Tổng quan nghiên cứu

Sự sáng tạo của người lao động được xem là nguồn lực quan trọng trong đổi mới tổ chức và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. Theo báo cáo của tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO), chỉ số sáng tạo của Việt Nam năm 2016 đạt 39,5/100, xếp thứ 59 trên hơn 140 quốc gia, cho thấy tiềm năng sáng tạo còn nhiều hạn chế. Tỉnh Bình Dương, với dân số khoảng 2,143 triệu người năm 2016 và dự kiến tăng lên 2,5 triệu người vào năm 2020, trong đó thanh niên chiếm hơn 50%, là vùng kinh tế trọng điểm phía Nam với nhiều cơ hội phát triển nguồn nhân lực sáng tạo. Tuy nhiên, thực trạng sáng tạo trong công việc của người lao động tại Cơ quan Tỉnh Đoàn Bình Dương còn chưa được phát huy tối đa, với số lượng ý tưởng sáng tạo mới chỉ tăng từ 47 ý tưởng năm 2014 lên 88 ý tưởng năm 2017.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự sáng tạo trong công việc của người lao động tại Tỉnh Đoàn Bình Dương, đánh giá thực trạng sáng tạo và đề xuất các giải pháp thúc đẩy sự sáng tạo nhằm nâng cao hiệu quả công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại cơ quan Tỉnh Đoàn và các đơn vị sự nghiệp trực thuộc trong giai đoạn 2014-2018. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực sáng tạo, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững của tổ chức và tỉnh nhà.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về sự sáng tạo của người lao động trong tổ chức, trong đó nổi bật là khung lý thuyết của Amabile (1996) định nghĩa sáng tạo là việc tạo ra những ý tưởng mới mẻ, hữu ích và phù hợp với mục tiêu công việc. Các yếu tố ảnh hưởng đến sáng tạo được phân thành hai nhóm chính: yếu tố cá nhân và yếu tố môi trường tổ chức.

  1. Tự chủ sáng tạo: Niềm tin vào khả năng sáng tạo của bản thân, giúp người lao động tự tin đối mặt với rủi ro và phát triển ý tưởng mới (Tierney & Farmer, 2002; Houghton & Diliello, 2009).
  2. Động lực nội tại: Sự thúc đẩy từ bên trong cá nhân, dựa trên niềm đam mê và sự thích thú với công việc, là yếu tố cơ bản thúc đẩy sáng tạo (Amabile, 1996; Ryan & Deci, 2000).
  3. Phong cách tư duy sáng tạo: Khuynh hướng tự nhiên trong cách giải quyết vấn đề, phân biệt giữa tư duy đổi mới và tư duy thích ứng (Kirton, 1976; Shalley & cộng sự, 2004).
  4. Sự hỗ trợ của tổ chức: Cảm nhận của người lao động về sự khích lệ, công nhận và hỗ trợ từ tổ chức, bao gồm cả sự hỗ trợ từ lãnh đạo và đồng nghiệp (Amabile & cộng sự, 1996; Houghton & Diliello, 2009).
  5. Phong cách lãnh đạo chuyển dạng: Lãnh đạo khuyến khích đổi mới, tạo động lực và kích thích trí tuệ, góp phần nâng cao sự sáng tạo của người lao động (Bass & Avolio, 1994; Cheung, 2011).
  6. Tự chủ công việc: Niềm tin vào năng lực và kiến thức chuyên môn trong công việc, là cơ sở để phát triển sáng tạo (Bandura, 1997; Tierney & Farmer, 2004).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp thu thập dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi Likert 5 mức độ gửi trực tiếp qua email công vụ đến 178 cán bộ, công chức, viên chức và người lao động tại Tỉnh Đoàn Bình Dương. Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ cán bộ đang công tác tại cơ quan và các đơn vị sự nghiệp trực thuộc. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS với các kỹ thuật kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA) và hồi quy tuyến tính để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự sáng tạo.

Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo, số liệu của Tỉnh Đoàn Bình Dương giai đoạn 2014-2017, các tài liệu nghiên cứu liên quan và quan sát thực tế. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2014 đến 2018, đảm bảo tính cập nhật và phản ánh đúng thực trạng. Phương pháp phân tích sử dụng thống kê mô tả, phân tích tương quan và hồi quy để đánh giá mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến sự sáng tạo của người lao động.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng số lượng ý tưởng sáng tạo: Số lượng ý tưởng sáng tạo của người lao động tại Tỉnh Đoàn Bình Dương tăng từ 47 ý tưởng năm 2014 lên 88 ý tưởng năm 2017, tương đương mức tăng khoảng 87%. Tuy nhiên, số lượng ý tưởng được đánh giá cao vẫn còn hạn chế, chiếm khoảng 10-15% tổng số ý tưởng đề xuất.

  2. Ảnh hưởng của động lực nội tại: Kết quả hồi quy cho thấy động lực nội tại có hệ số hồi quy 0,245, tác động tích cực và có ý nghĩa thống kê đến sự sáng tạo của người lao động. Người lao động có động lực nội tại cao thường chủ động tìm kiếm giải pháp sáng tạo và có thái độ tích cực trong công việc.

  3. Vai trò của tự chủ sáng tạo và tự chủ công việc: Tự chủ sáng tạo và tự chủ công việc đều có ảnh hưởng cùng chiều đến sự sáng tạo, với hệ số hồi quy lần lượt là 0,141 và 0,133. Người lao động cảm thấy tự tin và có quyền tự quyết trong công việc sẽ phát huy tốt hơn khả năng sáng tạo.

  4. Sự hỗ trợ của tổ chức và phong cách lãnh đạo chuyển dạng: Sự hỗ trợ của tổ chức được đánh giá cao với hệ số hồi quy 0,288, là yếu tố có tác động mạnh nhất đến sự sáng tạo. Phong cách lãnh đạo chuyển dạng cũng góp phần quan trọng trong việc tạo môi trường thuận lợi cho sáng tạo, khuyến khích người lao động phát triển ý tưởng mới.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các lý thuyết và nghiên cứu trước đây, khẳng định vai trò quan trọng của động lực nội tại và sự hỗ trợ của tổ chức trong thúc đẩy sáng tạo. Sự tăng trưởng số lượng ý tưởng sáng tạo qua các năm phản ánh nỗ lực của Tỉnh Đoàn trong việc tạo môi trường khuyến khích đổi mới. Tuy nhiên, tỷ lệ ý tưởng được đánh giá cao còn thấp cho thấy cần cải thiện chất lượng và tính ứng dụng của các ý tưởng.

Biểu đồ thể hiện xu hướng tăng số lượng ý tưởng qua các năm có thể minh họa rõ nét sự phát triển sáng tạo trong tổ chức. Bảng phân tích hồi quy chi tiết các yếu tố ảnh hưởng giúp xác định trọng tâm cải tiến chính sách và quản trị nguồn nhân lực.

So với các nghiên cứu tại các tổ chức khác trong nước, kết quả này tương đồng về các yếu tố ảnh hưởng nhưng có sự khác biệt về mức độ tác động, phản ánh đặc thù môi trường làm việc và văn hóa tổ chức tại Tỉnh Đoàn Bình Dương. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều chỉnh giải pháp phù hợp với bối cảnh cụ thể.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và phát triển động lực nội tại: Tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng sáng tạo, tư duy phản biện và giải quyết vấn đề nhằm nâng cao động lực nội tại của người lao động. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do phòng Đào tạo phối hợp với Ban Tuyên giáo chủ trì.

  2. Xây dựng chính sách khuyến khích và công nhận sáng tạo: Thiết lập hệ thống khen thưởng minh bạch, công bằng cho các ý tưởng sáng tạo có giá trị thực tiễn, nhằm tăng sự hỗ trợ của tổ chức. Triển khai trong 6 tháng, do Ban Tổ chức - Kiểm tra đảm nhiệm.

  3. Phát triển phong cách lãnh đạo chuyển dạng: Tổ chức tập huấn cho lãnh đạo các cấp về phong cách lãnh đạo chuyển dạng, khuyến khích lãnh đạo tạo môi trường làm việc cởi mở, hỗ trợ sáng tạo. Thời gian 9 tháng, do Ban Tổ chức phối hợp với Ban Thanh niên trường học thực hiện.

