọng để phát triển các nghiên cứu sâu hơn về bảo quản tinh trùng và cải tiến kỹ thuật hỗ trợ sinh sản.

4. Bệnh nhân vô sinh nam và gia đình: Cung cấp thông tin khoa học, giúp hiểu rõ về phương pháp điều trị, lợi ích và hạn chế, từ đó có quyết định điều trị phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

1. Tinh trùng đông lạnh có ảnh hưởng đến tỷ lệ thụ tinh không?
   Nghiên cứu cho thấy không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỷ lệ thụ tinh giữa tinh trùng tươi và tinh trùng đông lạnh thu nhận từ mào tinh, giúp giảm số lần chọc hút và tổn thương cho bệnh nhân.

2. Yếu tố nào ảnh hưởng nhiều nhất đến thành công của kỹ thuật PESA/ICSI?
   Số lượng tinh trùng di động sau rã đông, tuổi của người vợ và người chồng, cũng như độ dày nội mạc tử cung là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến tỷ lệ có thai.

3. Có nên lặp lại chọc hút tinh trùng nếu lần đầu thất bại?
   Lặp lại chọc hút có thể gây tổn thương không phục hồi mào tinh và tăng chi phí, do đó trữ lạnh tinh trùng lần đầu giúp tránh phải chọc hút nhiều lần.

4. Tuổi của người chồng có ảnh hưởng đến kết quả điều trị không?
   Tuổi chồng dưới 35 tuổi liên quan đến tỷ lệ có thai cao hơn, do chức năng mào tinh và chất lượng tinh trùng giảm theo tuổi.

5. Độ dày nội mạc tử cung ảnh hưởng thế nào đến tỷ lệ có thai?
   Độ dày NMTC trong khoảng 8-14mm được xem là tối ưu cho sự làm tổ của phôi, tỷ lệ có thai giảm khi NMTC quá mỏng hoặc quá dày.

Kết luận

• Kỹ thuật PESA/ICSI sử dụng tinh trùng đông lạnh thu nhận từ mào tinh có hiệu quả tương đương với tinh trùng tươi về tỷ lệ thụ tinh và thai lâm sàng.
• Số lượng tinh trùng di động sau rã đông là yếu tố tiên lượng quan trọng cho kết quả điều trị.
• Tuổi của người vợ và người chồng, cùng độ dày nội mạc tử cung, ảnh hưởng rõ rệt đến tỷ lệ thành công.
• Trữ lạnh tinh trùng giúp giảm số lần chọc hút, giảm tổn thương mào tinh và chi phí điều trị, đồng thời giảm áp lực tâm lý cho bệnh nhân.
• Khuyến nghị mở rộng áp dụng kỹ thuật trữ lạnh tinh trùng trong các trung tâm hỗ trợ sinh sản tại Việt Nam, đồng thời tối ưu quy trình bảo quản và đào tạo nhân lực.

Hành động tiếp theo: Các trung tâm hỗ trợ sinh sản nên triển khai kỹ thuật trữ lạnh tinh trùng thu nhận từ PESA, đồng thời nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng để nâng cao tỷ lệ thành công điều trị vô sinh nam.