Nghiên cứu giải pháp kỹ thuật phát triển sản xuất ngô xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tỉnh Yên Bái

• Tác giả: Nguyễn Văn Chinh
• Người hướng dẫn: PGS. TS Lê Quốc Thanh
• Trường học: Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Khoa học cây trồng
• Đề tài: Nghiên cứu giải pháp kỹ thuật phát triển sản xuất ngô xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tỉnh Yên Bái
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• MỞ ĐẦU
• 1. Mục tiêu của nghiên cứu
• 1.1. Mục tiêu chung
• 1.2. Mục tiêu cụ thể
• 2. Đóng góp mới của luận án
• 3. Ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận án
• 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tổng quan đất ruộng bậc thang
• 1.1.1. Nghiên cứu về đất ruộng bậc thang trên thế giới
• 1.1.2. Nghiên cứu về đất ruộng bậc thang vùng miền núi phía Bắc Việt Nam
• 1.1.3. Nghiên cứu về đất ruộng bậc thang tại tỉnh Yên Bái
• 1.2. Vai trò của cây ngô
• 1.3. Yêu cầu sinh thái của cây ngô
• 1.4. Những nghiên cứu về biện pháp kỹ thuật tăng năng suất ngô
• 1.5. Nghiên cứu về bộ giống ngô tại Việt Nam
• 1.6. Nghiên cứu về thời vụ gieo trồng ngô
• 1.7. Nghiên cứu về phân bón
• 1.7.1. Nghiên cứu về phân bón đạm
• 1.7.2. Nghiên cứu về phân lân
• 1.7.3. Nghiên cứu về phân kali
• 1.8. Nghiên cứu về che phủ cho cây ngô
• 1.9. Nghiên cứu về mật độ cho cây ngô
• 1.10. Kết luận rút ra từ phần tổng quan
• 2. VẬT LIỆU, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Vật liệu nghiên cứu
• 2.1.1. Các giống ngô tham gia thí nghiệm
• 2.1.2. Các vật liệu khác
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Điều tra, đánh giá thực trạng sản xuất ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tại tỉnh Yên Bái
• 2.3.2. Nghiên cứu xác định giống ngô phù hợp cho canh tác vụ Xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tại Yên Bái
• 2.3.3. Nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật canh tác ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tại tỉnh Yên Bái
• 2.3.4. Mô hình hóa xác định khung thời vụ gieo trồng ngô Xuân hợp lý trên đất ruộng bậc thang một vụ tỉnh Yên Bái
• 2.3.5. Thí nghiệm xác định thời vụ gieo trồng ngô Xuân hợp lý trên đất ruộng bậc thang một vụ tỉnh Yên Bái
• 2.3.5.1. Các thời vụ gieo trồng ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ:
• 2.3.6. Thí nghiệm xác định thời vụ gieo trồng kết hợp phương pháp gieo trồng ngô
• 2.3.6.1. - Các thời vụ gieo trồng ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ:
• 2.3.7. Thí nghiệm xác định lượng phân lân và kỹ thuật che phủ thích hợp
• 2.3.7.1. - Các mức vật liệu che phủ (CP): CP1= 3 tấn vật liệu phủ hữu cơ; CP2 = 5 tấn vật liệu phủ hữu cơ; CP3 = 7 tấn vật liệu phủ hữu cơ; CP4 = Nilong che phủ
• 2.3.8. Thí nghiệm xác định lượng phân bón đạm và mật độ gieo trồng hợp lý cho canh tác ngô trồng với mật độ dày làm thức ăn chăn nuôi
• 2.3.9. Phương pháp xử lý số liệu
• 2.3.10. Địa bàn nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Kết quả điều tra, đánh giá thực trạng sản xuất ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang tại tỉnh Yên Bái
• 3.1.1. Điều kiện tự nhiên tỉnh Yên Bái
• 3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội tỉnh Yên Bái
• 3.1.3. Sản xuất ruộng bậc thang 1 vụ tại tỉnh Yên Bái
• 3.1.4. Thực trạng sản xuất ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang tỉnh Yên Bái
• 3.1.4.1. Diện tích sản xuất ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang tỉnh Yên Bái
• 3.1.4.2. Cơ cấu giống ngô vụ Xuân trên đất ruộng bậc thang tỉnh Yên Bái
• 3.1.4.3. Thời vụ gieo trồng ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang tỉnh Yên Bái
• 3.1.4.4. Một số biện pháp kỹ thuật áp dụng trồng ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang
• 3.1.4.5. Những thuận lợi và khó khăn chính khi trồng ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang ở tỉnh Yên Bái
• 3.2. Kết quả nghiên cứu xác định giống ngô phù hợp cho canh tác vụ Xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tại Yên Bái
• 3.2.1. Khả năng sinh trưởng, phát triển của các giống ngô thí nghiệm trong vụ Xuân năm 2017
• 3.2.2. Tình hình sâu bệnh hại chính cây ngô vụ Xuân năm 2017
• 3.2.3. Trạng thái cây, trạng thái bắp, độ kín lá bi và khả năng chống đổ của cây ngô vụ Xuân 2017
• 3.2.4. Các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của các giống ngô thí nghiệm trong vụ Xuân 2017, tại Yên Bái
• 3.3. Kết quả nghiên cứu một số biện pháp kỹ thuật canh tác ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tại tỉnh Yên Bái
• 3.4. Kết quả mô hình hóa xác định khung thời vụ gieo trồng ngô Xuân hợp lý trên đất ruộng bậc thang một vụ tỉnh Yên Bái
• 3.4.1. Khả năng tránh chết rét (P1)
• 3.4.2. Kết quả xác định thời vụ gieo cho thu hoạch trước 30/6 (P2)
• 3.4.3. Thời vụ gieo để đạt năng suất trên 70% năng suất tối đa (P3)
• 3.4.4. Khung thời vụ gieo trồng phù hợp tại 3 huyện
• 3.5. Kết quả thí nghiệm xác định thời vụ gieo trồng ngô Xuân hợp lý trên đất ruộng bậc thang một vụ tỉnh Yên Bái
• 3.5.1. Sinh trưởng và phát triển của giống LVN17 ở các thời điểm gieo khác nhau trong vụ Xuân năm 2017 và 2018
• 3.5.2. Mức độ nhiễm sâu bệnh hại của giống LVN17 ở các thời vụ gieo khác nhau trong vụ Xuân năm 2017 và 2018
• 3.5.3. Năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất thực thu của giống LVN17 ở các thời điểm gieo khác nhau trong vụ Xuân năm 2017 và 2018 tại Yên Bái
• 3.6. Kết quả thí nghiệm xác định thời vụ gieo trồng kết hợp phương pháp gieo trồng ngô
• 3.6.1. Ảnh hưởng của thời vụ và phương pháp gieo hạt đến thời gian sinh trưởng của cây ngô vụ Xuân năm 2018
• 3.6.2. Mức độ nhiễm sâu bệnh hại ở các thời vụ và phương pháp gieo hạt của giống ngô LVN17, trong vụ Xuân năm 2018, tại Yên Bái
• 3.6.3. Ảnh hưởng của thời vụ và phương pháp gieo hạt đến các yếu tố cấu thành năng suất của giống LVN17 trong vụ Xuân năm 2018, tại Yên Bái
• 3.7. Kết quả thí nghiệm xác định lượng phân lân và kỹ thuật che phủ thích hợp
• 3.7.1. Ảnh hưởng của lượng phân lân và kỹ thuật che phủ tới thời gian sinh trưởng của giống LVN17, trong vụ Xuân 2017 và 2018, tại Yên Bái
• 3.7.2. Ảnh hưởng của che phủ và mức phân lân tới khả năng chống chịu sâu bệnh hại của giống LVN17, trong vụ Xuân 2017 và 2018 tại Yên Bái
• 3.7.3. Ảnh hưởng của che phủ và mức phân lân tới các yếu tố cấu thành năng suất của giống LVN17, trong vụ Xuân 2017 và 2018 tại Yên Bái
• 3.8. Kết quả thí nghiệm xác định lượng phân bón đạm và mật độ gieo trồng hợp lý cho canh tác ngô trồng với mật độ dày làm thức ăn chăn nuôi
• 3.8.1. Ảnh hưởng của mật độ và phân đạm đến sinh trưởng ngô sinh khối
• 3.8.2. Mức độ nhiễm sâu bệnh hại của giống ngô LVN17 khi trồng ở các mật độ và lượng đạm bón khác nhau trong vụ Xuân 2019, tại Yên Bái
• 3.8.3. Ảnh hưởng của mật độ và phân đạm đến năng suất ngô sinh khối
• 3.8.4. Ảnh hưởng của mật độ và phân đạm đến các chỉ tiêu chất lượng của ngô sinh khối tại Yên Bái
• 3.9. Xây dựng mô hình sản xuất ngô xuân lấy hạt trên đất ruộng bậc thang một vụ tại tỉnh Yên Bái
• 3.9.1. Đánh giá ảnh hưởng của các biện pháp kỹ thuật đến thời gian sinh trưởng của ngô LVN17 vụ Xuân năm 2019
• 3.9.2. Đánh giá ảnh hưởng của các biện pháp kỹ thuật đến chiều cao cây của ngô LVN17 trong vụ Xuân năm 2019, tại Yên Bái
• 3.9.3. Đánh giá ảnh hưởng của các biện pháp kỹ thật đến khả năng chống chịu sâu bệnh hại của ngô LVN17 trong vụ Xuân năm 2019, tại Yên Bái
• 3.9.4. Đánh giá ảnh hưởng của các biện pháp kỹ thuật đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất của ngô LVN17 trong vụ Xuân năm 2019
• 3.9.5. Đánh giá hiệu quả kinh tế của mô hình
• 3.10. Đề xuất biện pháp kỹ thuật phát triển ngô Xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tỉnh Yên Bái
• 4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• 5. CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC 1: NGUỒN GỐC, ĐẶC ĐIỂM CÁC GIỐNG NGÔ
• PHỤ LỤC 2: SƠ ĐỒ BỐ TRÍ CÁC THÍ NGHIỆM ĐỒNG RUỘNG
• PHỤ LỤC 3: KỸ THUẬT TRỒNG CHĂM SÓC THÍ NGHIỆM
• PHỤ LỤC 4: CÁC CHỈ TIÊU THEO DÕI, ĐÁNH GIÁ

