I. Tính cấp thiết của đề tài
Lũ lụt là một hiện tượng thiên tai thường xuyên gây ra nhiều thiệt hại cho sự phát triển kinh tế xã hội. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và nước biển dâng, vấn đề quản lý và kiểm soát lũ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, đặc biệt là tại vùng Đồng Tháp Mười. Lũ không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sản xuất của người dân mà còn tác động đến môi trường sinh thái. Việc nghiên cứu các giải pháp quản lý lũ là cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững cho vùng này. Các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc sống chung với lũ, thay vì chống lũ, là một chiến lược hợp lý hơn trong bối cảnh hiện tại. "Lũ được xem như tài nguyên cần được khai thác và quản lý một cách hiệu quả". Điều này đòi hỏi sự kết hợp giữa các giải pháp công trình và phi công trình nhằm tạo ra một hệ thống quản lý lũ toàn diện, có khả năng thích ứng với các kịch bản lũ trong tương lai.
II. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là phát triển các giải pháp quản lý lũ phục vụ cho phát triển bền vững vùng Đồng Tháp Mười. Cụ thể, nghiên cứu sẽ tập trung vào việc xác định và đề xuất các giải pháp công trình và phi công trình nhằm đảm bảo ổn định sản xuất và bảo vệ môi trường. Các giải pháp này sẽ được xây dựng dựa trên việc phân tích các kịch bản lũ, từ đó đưa ra thiết kế mẫu cho các ô bao điển hình. "Nghiên cứu không chỉ nhằm mục đích lý thuyết mà còn có tính ứng dụng cao trong thực tiễn". Đề tài sẽ góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về tầm quan trọng của việc quản lý lũ, đồng thời tạo ra cơ sở khoa học cho các quyết định chính sách liên quan đến quản lý tài nguyên nước và phát triển nông nghiệp.
III. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài bao gồm các vấn đề liên quan đến lũ lụt tại vùng Đồng Tháp Mười, tập trung vào ba tỉnh Đồng Tháp, Long An và Tiền Giang. Nghiên cứu sẽ đi sâu vào các đặc điểm tự nhiên, kinh tế và xã hội của vùng này, nhằm xác định các yếu tố ảnh hưởng đến diễn biến lũ. "Việc nghiên cứu các đặc điểm này là rất quan trọng để đưa ra các giải pháp phù hợp". Đề tài sẽ không chỉ dừng lại ở việc phân tích các yếu tố tự nhiên mà còn xem xét các tác động của con người, từ đó xây dựng một cái nhìn tổng thể về tình hình lũ tại vùng Đồng Tháp Mười. Điều này sẽ giúp tạo ra các giải pháp quản lý lũ hiệu quả hơn, phù hợp với thực tiễn địa phương.
IV. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Đề tài áp dụng cách tiếp cận hệ thống để nghiên cứu vấn đề quản lý lũ, xem xét khu vực Đồng Tháp Mười như một hệ thống thống nhất với các yếu tố địa hình, khí hậu, nước và con người. Phương pháp này cho phép đánh giá một cách toàn diện các tác động của lũ và khả năng thích ứng của cộng đồng. "Tiếp cận này giúp phát hiện ra các mối liên hệ phức tạp giữa các yếu tố, từ đó đưa ra các giải pháp khả thi". Nghiên cứu cũng sử dụng các phương pháp mô hình toán và phân tích tổng hợp để đánh giá các kịch bản lũ, từ đó đề xuất các giải pháp quản lý lũ phù hợp. Tất cả các phương pháp này đều hướng đến việc tạo ra các giải pháp có tính khả thi và bền vững cho vùng Đồng Tháp Mười.
V. Kết quả dự kiến đạt được
Nghiên cứu dự kiến sẽ đạt được một số kết quả quan trọng, bao gồm đánh giá thực trạng về tình hình lũ lụt và nguyên nhân gây ra lũ tại vùng Đồng Tháp Mười. Đồng thời, nghiên cứu sẽ xây dựng và hiệu chỉnh mô hình tính toán lũ, giúp dự báo chính xác hơn về diễn biến lũ trong tương lai. "Kết quả này sẽ là cơ sở để đề xuất các giải pháp quản lý lũ hiệu quả hơn". Ngoài ra, nghiên cứu cũng sẽ đánh giá khả năng thích ứng của các giải pháp được đề xuất, từ đó xác định tính khả thi và hiệu quả của các giải pháp công trình và phi công trình trong việc kiểm soát lũ. Những kết quả này không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có tính ứng dụng cao trong thực tiễn, góp phần vào phát triển bền vững cho vùng Đồng Tháp Mười.
