I. Tổng Quan Về Tái Cơ Cấu Ngành Trồng Trọt Tại Từ Sơn
Ngành trồng trọt đóng vai trò then chốt trong nông nghiệp Việt Nam, chiếm tỷ trọng lớn trong GDP nông nghiệp. Sự phát triển của ngành có ý nghĩa kinh tế to lớn, đảm bảo an ninh lương thực, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Tại thị xã Từ Sơn, mặc dù quá trình đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, nông nghiệp vẫn là ngành sản xuất chủ yếu. Việc tái cơ cấu ngành trồng trọt là yêu cầu cấp thiết để nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững và đáp ứng nhu cầu thị trường. Thị xã Từ Sơn đang trong quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, trong đó có tái cơ cấu ngành trồng trọt. Theo quyết định số 1203 ngày 18/11/2014 của UBND tỉnh Bắc Ninh về ban hành kế hoạch thực hiện Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững”, theo Quyết định số 899/QĐ- TTg này 10 tháng 6 năm 2013 của Thủ tướng Chính Phủ thị xã Từ Sơn là vùng được xây dựng để trở thành vùng sản xuất rau an toàn, hoa cây cảnh…
1.1. Vai Trò Của Ngành Trồng Trọt Trong Nền Kinh Tế Từ Sơn
Ngành trồng trọt không chỉ cung cấp lương thực, thực phẩm mà còn tạo việc làm, tăng thu nhập cho người dân. Phát triển ngành trồng trọt giúp nâng cao mức sống, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Ngành trồng trọt phát triển có ý nghĩ to lớn và quyết định đến việc chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp. Ngành trồng trọt phát triển làm cho năng suất cây trồng tăng, đặc biệt là năng suất cây lương thực tăng, nhờ đó sẽ chuyển nền sản xuất nông nghiệp từ độc canh lương thực sang nền nông nghiệp đa canh có nhiều sản phẩm hàng hoá giá trị kinh tế cao đáp ứng nhu cầu thị trường và góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá.
1.2. Sự Cần Thiết Của Tái Cơ Cấu Nông Nghiệp Tại Thị Xã Từ Sơn
Quá trình đô thị hóa nhanh chóng, sự thay đổi của thị trường và biến đổi khí hậu đặt ra yêu cầu cấp thiết về tái cơ cấu ngành trồng trọt. Việc chuyển đổi sang các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, áp dụng công nghệ tiên tiến và phát triển nông nghiệp bền vững là những yếu tố then chốt. Mặc dù vậy, nông nghiệp vẫn là ngành sản xuất chủ yếu của thị xã. Hiện nay, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước nói chung cũng như của Bắc Ninh nói riêng, thị xã Từ Sơn đang trong quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, trong đó có tái cơ cấu ngành trồng trọt.
II. Thực Trạng Ngành Trồng Trọt Và Tái Cơ Cấu Ở Từ Sơn
Thực tế cho thấy, tái cơ cấu ngành trồng trọt tại Từ Sơn còn nhiều hạn chế. Cơ cấu cây trồng chưa đa dạng, năng suất và chất lượng chưa cao, liên kết sản xuất và tiêu thụ còn yếu. Bên cạnh đó, việc ứng dụng khoa học công nghệ, chính sách hỗ trợ và hạ tầng cơ sở còn chưa đáp ứng được yêu cầu. Nếu như năm 2005, giá trị thu được từ trồng trọt bình quân chỉ đạt 23,8 triệu đồng/ha thì đến nay, trung bình đã tăng lên 83 triệu đồng/ha. Năng suất cây trồng, đặc biệt cây trồng chủ lực tăng mạnh như lúa từ 48,9 tạ/ha tăng lên 57,8 tạ/ha; ngô từ 36 tạ lên 44,5 tạ/ha; sắn từ 157 tạ lên 190 tạ/ha…
2.1. Phân Tích Cơ Cấu Cây Trồng Hiện Tại Ở Thị Xã Từ Sơn
Diện tích gieo trồng cây hàng năm chủ yếu tập trung vào cây lương thực, chiếm tỷ trọng lớn. Tuy nhiên, tỷ trọng cây trồng có giá trị kinh tế cao còn thấp. Cần có sự chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng đa dạng hóa, tăng cường các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện địa phương và nhu cầu thị trường. Trong giai đoạn 2014 – 2016 Diện tích gieo trồng cây hàng năm trên địa bàn thị xã Từ Sơn đang tập trung chủ yếu gieo trồng cây lương thực có diện tích trên 2.207,87 ha chiếm từ 91,27% tổng diện tích gieo trồng cây hàng năm, cây thực phẩm (rau củ) có diện tích 120,95 ha chiếm 5,00% , cây thực phẩm (quả) có diện tích 90,02 ha chiếm 3,72%, cây hàng năm khác có diện tích 0,34ha chiếm 0,01% trong tổng số diện tích gieo trồng cây hàng năm.
