Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của ngành xây dựng dân dụng tại Việt Nam, công tác quản lý chất lượng thiết kế (QLCL) công trình đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo hiệu quả, an toàn và bền vững của các dự án. Theo ước tính, các dự án xây dựng dân dụng như chung cư cao tầng, cao ốc văn phòng, trung tâm thương mại đang tăng trưởng nhanh chóng, đặc biệt tại các đô thị lớn như TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội. Công ty Lotte Properties, với vai trò chủ đầu tư, đã triển khai nhiều dự án quy mô lớn với tổng mức đầu tư hàng trăm triệu USD, tuy nhiên công tác quản lý thiết kế vẫn chưa cập nhật đầy đủ các tiến bộ kỹ thuật và xu hướng công nghệ mới như smart home, smart building.

Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất các giải pháp quản lý khả thi nhằm nâng cao chất lượng thiết kế công trình xây dựng dân dụng tại Công ty Lotte Properties, phù hợp với đặc thù thị trường Việt Nam và xu hướng phát triển công nghệ hiện đại. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác QLCL thiết kế công trình dân dụng tại Lotte Properties trong giai đoạn từ năm 2019 đến 2021, với trọng tâm là các dự án chung cư cao cấp và công trình thương mại tại TP. Hồ Chí Minh.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cải thiện hiệu quả quản lý dự án, giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và nâng cao giá trị sử dụng công trình. Các chỉ số như tỷ lệ lỗi thiết kế giảm, mức độ hài lòng của khách hàng và tiến độ dự án được kỳ vọng cải thiện rõ rệt khi áp dụng các giải pháp đề xuất. Đây cũng là cơ sở khoa học để Lotte Properties thích ứng với xu hướng phát triển bền vững và yêu cầu an toàn sức khỏe sau đại dịch Covid-19.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai mô hình quản lý chất lượng chính là ISO 9001:2015 và Total Quality Management (TQM). Mô hình ISO 9001:2015 tập trung vào quy trình chuẩn hóa, kiểm soát chất lượng và cải tiến liên tục, trong khi TQM nhấn mạnh sự tham gia của toàn bộ các bên liên quan trong quản lý chất lượng, từ chủ đầu tư, tư vấn thiết kế đến nhà thầu thi công.

Ba khái niệm chính được nghiên cứu bao gồm:

  • Quản lý chất lượng thiết kế kiến trúc, kết cấu và MEP (cơ – điện – cấp thoát nước): Đảm bảo các yếu tố kỹ thuật, thẩm mỹ, công năng và an toàn trong từng hạng mục thiết kế.
  • Trách nhiệm pháp lý của các bên liên quan: Căn cứ Luật Xây dựng 50/2014/QH13 và các nghị định hướng dẫn, phân định rõ trách nhiệm của nhà thầu thiết kế, chủ đầu tư và cơ quan thẩm định.
  • Ứng dụng công nghệ mới trong quản lý thiết kế: Bao gồm BIM (Building Information Modeling), hệ thống giám sát kết cấu (SHM), và các giải pháp smart home, smart building nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và vận hành công trình.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hồ sơ thiết kế, báo cáo quản lý dự án, khảo sát thực tế tại các dự án do Lotte Properties làm chủ đầu tư, cùng với các văn bản pháp luật và tiêu chuẩn kỹ thuật hiện hành. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 15 dự án tiêu biểu tại TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu phi ngẫu nhiên nhằm đảm bảo tính đại diện cho các loại hình công trình dân dụng cao cấp.

Phương pháp phân tích bao gồm phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ lỗi thiết kế, đánh giá hiệu quả quản lý dựa trên các chỉ số chất lượng và tiến độ dự án. Ngoài ra, phương pháp chuyên gia được áp dụng thông qua phỏng vấn sâu với các cán bộ quản lý dự án, tư vấn thiết kế và nhà thầu nhằm thu thập ý kiến đánh giá thực tiễn và đề xuất giải pháp. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2021.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý thiết kế kiến trúc: Khoảng 30% dự án chung cư cao cấp tại Lotte Properties gặp phải các vấn đề về thiết kế khu vực để xe, như thiếu chỗ đậu xe hoặc không tính đến nhu cầu xe điện trong tương lai. Tỷ lệ các dự án có thiết kế cảnh quan chưa đạt chuẩn chiếm khoảng 25%, ảnh hưởng đến giá trị thẩm mỹ và tiện ích công cộng.

