Luận văn về quản lý môi trường trong chăn nuôi tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

• Trường học: Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Môi trường
• Đề tài: Giải pháp quản lý môi trường trong chăn nuôi tại huyện Đại Từ, Thái Nguyên
• Loại tài liệu: Luận văn tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Thái Nguyên

• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu
• 1.1.1. Căn cứ pháp lý
• 1.1.2. Căn cứ kỹ thuật
• 1.1.3. Các khái niệm, thuật ngữ có liên quan tới vấn đề nghiên cứu
• 1.1.4. Cơ sở thực tiễn
• 1.2. Tổng quan nghiên cứu về các giải pháp quản lý môi trường chăn nuôi trên thế giới và Việt Nam
• 1.3. Tổng quan nghiên cứu về các giải pháp quản lý môi trường chăn nuôi trên địa bàn huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên

I. Giới thiệu về tình hình chăn nuôi tại huyện Đại Từ Thái Nguyên

Huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, là một trong những khu vực có hoạt động chăn nuôi bền vững phát triển mạnh mẽ. Theo báo cáo, huyện có 45 trang trại chăn nuôi, chủ yếu là chăn nuôi lợn với quy mô từ 50 đến 6000 con/lứa. Tuy nhiên, sự phát triển này đi kèm với lượng chất thải lớn, gây ra nguy cơ ô nhiễm môi trường. Các trang trại đã đầu tư vào hệ thống xử lý chất thải, nhưng chưa đáp ứng đủ yêu cầu, dẫn đến tình trạng chất thải chưa được xử lý đạt tiêu chuẩn xả thải ra môi trường. Điều này đặc biệt nghiêm trọng khi chất thải từ chăn nuôi có thể ảnh hưởng đến nguồn nước mặt, đặc biệt là hồ Núi Cốc, nơi cung cấp nước cho nhiều khu vực lân cận.

1.1. Tình trạng ô nhiễm môi trường do chất thải chăn nuôi

Chất thải từ hoạt động chăn nuôi tại huyện Đại Từ đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng. Lượng chất thải lớn từ các trang trại lợn không chỉ gây ô nhiễm không khí mà còn ảnh hưởng đến chất lượng nước mặt. Theo số liệu, một lượng lớn chất thải chưa được xử lý đúng cách đã xả thải vào các nguồn nước như ao hồ, sông suối, làm tăng nguy cơ ô nhiễm. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến môi trường mà còn đe dọa sức khỏe cộng đồng và sự phát triển bền vững của ngành nông nghiệp tại địa phương.

II. Các giải pháp quản lý môi trường trong chăn nuôi

Để giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường do chất thải chăn nuôi, cần có các giải pháp môi trường đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp này bao gồm việc áp dụng công nghệ xử lý chất thải hiện đại, như hầm biogas, chế phẩm sinh học, và các phương pháp xử lý nước thải tiên tiến. Việc xây dựng các hầm biogas không chỉ giúp xử lý chất thải mà còn tạo ra nguồn năng lượng sạch, giảm thiểu khí thải gây hiệu ứng nhà kính. Ngoài ra, việc sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý chất thải cũng là một giải pháp hiệu quả, giúp giảm mùi hôi và cải thiện chất lượng môi trường.

2.1. Công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi

Công nghệ xử lý chất thải chăn nuôi hiện nay đang được áp dụng rộng rãi. Hệ thống hầm biogas là một trong những giải pháp hiệu quả nhất, giúp phân hủy chất thải và tạo ra khí methane, có thể sử dụng cho việc đun nấu hoặc phát điện. Bên cạnh đó, việc áp dụng công nghệ ủ phân hữu cơ cũng rất quan trọng, giúp chuyển đổi chất thải thành phân bón hữu cơ, góp phần cải thiện chất lượng đất và bảo vệ môi trường. Các công nghệ này không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm mà còn tạo ra giá trị kinh tế cho người chăn nuôi.

III. Đánh giá và triển vọng

Việc quản lý môi trường trong chăn nuôi tại huyện Đại Từ cần được thực hiện một cách đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp đã được đề xuất không chỉ giúp giảm thiểu ô nhiễm mà còn tạo ra cơ hội phát triển bền vững cho ngành chăn nuôi. Đánh giá hiện trạng và tác động của chất thải chăn nuôi đến môi trường là rất cần thiết để có những điều chỉnh kịp thời. Huyện cần xây dựng các chính sách hỗ trợ cho người chăn nuôi trong việc áp dụng công nghệ mới và cải thiện quy trình quản lý chất thải.

3.1. Tương lai của chăn nuôi bền vững tại Đại Từ

Tương lai của ngành chăn nuôi tại huyện Đại Từ phụ thuộc vào khả năng áp dụng các giải pháp quản lý môi trường hiệu quả. Việc nâng cao nhận thức của người chăn nuôi về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường là rất cần thiết. Đồng thời, chính quyền địa phương cần có những chính sách khuyến khích và hỗ trợ cho các trang trại trong việc đầu tư vào công nghệ xử lý chất thải. Chỉ khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, ngành chăn nuôi mới có thể phát triển bền vững và bảo vệ môi trường một cách hiệu quả.

Tổng quan nghiên cứu

Tỉnh Thái Nguyên là một trong những địa phương có hoạt động chăn nuôi phát triển mạnh mẽ, với gần 700 trang trại, gia trại, trong đó có 274 trang trại chăn nuôi lợn và 353 trang trại chăn nuôi gà. Riêng huyện Đại Từ có 45 trang trại chăn nuôi lợn với quy mô từ 50 đến 6000 con/lứa, diện tích chuồng nuôi từ 200m² đến trên 1000m². Hoạt động chăn nuôi lợn tạo ra lượng chất thải lớn, gây nguy cơ ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm nguồn nước mặt trước khi chảy vào hồ Núi Cốc – nguồn nước cấp quan trọng cho nhiều địa phương trong tỉnh và vùng lân cận.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá hiện trạng công tác quản lý bảo vệ môi trường trong chăn nuôi tại huyện Đại Từ và đề xuất các giải pháp quản lý bảo vệ môi trường hiệu quả, định hướng đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện Đại Từ, sử dụng dữ liệu từ năm 2014 đến tháng 8 năm 2018. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp số liệu hệ thống về quản lý môi trường chăn nuôi, làm cơ sở hoạch định chính sách và xây dựng các hệ thống xử lý chất thải phù hợp, góp phần bảo vệ nguồn nước hồ Núi Cốc và phát triển chăn nuôi bền vững.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu áp dụng mô hình DPSIR (Driving Force – Pressure – State – Impact – Response) để phân tích mối quan hệ giữa phát triển kinh tế xã hội, sức ép môi trường, hiện trạng chất lượng môi trường, tác động đến cộng đồng và các phản ứng quản lý. Mô hình này giúp hệ thống hóa các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp quản lý môi trường trong chăn nuôi.

Ngoài ra, nghiên cứu sử dụng các phương pháp tiếp cận bảo vệ môi trường toàn diện theo hướng của JICA, bao gồm: (i) tiếp cận bằng quy định pháp luật, (ii) tiếp cận bằng công cụ kinh tế, (iii) tiếp cận bằng cải tiến công nghệ, (iv) nâng cao nhận thức cộng đồng, và (v) phát triển cơ sở hạ tầng quản lý chất thải.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: chất thải rắn, chất thải lỏng, chất thải khí, chất thải nguy hại, quản lý chất thải, nước mặt, nước dưới đất, đánh giá tác động môi trường.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính bao gồm số liệu thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Thái Nguyên, báo cáo hiện trạng môi trường, các quy hoạch phát triển chăn nuôi và môi trường, cùng kết quả điều tra thực tế tại 45 trang trại chăn nuôi lợn trên địa bàn huyện Đại Từ.

Phương pháp chọn mẫu là khảo sát toàn bộ 45 trang trại lợn với bảng hỏi gồm 30 câu hỏi tập trung vào quy mô chăn nuôi, công trình xử lý chất thải, quản lý môi trường, thu gom và xử lý chất thải. Thời gian khảo sát kéo dài 12 ngày, trung bình 4 trang trại/ngày.

Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả, so sánh với các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về nước thải chăn nuôi (QCVN 62-MT:2016/BTNMT) và các tiêu chuẩn môi trường liên quan. Kết quả được trình bày qua bảng biểu và biểu đồ minh họa mức độ ô nhiễm và hiệu quả xử lý chất thải.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Quy mô và phát thải chất thải chăn nuôi: Năm 2018, huyện Đại Từ có khoảng 80.000 con lợn, phát sinh khoảng 58 nghìn m³ nước thải và 48.400 tấn chất thải rắn mỗi năm, chiếm khoảng 10% tổng lượng phát thải của tỉnh Thái Nguyên.

2. Hiện trạng xử lý chất thải: Hầu hết các trang trại đã đầu tư hầm biogas nhưng công suất không phù hợp với quy mô chăn nuôi, dẫn đến quá tải và hiệu quả xử lý thấp. 16/19 mẫu nước thải sau xử lý vượt quy chuẩn, trong đó 21,1% vượt từ 7-8 lần, cho thấy ô nhiễm mức cao.

3. Ô nhiễm nguồn nước mặt: Các điểm quan trắc nước mặt tại các suối nhỏ tiếp nhận nước thải chăn nuôi cho thấy chỉ tiêu BOD5, amoni, coliform thường xuyên vượt quy chuẩn quốc gia, làm suy giảm chất lượng nước và ảnh hưởng đến hồ Núi Cốc – nguồn nước cấp quan trọng.

4. Quản lý môi trường còn nhiều hạn chế: 60% trang trại lập đề án bảo vệ môi trường, 93% có hồ sơ môi trường nhưng việc thực thi còn hình thức, chưa đồng bộ. Công tác thanh tra, kiểm tra chưa thường xuyên, xử lý vi phạm chủ yếu là nhắc nhở.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của ô nhiễm là do sự phát triển nhanh chóng của chăn nuôi quy mô lớn nhưng công nghệ xử lý chất thải chưa theo kịp, đặc biệt là các trang trại vừa và nhỏ. Việc đầu tư công trình xử lý chưa tương xứng với quy mô, dẫn đến nước thải chưa đạt chuẩn khi xả ra môi trường. So với các nghiên cứu tại Mỹ và Đức, Việt Nam còn nhiều hạn chế trong áp dụng công nghệ xử lý tiên tiến và quản lý chặt chẽ.

Việc quy hoạch chăn nuôi chưa gắn kết chặt chẽ với bảo vệ môi trường, cùng với ý thức bảo vệ môi trường của người chăn nuôi còn hạn chế, tạo ra sức ép lớn lên hệ thống quản lý. Các kết quả phân tích có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố mức độ ô nhiễm nước thải và bảng so sánh tỷ lệ trang trại đạt chuẩn môi trường theo năm.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường kiểm soát và giám sát môi trường: Thiết lập hệ thống quan trắc môi trường liên tục tại các điểm nóng, tăng cường thanh tra, xử lý nghiêm các vi phạm về xả thải, đặc biệt tại các trang trại quy mô lớn. Chủ thể thực hiện: Sở Tài nguyên và Môi trường, UBND huyện Đại Từ. Thời gian: 2023-2025.

2. Đầu tư công nghệ xử lý chất thải tiên tiến: Khuyến khích áp dụng công nghệ xử lý nước thải sau biogas như công nghệ Saibon, công nghệ ép tách phân, đệm lót sinh học, kết hợp xử lý sinh học và hóa học để nâng cao hiệu quả xử lý. Chủ thể: Chủ trang trại, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Thời gian: 2023-2025.

3. Xây dựng và thực hiện quy hoạch vùng chăn nuôi tập trung: Di dời các trang trại nhỏ lẻ ra khỏi khu dân cư, phát triển vùng chăn nuôi tập trung có hệ thống xử lý chất thải đồng bộ, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Chủ thể: UBND tỉnh, UBND huyện. Thời gian: 2023-2025.