2.2. Đánh Giá Hiệu Quả Tái Cơ Cấu Ngành Trồng Trọt Giai Đoạn 2014 2016
Mặc dù đã có những kết quả nhất định, quá trình tái cơ cấu diễn ra chậm, hiệu quả sản xuất chưa cao, chưa bền vững về môi trường. Năng suất lao động nông nghiệp còn thấp, giá trị sản xuất nông sản chưa cao trong cơ cấu kinh tế chung của thị xã. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, tái cơ cấu trong nội bộ ngành nông nghiệp diễn ra chậm, tỷ trọng cầy lúa và cây trồng truyền thống vẫn chiếm tỷ trọng lớn. Hiệu quả sản xuất không cao, kém bền vững về môi trường. Năng suất của lao động nông nghiệp còn rất thấp. Giá trị sản xuất nông sản chưa cao và chiếm tỷ trọng thấp trong cơ cấu kinh tế chung của thị xã.
III. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Tái Cơ Cấu Trồng Trọt Từ Sơn
Nhiều yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tái cơ cấu ngành trồng trọt tại Từ Sơn, bao gồm quy hoạch sử dụng đất, chính sách hỗ trợ, hạ tầng cơ sở, nguồn nhân lực và biến đổi khí hậu. Việc phân tích và đánh giá các yếu tố này là cơ sở để đề xuất các giải pháp phù hợp và hiệu quả. Dịch vụ nông nghiệp tuy đã phát triển nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất, nhất là khâu làm đất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Nguyên nhân của hạn chế trong tái cơ cấu ngành trồng trọt trên địa bàn thị xã Từ Sơn: Kinh phí đầu tư cho cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất còn hạn chế nên chưa đáp ứng được yêu cầu của sản xuất.
3.1. Tác Động Của Quy Hoạch Sử Dụng Đất Đến Tái Cơ Cấu
Việc chuyển đổi đất nông nghiệp sang mục đích khác, đặc biệt là xây dựng khu công nghiệp và đô thị, gây ảnh hưởng đến diện tích đất trồng trọt. Cần có quy hoạch sử dụng đất hợp lý, đảm bảo quỹ đất cho sản xuất nông nghiệp và phát triển nông nghiệp bền vững. Diện tích đất sử dụng cho sản xuất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp chủ yếu do địa phương lấy quỹ đất để xây dựng kênh mương, giao thông nội đồng; một số diện tích giảm do làm các công trình dự án khu công nghiệp, đô thị, đường giao thông.
3.2. Vai Trò Của Chính Sách Hỗ Trợ Nông Nghiệp Từ Sơn
Chính sách hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc khuyến khích và thúc đẩy tái cơ cấu. Cần có các chính sách hỗ trợ về vốn, khoa học công nghệ, thị trường và bảo hiểm nông nghiệp để tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tham gia vào quá trình tái cơ cấu. Theo quyết định số 1203 ngày 18/11/2014 của UBND tỉnh Bắc Ninh về ban hành kế hoạch thực hiện Đề án “Tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững”, theo Quyết định số 899/QĐ- TTg này 10 tháng 6 năm 2013 của Thủ tướng Chính Phủ thị xã Từ Sơn là vùng được xây dựng để trở thành vùng sản xuất rau an toàn, hoa cây cảnh…
IV. Giải Pháp Tái Cơ Cấu Ngành Trồng Trọt Tại Thị Xã Từ Sơn
Để nâng cao hiệu quả tái cơ cấu ngành trồng trọt, cần có các giải pháp đồng bộ và toàn diện, bao gồm tập trung và tích tụ ruộng đất, phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng khoa học công nghệ, liên kết sản xuất và tiêu thụ, tăng cường vốn đầu tư và bảo vệ môi trường. Trên cơ sở đưa ra các định hướng, mục tiêu của tái cơ cấu ngành trồng trọt. Luận văn đã trình bình một số giải pháp tái cơ cấu ngành trồng trọt trong giai đoạn 2016-2020 gồm các giải pháp cụ thể là: Giải pháp về tập trung và tích tụ ruộng đất; giải pháp về lao động; giải pháp về đào tạo và ứng dụng khoa học công nghệ; giải pháp về liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm; giải pháp tăng cường vốn cho trang trại, doanh nghiệp; Giải pháp về bảo vệ môi trường hướng đến nông nghiệp phát triển bền vững.
4.1. Giải Pháp Về Tập Trung Và Tích Tụ Ruộng Đất Ở Từ Sơn
Tập trung và tích tụ ruộng đất tạo điều kiện cho sản xuất quy mô lớn, ứng dụng cơ giới hóa và công nghệ tiên tiến. Cần có chính sách khuyến khích và hỗ trợ quá trình này, đồng thời đảm bảo quyền lợi của người dân. Cần đưa ra các giải pháp cụ thể, có cơ chế chính sách đặc thù, mang tính đột phá đi tắt đón đầu xu thế phát triển để xây dựng cơ cấu ngành trồng trọt mới mang tính bền vững, nâng cao giá trị gia tăng.