  2. Chất lượng thiết kế kết cấu: 20% dự án có sai sót trong tính toán tải trọng gió và móng, dẫn đến các sự cố như sạt vách tầng hầm hoặc ảnh hưởng đến công trình lân cận. So sánh với các dự án quốc tế, tỷ lệ lỗi này cao hơn khoảng 10%, cho thấy cần cải thiện quy trình kiểm soát chất lượng.

  3. Thiết kế hệ thống MEP: Hơn 35% dự án chưa tích hợp đầy đủ các giải pháp tiết kiệm năng lượng và an toàn cháy nổ theo tiêu chuẩn quốc tế. Hệ thống thu gom rác thải và thoát nước mưa chưa được thiết kế đồng bộ với hạ tầng đô thị, gây ra hiện tượng ngập úng và mất vệ sinh tại một số dự án.

  4. Ứng dụng công nghệ trong quản lý thiết kế: Chỉ khoảng 15% dự án áp dụng BIM và các công nghệ giám sát kết cấu hiện đại, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 40% của các tập đoàn xây dựng quốc tế cùng quy mô.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên là do hệ thống quản lý thiết kế chưa cập nhật kịp thời các tiêu chuẩn kỹ thuật mới và công nghệ quản lý hiện đại. So với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này phù hợp với xu hướng chung của thị trường xây dựng Việt Nam, nơi mà sự chuyển đổi số và áp dụng công nghệ còn chậm. Việc thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên liên quan, đặc biệt là giữa chủ đầu tư và tư vấn thiết kế, cũng làm giảm hiệu quả kiểm soát chất lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ lỗi thiết kế theo từng hạng mục (kiến trúc, kết cấu, MEP) và bảng so sánh mức độ ứng dụng công nghệ BIM giữa Lotte Properties và các tập đoàn quốc tế. Điều này giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh, điểm yếu và cơ hội cải tiến.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là làm rõ các điểm nghẽn trong quản lý thiết kế, từ đó đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng thiết kế, giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và tăng giá trị dự án, đồng thời phù hợp với xu hướng phát triển bền vững và yêu cầu an toàn sức khỏe cộng đồng sau đại dịch.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng quy trình quản lý thiết kế chuẩn hóa theo ISO 9001:2015: Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng chuẩn quốc tế nhằm kiểm soát chặt chẽ các bước thiết kế, từ khảo sát, lập hồ sơ đến thẩm định và phê duyệt. Mục tiêu giảm tỷ lệ lỗi thiết kế xuống dưới 10% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Quản lý Dự án Lotte Properties phối hợp với phòng Quản lý Chất lượng.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ quản lý và tư vấn thiết kế: Triển khai chương trình đào tạo dài hạn về các tiêu chuẩn kỹ thuật mới, công nghệ BIM và quản lý dự án hiện đại. Mục tiêu đạt 80% nhân sự được đào tạo trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Nhân sự và Đào tạo Lotte Properties.

  3. Ứng dụng công nghệ BIM và hệ thống giám sát kết cấu SHM trong quản lý thiết kế và thi công: Triển khai áp dụng BIM cho tất cả dự án mới và tích hợp hệ thống SHM để giám sát chất lượng kết cấu trong quá trình thi công và vận hành. Mục tiêu đạt 50% dự án áp dụng BIM trong 3 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Công nghệ và Quản lý Dự án.

  4. Phát triển giải pháp thiết kế xanh, tiết kiệm năng lượng và an toàn sức khỏe: Tích hợp các tiêu chuẩn công trình xanh như Lotus, LEED vào quy trình thiết kế, đồng thời bổ sung các giải pháp phòng chống dịch bệnh và an toàn cháy nổ. Mục tiêu đạt chứng nhận công trình xanh cho ít nhất 30% dự án trong 5 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng Thiết kế và Phòng Quản lý Chất lượng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Chủ đầu tư và Ban Quản lý Dự án: Nhận diện các điểm yếu trong quản lý thiết kế hiện tại, áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng, giảm thiểu rủi ro và tăng hiệu quả đầu tư.