  4. Tăng cường tự chủ công việc và sáng tạo: Cải tiến quy trình làm việc, giao quyền tự chủ phù hợp cho người lao động trong phạm vi công việc, tạo điều kiện thử nghiệm và áp dụng ý tưởng mới. Thực hiện trong 12 tháng, do Ban Văn phòng và các phòng ban liên quan phối hợp triển khai.

Các giải pháp trên cần được theo dõi, đánh giá định kỳ hàng quý để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo hiệu quả và phù hợp với thực tế tổ chức.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và quản lý các tổ chức chính trị xã hội: Giúp hiểu rõ các yếu tố thúc đẩy sáng tạo trong tổ chức, từ đó xây dựng chính sách quản trị nguồn nhân lực hiệu quả.

  2. Chuyên gia phát triển nguồn nhân lực và đào tạo: Cung cấp cơ sở lý thuyết và thực tiễn để thiết kế các chương trình đào tạo nâng cao năng lực sáng tạo cho người lao động.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, Quản lý nhân sự: Là tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu và phương pháp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sáng tạo trong tổ chức.

  4. Cán bộ công chức, viên chức tại các cơ quan đoàn thể và tổ chức công: Giúp nhận thức rõ vai trò của sáng tạo trong công việc và cách thức phát huy tiềm năng sáng tạo cá nhân.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sự sáng tạo của người lao động được định nghĩa như thế nào?
    Sáng tạo là việc tạo ra những ý tưởng mới mẻ, hữu ích và phù hợp với mục tiêu công việc, có khả năng đem lại giá trị cho tổ chức (Amabile, 1996).

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sự sáng tạo của người lao động tại Tỉnh Đoàn Bình Dương?
    Sự hỗ trợ của tổ chức được xác định là yếu tố có tác động mạnh nhất với hệ số hồi quy 0,288, tiếp theo là động lực nội tại và tự chủ sáng tạo.

  3. Làm thế nào để tăng động lực nội tại cho người lao động?
    Thông qua đào tạo kỹ năng, tạo môi trường làm việc tích cực, công nhận và khen thưởng các đóng góp sáng tạo, giúp người lao động cảm thấy hứng thú và gắn bó với công việc.

  4. Phong cách lãnh đạo chuyển dạng ảnh hưởng thế nào đến sáng tạo?
    Lãnh đạo chuyển dạng khuyến khích đổi mới, tạo động lực và kích thích trí tuệ, giúp người lao động tự tin phát triển ý tưởng mới và vượt qua thách thức.

  5. Tự chủ công việc và tự chủ sáng tạo khác nhau như thế nào?
    Tự chủ công việc là niềm tin vào năng lực chuyên môn trong lĩnh vực làm việc, còn tự chủ sáng tạo là niềm tin vào khả năng sáng tạo không phụ thuộc lĩnh vực cụ thể, cả hai đều hỗ trợ sự sáng tạo hiệu quả.

Kết luận

  • Sự sáng tạo của người lao động tại Tỉnh Đoàn Bình Dương có xu hướng tăng qua các năm, nhưng chất lượng ý tưởng cần được nâng cao.
  • Sáu yếu tố chính ảnh hưởng đến sáng tạo gồm: tự chủ sáng tạo, động lực nội tại, phong cách tư duy sáng tạo, sự hỗ trợ của tổ chức, phong cách lãnh đạo chuyển dạng và tự chủ công việc.
  • Sự hỗ trợ của tổ chức và động lực nội tại là những nhân tố có tác động mạnh nhất đến sự sáng tạo.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đào tạo, chính sách khuyến khích, phát triển lãnh đạo và tăng cường tự chủ công việc nhằm thúc đẩy sáng tạo.
  • Nghiên cứu có thể được tiếp tục mở rộng phạm vi và đối tượng để đánh giá hiệu quả các giải pháp trong giai đoạn 2019-2023.

Để nâng cao hiệu quả công tác và phát huy tối đa tiềm năng sáng tạo của người lao động, các tổ chức và cá nhân liên quan nên áp dụng các giải pháp nghiên cứu đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá và điều chỉnh phù hợp với thực tế phát triển.