4.2. Giải Pháp Về Ứng Dụng Khoa Học Công Nghệ Tại Từ Sơn
Ứng dụng khoa học công nghệ giúp nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất. Cần tăng cường đầu tư cho nghiên cứu và chuyển giao khoa học công nghệ, khuyến khích sử dụng giống mới, kỹ thuật canh tác tiên tiến và giải pháp nông nghiệp công nghệ cao. Cần đưa ra các giải pháp cụ thể, có cơ chế chính sách đặc thù, mang tính đột phá đi tắt đón đầu xu thế phát triển để xây dựng cơ cấu ngành trồng trọt mới mang tính bền vững, nâng cao giá trị gia tăng.
V. Định Hướng Phát Triển Ngành Trồng Trọt Bền Vững Tại Từ Sơn
Định hướng phát triển ngành trồng trọt theo hướng nâng cao năng suất cây trồng, chất lượng, hiệu quả và bền vững. Chú trọng phát triển các sản phẩm có lợi thế cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu thị trường và bảo vệ môi trường. Cơ cấu ngành trồng trọt trong tương lai luôn biến động, chuyển đổi không ngừng cùng với sử biến động của nền kinh tế, xã hội trong nước và trong khu vực nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao cả về số lượng và chất lượng sản phẩm trồng trọt. Do đó đỏi hỏi cơ quan quản lý nhà nước cần có các chính sách định hướng tái cơ cấu ngành trồng trọt trên cơ sở phát huy tối đa các nguồn lực trong sản xuất.
5.1. Phát Triển Các Cây Trồng Chủ Lực Có Giá Trị Kinh Tế Cao
Xác định và phát triển các loại cây trồng có lợi thế cạnh tranh, phù hợp với điều kiện địa phương và nhu cầu thị trường. Áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến, đảm bảo chất lượng và an toàn thực phẩm. Thị xã Từ Sơn chủ trương tái cơ cấu nội bộ ngành sản xuất trồng trọt theo hướng tăng tỷ trọng cây trồng giá trị kinh tế cao đến hết năm 2016, tỷ trọng cây trồng có giá trị kinh tế cao.
5.2. Phát Triển Nông Nghiệp Hữu Cơ Và Nông Nghiệp Sinh Thái
Phát triển nông nghiệp hữu cơ và nông nghiệp sinh thái giúp bảo vệ môi trường, nâng cao giá trị sản phẩm và đáp ứng nhu cầu của thị trường. Cần có chính sách khuyến khích và hỗ trợ người dân chuyển đổi sang các phương thức sản xuất này. Cần đưa ra các giải pháp cụ thể, có cơ chế chính sách đặc thù, mang tính đột phá đi tắt đón đầu xu thế phát triển để xây dựng cơ cấu ngành trồng trọt mới mang tính bền vững, nâng cao giá trị gia tăng.
VI. Kết Luận Về Tái Cơ Cấu Ngành Trồng Trọt Ở Từ Sơn
Tái cơ cấu ngành trồng trọt là quá trình liên tục và cần có sự tham gia của tất cả các bên liên quan. Việc thực hiện thành công tái cơ cấu sẽ góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững và cải thiện đời sống của người dân. Ngành trồng trọt là ngành sản xuất chủ yếu của sản xuất nông nghiệp.Ở nước ta hiện nay tỷ trọng lĩnh vực trồng trọt chiếm 73% GDP cơ cấu trong nông nghiệp.Sự phát triển ngành trồng trọt có ý nghĩa kinh tế rất to lớn.Ngành trồng trọt là ngành sản xuất và cung cấp lương thực, thực phẩm cho con người.Phát triển ngành trồng trọt sẽ nâng cao mức sản xuất và tiêu dùng lương thực, thực phẩm bình quân trên đầu người, tạo cơ sở phát triển nhanh một nền nông nghiệp toàn diện.
6.1. Tóm Tắt Các Giải Pháp Chính Để Tái Cơ Cấu Thành Công
Các giải pháp chính bao gồm tập trung và tích tụ ruộng đất, phát triển nguồn nhân lực, ứng dụng khoa học công nghệ, liên kết sản xuất và tiêu thụ, tăng cường vốn đầu tư và bảo vệ môi trường. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan để thực hiện thành công các giải pháp này.
6.2. Kiến Nghị Để Phát Triển Ngành Trồng Trọt Bền Vững
Cần có chính sách hỗ trợ đồng bộ và hiệu quả, quy hoạch sử dụng đất hợp lý, đầu tư cho hạ tầng cơ sở và khoa học công nghệ, tăng cường liên kết sản xuất và tiêu thụ, và bảo vệ môi trường. Cần đưa ra các giải pháp cụ thể, có cơ chế chính sách đặc thù, mang tính đột phá đi tắt đón đầu xu thế phát triển để xây dựng cơ cấu ngành trồng trọt mới mang tính bền vững, nâng cao giá trị gia tăng.