  2. Tư vấn thiết kế và nhà thầu thi công: Hiểu rõ các yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn pháp luật và xu hướng công nghệ mới để nâng cao chất lượng sản phẩm thiết kế và thi công.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Tham khảo để hoàn thiện các quy định, hướng dẫn và kiểm soát chất lượng thiết kế công trình dân dụng phù hợp với thực tiễn và xu thế phát triển.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý Xây dựng, Kiến trúc, Kỹ thuật Xây dựng: Cung cấp cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và dữ liệu thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực quản lý chất lượng thiết kế.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao quản lý chất lượng thiết kế lại quan trọng trong xây dựng dân dụng?
    Quản lý chất lượng thiết kế đảm bảo công trình đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, an toàn, thẩm mỹ và công năng, từ đó giảm thiểu rủi ro, tiết kiệm chi phí và nâng cao giá trị sử dụng. Ví dụ, thiết kế sai móng có thể gây sạt lở, ảnh hưởng đến công trình lân cận.

  2. Các bên liên quan chịu trách nhiệm gì trong quản lý thiết kế?
    Theo Luật Xây dựng 50/2014/QH13, nhà thầu thiết kế chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm thiết kế; chủ đầu tư có nghĩa vụ lựa chọn nhà thầu, cung cấp thông tin và phê duyệt thiết kế; cơ quan thẩm định kiểm tra và phê duyệt hồ sơ thiết kế.

  3. Làm thế nào để áp dụng công nghệ BIM trong quản lý thiết kế?
    BIM giúp mô hình hóa thông tin công trình 3D, tích hợp dữ liệu kỹ thuật và quản lý dự án hiệu quả. Lotte Properties có thể triển khai BIM từ giai đoạn thiết kế cơ sở đến thi công, giúp phát hiện lỗi sớm và phối hợp các bên tốt hơn.

  4. Giải pháp nào giúp nâng cao chất lượng thiết kế hệ thống MEP?
    Cần áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế, tích hợp hệ thống tiết kiệm năng lượng, đảm bảo an toàn cháy nổ và thiết kế đồng bộ với hạ tầng đô thị. Ví dụ, thiết kế hệ thống thoát nước phải tính đến triều cường và mưa lớn để tránh ngập úng tầng hầm.

  5. Làm sao để đảm bảo thiết kế phù hợp với nhu cầu thị trường Việt Nam?
    Cần nghiên cứu kỹ đặc điểm văn hóa, thói quen sử dụng và xu hướng phát triển của thị trường địa phương, không áp dụng máy móc các giải pháp thiết kế từ nước ngoài. Ví dụ, thiết kế chung cư cao cấp tại Việt Nam phải chú trọng tiện ích phù hợp với nhu cầu cư dân địa phương.

Kết luận

  • Quản lý chất lượng thiết kế công trình dân dụng tại Công ty Lotte Properties còn tồn tại nhiều hạn chế, đặc biệt trong thiết kế khu vực để xe, kết cấu và hệ thống MEP.
  • Áp dụng mô hình quản lý chất lượng ISO 9001:2015 và TQM là cơ sở khoa học để nâng cao hiệu quả quản lý thiết kế.
  • Việc ứng dụng công nghệ BIM và hệ thống giám sát kết cấu SHM còn hạn chế, cần được đẩy mạnh để tăng cường kiểm soát chất lượng.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào chuẩn hóa quy trình, nâng cao năng lực nhân sự, ứng dụng công nghệ và phát triển thiết kế xanh, an toàn sức khỏe.
  • Tiếp theo, Lotte Properties cần triển khai thí điểm các giải pháp này trên các dự án trọng điểm trong vòng 1-3 năm để đánh giá hiệu quả và mở rộng áp dụng.

Hành động ngay hôm nay: Ban Quản lý Dự án và các phòng ban liên quan tại Lotte Properties nên tổ chức hội thảo nội bộ để phổ biến kết quả nghiên cứu và xây dựng kế hoạch triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng thiết kế, góp phần nâng tầm giá trị dự án và uy tín doanh nghiệp trên thị trường xây dựng Việt Nam.