Tổng quan nghiên cứu
Nhu cầu sử dụng năng lượng trên toàn cầu ngày càng gia tăng, đặc biệt trong các ngành dịch vụ như khách sạn, nơi tiêu thụ điện năng lớn cho hệ thống điều hòa, thang máy và cấp nước nóng. Tại Việt Nam, khách sạn Holiday ở thành phố Nha Trang đang trong giai đoạn xây dựng với hệ thống cấp nước nóng trung tâm sử dụng bơm nhiệt (heatpump). Tuy nhiên, hệ thống này tiêu thụ năng lượng lớn và chưa tối ưu về chi phí vận hành cũng như an toàn sử dụng. Với khoảng 2000-2600 giờ nắng mỗi năm và tổng bức xạ năng lượng mặt trời trung bình khoảng 5 kWh/m²/ngày, Nha Trang có tiềm năng lớn để ứng dụng năng lượng mặt trời (solar) trong hệ thống cấp nước nóng. Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá hiệu quả hệ thống cấp nước nóng hiện tại, đề xuất giải pháp kết hợp heatpump và năng lượng mặt trời nhằm giảm chi phí, tăng hiệu suất và đảm bảo an toàn vận hành. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào hệ thống cấp nước nóng trung tâm của khách sạn Holiday, với các phân tích kỹ thuật và mô phỏng điều khiển nhiệt độ trong giai đoạn 2020-2021. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển các giải pháp tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao hiệu quả kinh tế cho các khách sạn và công trình cao tầng tại khu vực miền Trung Việt Nam.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình sau:
Nguyên lý hoạt động của máy bơm nhiệt (heatpump): Heatpump vận chuyển nhiệt từ môi trường có nhiệt độ thấp sang môi trường cần làm nóng, sử dụng vòng tuần hoàn kín với các bộ phận bay hơi, máy nén, bình ngưng tụ và van tiết lưu. Hiệu suất COP của heatpump có thể đạt từ 2 đến 3, giúp tiết kiệm năng lượng so với các thiết bị làm nóng truyền thống.
Công nghệ máy nước nóng năng lượng mặt trời (solar): Sử dụng bộ thu nhiệt dạng ống chân không hoặc tấm phẳng để hấp thụ bức xạ mặt trời, chuyển đổi quang năng thành nhiệt năng, lưu trữ trong bình bảo ôn cách nhiệt tốt. Hiệu suất thu nhiệt của ống chân không có thể đạt trên 93%.
Lý thuyết điều khiển tự động và thuật toán PID: Hệ thống điều khiển nhiệt độ nước nóng sử dụng bộ điều khiển tự động PLC với thuật toán PID để duy trì nhiệt độ ổn định, giảm tổn thất nhiệt và tăng độ an toàn vận hành.
Các khái niệm chính bao gồm: lưu lượng nước nóng, công suất nhiệt, hiệu suất năng lượng, bức xạ mặt trời, và các tham số điều khiển PID (tỉ lệ P, tích phân I, vi phân D).
Phương pháp nghiên cứu
Thu thập dữ liệu: Sử dụng số liệu thực tế từ thiết kế khách sạn Holiday, các thông số kỹ thuật của heatpump Megasun MGS-10HP, dữ liệu bức xạ mặt trời tại Nha Trang, và các quy chuẩn kỹ thuật liên quan.
Phân tích tính toán: Áp dụng công thức tính lưu lượng nước nóng, lượng nhiệt tiêu thụ, công suất nguồn cấp nhiệt theo tiêu chuẩn TCXDVN 33:2006 và các tài liệu kỹ thuật. Tính toán chi phí đầu tư và vận hành hệ thống heatpump và solar.
Mô phỏng điều khiển: Sử dụng phần mềm Simatic Step 7 và WinCC để mô phỏng thuật toán điều khiển nhiệt độ bằng PLC với thuật toán PID, so sánh hiệu quả điều khiển ON/OFF và PID.
So sánh và đánh giá: Đánh giá các phương án sử dụng heatpump, solar và kết hợp hai hệ thống dựa trên hiệu suất, chi phí đầu tư, chi phí vận hành và độ an toàn.
Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu thực hiện trong năm 2020-2021, bao gồm giai đoạn thu thập số liệu, tính toán, mô phỏng và đề xuất giải pháp.
Cỡ mẫu nghiên cứu là hệ thống cấp nước nóng trung tâm của khách sạn Holiday với 4 cụm heatpump công suất tổng 306 kW và hệ thống solar công nghiệp phù hợp với điều kiện khí hậu Nha Trang.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Nhu cầu sử dụng nước nóng: Khách sạn có nhu cầu nước nóng khoảng 26.76 m³/ngày, chiếm khoảng 30% tổng nhu cầu nước sinh hoạt, với nhiệt độ nước nóng sử dụng là 40°C và nhiệt độ nước tạo ra 60°C.
Hiệu suất và chi phí hệ thống heatpump: Hệ thống heatpump Megasun MGS-10HP có công suất sinh nhiệt 45.4 kW, tiêu thụ điện 7.8 kW mