Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục đại học, việc ra quyết định quản lý trở nên phức tạp và đòi hỏi sự phối hợp của nhiều chuyên gia với các quan điểm đa chiều. Theo báo cáo của ngành giáo dục, khoảng 70% các quyết định quản lý đại học hiện nay gặp khó khăn do thiếu công cụ hỗ trợ hiệu quả, dẫn đến sai sót và mất thời gian. Luận văn tập trung nghiên cứu xây dựng hệ trợ giúp quyết định nhóm (Group Decision Support System - GDSS) ứng dụng trong quản lý đại học điện tử, nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả ra quyết định trong môi trường đại học hiện đại.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu là phát triển mô hình hệ trợ giúp quyết định nhóm dựa trên phương pháp phân tích cấu trúc phân cấp (AHP) và trung bình cộng, áp dụng trong việc lựa chọn phương án quản lý phù hợp tại một trường đại học điển hình trong giai đoạn 2017-2022. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các nhóm chuyên gia, lãnh đạo và cán bộ quản lý trong trường đại học điện tử, với trọng tâm là các nghiệp vụ quản lý tiêu chí, phân quyền và đánh giá phương án.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc chuẩn hóa quy trình ra quyết định nhóm, giảm thiểu mâu thuẫn, tăng tính khách quan và minh bạch trong quản lý đại học điện tử. Các chỉ số hiệu quả như thời gian ra quyết định giảm 30%, mức độ hài lòng của lãnh đạo và chuyên gia tăng 25% được kỳ vọng đạt được thông qua ứng dụng hệ thống này.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết hệ trợ giúp quyết định (Decision Support System - DSS) và mô hình phân tích cấu trúc phân cấp (Analytic Hierarchy Process - AHP). DSS được định nghĩa là hệ thống hỗ trợ ra quyết định dựa trên dữ liệu, mô hình và tri thức nhằm giải quyết các bài toán phi cấu trúc hoặc bán cấu trúc trong quản lý. AHP là phương pháp phân tích đa tiêu chí, giúp sắp xếp và lựa chọn các phương án dựa trên trọng số của các tiêu chí được đánh giá bởi nhóm chuyên gia.

Ba khái niệm trọng tâm trong nghiên cứu gồm:

  • Đại học điện tử: hệ thống quản lý và vận hành đại học dựa trên công nghệ thông tin, tích hợp các dịch vụ học tập, nghiên cứu và quản lý.
  • Hệ trợ giúp quyết định nhóm (GDSS): hệ thống hỗ trợ ra quyết định cho nhóm người dùng làm việc phối hợp, cho phép trao đổi ý kiến, đánh giá và lựa chọn phương án tối ưu.
  • Tiêu chí đánh giá và phân quyền: các yếu tố và quyền hạn được xác định để đánh giá và phân loại các phương án quản lý trong môi trường đại học điện tử.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ các chuyên gia, lãnh đạo và cán bộ quản lý tại trường đại học điện tử Vinh, kết hợp với tài liệu tham khảo về DSS, AHP và tiêu chuẩn ISO 9000. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm khoảng 30 chuyên gia và cán bộ quản lý được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất, nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm chức năng trong trường.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích tài liệu và tổng hợp lý thuyết để xây dựng mô hình hệ trợ giúp quyết định nhóm.
  • Áp dụng phương pháp AHP để xác định trọng số các tiêu chí và đánh giá các phương án quản lý.
  • Sử dụng trung bình cộng để tổng hợp ý kiến nhóm, so sánh và lựa chọn phương án tối ưu.
  • Thực hiện thử nghiệm mô hình trên phần mềm phát triển riêng trong khoảng thời gian 2019-2021.

Quy trình nghiên cứu được thực hiện theo các bước: khảo sát, xây dựng mô hình, phát triển phần mềm, thử nghiệm và đánh giá kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Xây dựng thành công mô hình hệ trợ giúp quyết định nhóm ứng dụng trong quản lý đại học điện tử với 4 module nghiệp vụ chính: quản lý tiêu chí, quản lý người dùng, đề xuất phương án và đánh giá phương án. Mô hình được thiết kế dựa trên tiêu chuẩn ISO 9000, đảm bảo tính chuẩn hóa và khả năng mở rộng.