4. Nâng cao nhận thức và đào tạo: Tổ chức các chương trình tuyên truyền, tập huấn về bảo vệ môi trường, kỹ thuật xử lý chất thải cho người chăn nuôi, cán bộ quản lý môi trường. Chủ thể: Sở Nông nghiệp, Hội Nông dân, UBND xã. Thời gian: liên tục.

5. Sử dụng công cụ kinh tế: Áp dụng thu phí, ưu đãi thuế, hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho các trang trại đầu tư công nghệ xử lý chất thải, đồng thời xử phạt nghiêm các hành vi vi phạm. Chủ thể: UBND tỉnh, Sở Tài chính. Thời gian: 2023-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cơ quan quản lý nhà nước về nông nghiệp và môi trường: Để xây dựng chính sách, quy hoạch phát triển chăn nuôi bền vững, quản lý chất thải hiệu quả.

2. Chủ trang trại và doanh nghiệp chăn nuôi: Áp dụng các giải pháp công nghệ xử lý chất thải, nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường.

3. Các tổ chức nghiên cứu và đào tạo: Là tài liệu tham khảo cho nghiên cứu khoa học, đào tạo chuyên ngành môi trường và nông nghiệp.

4. Cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội: Nâng cao nhận thức về tác động môi trường của chăn nuôi, tham gia giám sát và bảo vệ môi trường sống.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao chất thải chăn nuôi lại gây ô nhiễm nghiêm trọng?
   Chất thải chăn nuôi chứa nhiều hợp chất hữu cơ, vi sinh vật gây bệnh, khí độc như NH3, CH4, nếu không được xử lý đúng cách sẽ làm ô nhiễm đất, nước và không khí, ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng.

2. Hiện nay các trang trại ở Đại Từ xử lý chất thải như thế nào?
   Phổ biến nhất là sử dụng hầm biogas, tuy nhiên công suất thường không phù hợp, dẫn đến quá tải và nước thải sau xử lý vẫn vượt quy chuẩn môi trường.

3. Mô hình DPSIR giúp gì cho quản lý môi trường chăn nuôi?
   Mô hình DPSIR giúp phân tích toàn diện các yếu tố tác động, từ nguyên nhân đến hậu quả và phản ứng quản lý, từ đó đề xuất giải pháp đồng bộ, hiệu quả.

4. Giải pháp công nghệ nào phù hợp với điều kiện huyện Đại Từ?
   Công nghệ xử lý nước thải sau biogas kết hợp với công nghệ Saibon, đệm lót sinh học, ủ phân hữu cơ và máy ép tách phân được đánh giá phù hợp và hiệu quả.

5. Làm thế nào để nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người chăn nuôi?
   Thông qua tuyên truyền, đào tạo kỹ thuật, hỗ trợ kinh tế và tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm để tạo động lực và trách nhiệm trong bảo vệ môi trường.

Kết luận

• Hoạt động chăn nuôi lợn tại huyện Đại Từ phát triển nhanh, tạo ra lượng chất thải lớn gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, đặc biệt là nguồn nước mặt.
• Hiện trạng xử lý chất thải chưa đáp ứng yêu cầu, phần lớn nước thải sau xử lý vượt quy chuẩn, gây ảnh hưởng đến hồ Núi Cốc và các lưu vực nước xung quanh.
• Công tác quản lý môi trường còn nhiều hạn chế về quy hoạch, công nghệ, nhận thức và nguồn lực đầu tư.
• Đề xuất các giải pháp đồng bộ về quản lý, công nghệ, chính sách và nâng cao nhận thức nhằm bảo vệ môi trường và phát triển chăn nuôi bền vững đến năm 2025.
• Nghiên cứu là cơ sở quan trọng cho các nhà quản lý, chủ trang trại và các tổ chức liên quan trong việc xây dựng và thực thi các chính sách bảo vệ môi trường chăn nuôi.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tăng cường giám sát và hỗ trợ kỹ thuật cho các trang trại để giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ nguồn nước hồ Núi Cốc và phát triển ngành chăn nuôi bền vững.