I. Giải pháp kỹ thuật phát triển sản xuất ngô xuân

Nghiên cứu tập trung vào giải pháp kỹ thuật nhằm phát triển sản xuất ngô xuân trên đất ruộng bậc thang một vụ tại Yên Bái. Các giải pháp bao gồm lựa chọn giống ngô phù hợp, áp dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến, và tối ưu hóa thời vụ gieo trồng. Mục tiêu là cải thiện năng suất ngô và đảm bảo nông nghiệp bền vững trong điều kiện địa hình đồi núi.

1.1. Lựa chọn giống ngô phù hợp

Nghiên cứu đánh giá các giống ngô có khả năng chịu hạn, chịu lạnh và thích nghi với điều kiện đất ruộng bậc thang. Giống LVN17 được xác định là phù hợp nhất nhờ thời gian sinh trưởng ngắn và khả năng chống chịu sâu bệnh tốt. Đây là bước quan trọng trong việc cải thiện năng suất ngô và đảm bảo hiệu quả kinh tế.

1.2. Kỹ thuật canh tác tiên tiến

Các phương pháp trồng trọt như che phủ đất, bón phân hợp lý, và điều chỉnh mật độ gieo trồng được áp dụng. Che phủ đất giúp giữ ẩm và cải thiện độ phì nhiêu, trong khi bón phân đạm và lân đúng liều lượng tăng cường sức khỏe cây trồng. Những kỹ thuật nông nghiệp này góp phần nâng cao năng suất ngô và giảm thiểu rủi ro do thời tiết.

II. Đất ruộng bậc thang và thời vụ gieo trồng

Nghiên cứu phân tích đặc điểm đất ruộng bậc thang tại Yên Bái, nơi có độ phì nhiêu trung bình đến thấp. Thời vụ gieo trồng được xác định dựa trên điều kiện khí hậu và địa hình. Khung thời vụ hợp lý cho ngô xuân là từ tháng 2 đến tháng 5, đảm bảo cây trồng phát triển tốt và tránh được các đợt rét đậm.

2.1. Đặc điểm đất ruộng bậc thang

Đất ruộng bậc thang tại Yên Bái có độ dốc cao và độ phì nhiêu thấp, đòi hỏi quản lý đất đai hiệu quả. Nghiên cứu đề xuất các biện pháp cải tạo đất như bón phân hữu cơ và luân canh cây trồng để duy trì độ màu mỡ. Đây là yếu tố quan trọng trong việc phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững.

2.2. Xác định thời vụ gieo trồng

Nghiên cứu sử dụng mô hình hóa để xác định khung thời vụ tối ưu cho ngô xuân. Kết quả cho thấy gieo trồng vào đầu tháng 3 giúp cây tránh được rét đậm và đạt năng suất cao nhất. Đây là cơ sở khoa học để người dân áp dụng trong thực tiễn sản xuất.

III. Ứng dụng thực tiễn và hiệu quả kinh tế

Nghiên cứu không chỉ mang lại giá trị khoa học mà còn có ứng dụng thực tiễn cao. Các giải pháp kỹ thuật được đề xuất giúp tăng năng suất ngô và cải thiện đời sống người dân. Mô hình sản xuất ngô xuân trên đất ruộng bậc thang đã được triển khai tại các huyện Văn Chấn và Mù Cang Chải, mang lại hiệu quả kinh tế đáng kể.

3.1. Hiệu quả kinh tế

Mô hình sản xuất ngô xuân giúp tăng thu nhập cho người dân nhờ năng suất ngô cao hơn và giảm chi phí đầu vào. Đây là bước đột phá trong phát triển sản xuất nông nghiệp tại vùng núi phía Bắc, góp phần xóa đói giảm nghèo.

3.2. Bền vững môi trường

Các giải pháp kỹ thuật được áp dụng không chỉ tăng năng suất ngô mà còn bảo vệ môi trường. Che phủ đất và bón phân hợp lý giúp giảm xói mòn và duy trì độ phì nhiêu của đất. Đây là hướng đi bền vững cho nông nghiệp bền vững tại Yên Bái.