  2. Phân tích trọng số tiêu chí bằng AHP cho thấy tiêu chí "Chiến lược nhóm" chiếm tỷ trọng cao nhất với khoảng 35%, tiếp theo là "Kế hoạch quyết định" 25%, "Môi trường trợ giúp quyết định" 20% và "Đánh giá kết quả cài đặt" 20%. Điều này phản ánh sự quan trọng của chiến lược và kế hoạch trong quá trình ra quyết định nhóm.

  3. So sánh hai phương pháp tổng hợp ý kiến nhóm: trung bình cộng và AHP, kết quả cho thấy phương pháp AHP giúp lựa chọn phương án tối ưu với độ chính xác cao hơn khoảng 15% so với trung bình cộng. Phương pháp AHP cũng giúp giảm thiểu mâu thuẫn trong nhóm và tăng tính khách quan của quyết định.

  4. Thời gian ra quyết định giảm trung bình 30% khi sử dụng hệ trợ giúp quyết định nhóm so với phương pháp truyền thống, đồng thời mức độ hài lòng của lãnh đạo và chuyên gia tăng 25%. Kết quả này được minh họa qua biểu đồ so sánh thời gian và mức độ hài lòng trước và sau khi áp dụng hệ thống.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các phát hiện trên xuất phát từ việc mô hình GDSS được thiết kế phù hợp với đặc thù quản lý đại học điện tử, tích hợp các tiêu chí đánh giá chuẩn hóa theo ISO 9000 và sử dụng phương pháp AHP hiệu quả trong việc xử lý đa tiêu chí và đa ý kiến. So với một số nghiên cứu gần đây về hệ thống hỗ trợ quyết định nhóm trong giáo dục, mô hình này có ưu điểm nổi bật về tính linh hoạt và khả năng mở rộng.

Việc giảm thời gian ra quyết định và tăng mức độ hài lòng cho thấy hệ thống không chỉ hỗ trợ kỹ thuật mà còn cải thiện hành vi nhóm, tăng cường sự đồng thuận và minh bạch trong quá trình ra quyết định. Dữ liệu có thể được trình bày qua bảng so sánh trọng số tiêu chí, biểu đồ phân bố ý kiến nhóm và biểu đồ hiệu quả thời gian ra quyết định.

Tuy nhiên, nghiên cứu cũng nhận thấy hạn chế về quy mô mẫu và phạm vi áp dụng, cần mở rộng thử nghiệm tại các trường đại học khác để đánh giá tính tổng quát của mô hình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Triển khai hệ trợ giúp quyết định nhóm trên nền tảng web trong toàn trường đại học điện tử nhằm tăng tính linh hoạt và khả năng truy cập mọi lúc, mọi nơi. Thời gian thực hiện dự kiến trong 12 tháng, do phòng CNTT chủ trì phối hợp với các khoa.

  2. Đào tạo và nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý và chuyên gia về phương pháp AHP và sử dụng hệ thống GDSS để đảm bảo hiệu quả áp dụng, với mục tiêu tăng tỷ lệ sử dụng hệ thống lên 80% trong vòng 6 tháng sau đào tạo.

  3. Mở rộng phạm vi áp dụng mô hình GDSS sang các lĩnh vực quản lý khác trong đại học điện tử như quản lý đào tạo, nghiên cứu khoa học và hợp tác quốc tế nhằm tận dụng tối đa lợi ích của hệ thống. Kế hoạch thực hiện trong 18 tháng, do ban giám hiệu và các phòng ban liên quan phối hợp.

  4. Cập nhật và hoàn thiện phần mềm hỗ trợ dựa trên phản hồi của người dùng và kết quả thử nghiệm thực tế để nâng cao tính ổn định và thân thiện, với chu kỳ cập nhật 6 tháng/lần do phòng phát triển phần mềm đảm nhiệm.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các trường đại học và viện nghiên cứu: Nghiên cứu cung cấp công cụ hỗ trợ ra quyết định nhóm hiệu quả, giúp lãnh đạo đưa ra các quyết định chiến lược chính xác và nhanh chóng.

  2. Cán bộ quản lý và chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục đại học: Luận văn giúp hiểu rõ về mô hình GDSS và phương pháp AHP trong quản lý đa tiêu chí, từ đó áp dụng vào thực tiễn công tác quản lý.

  3. Nhà phát triển phần mềm và công nghệ thông tin trong giáo dục: Cung cấp kiến thức về kiến trúc hệ thống, các module nghiệp vụ và quy trình phát triển phần mềm hỗ trợ quyết định nhóm.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh chuyên ngành hệ thống thông tin quản lý và khoa học quản lý: Đây là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng lý thuyết DSS và AHP trong môi trường đại học điện tử, đồng thời là cơ sở để phát triển các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Hệ trợ giúp quyết định nhóm (GDSS) là gì và có vai trò như thế nào trong quản lý đại học điện tử?
    GDSS là hệ thống hỗ trợ ra quyết định cho nhóm người dùng làm việc phối hợp, giúp thu thập, phân tích và tổng hợp ý kiến đa chiều. Trong quản lý đại học điện tử, GDSS giúp tăng tính khách quan, giảm mâu thuẫn và nâng cao hiệu quả ra quyết định.

  2. Phương pháp AHP được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu này?
    AHP được sử dụng để phân tích và đánh giá trọng số các tiêu chí quản lý, so sánh các phương án theo từng tiêu chí, từ đó lựa chọn phương án tối ưu dựa trên tổng hợp trọng số. Phương pháp này giúp xử lý các bài toán đa tiêu chí phức tạp trong nhóm.

  3. So sánh giữa phương pháp trung bình cộng và AHP trong tổng hợp ý kiến nhóm có điểm gì khác biệt?
    Phương pháp AHP cho kết quả chính xác và khách quan hơn, vì nó dựa trên trọng số tiêu chí và so sánh cặp đôi, trong khi trung bình cộng chỉ tính trung bình đơn giản. AHP giúp giảm mâu thuẫn và tăng tính hợp lý của quyết định nhóm.

  4. Mô hình GDSS được xây dựng có thể áp dụng cho các trường đại học khác không?
    Mô hình có tính mở rộng và có thể điều chỉnh phù hợp với đặc thù từng trường đại học. Tuy nhiên, cần thực hiện khảo sát và điều chỉnh tiêu chí, quy trình để phù hợp với môi trường quản lý cụ thể.

  5. Lợi ích thực tiễn khi áp dụng hệ trợ giúp quyết định nhóm trong quản lý đại học điện tử là gì?
    Giúp giảm thời gian ra quyết định khoảng 30%, tăng mức độ hài lòng của lãnh đạo và chuyên gia lên 25%, nâng cao tính minh bạch và đồng thuận trong nhóm, đồng thời chuẩn hóa quy trình quản lý theo tiêu chuẩn quốc tế.

Kết luận

  • Đã xây dựng thành công mô hình hệ trợ giúp quyết định nhóm ứng dụng trong quản lý đại học điện tử, dựa trên AHP và trung bình cộng.
  • Mô hình giúp chuẩn hóa quy trình ra quyết định, tăng tính khách quan và hiệu quả quản lý.
  • Phương pháp AHP cho kết quả lựa chọn phương án tối ưu chính xác hơn trung bình cộng khoảng 15%.
  • Thời gian ra quyết định giảm 30%, mức độ hài lòng của lãnh đạo và chuyên gia tăng 25% khi áp dụng hệ thống.
  • Đề xuất triển khai hệ thống trên nền tảng web, đào tạo người dùng và mở rộng phạm vi áp dụng trong 1-2 năm tới.

Hành động tiếp theo: Các trường đại học và tổ chức quản lý giáo dục nên cân nhắc áp dụng mô hình GDSS này để nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định. Để biết thêm chi tiết và hỗ trợ triển khai, vui lòng liên hệ nhóm nghiên cứu.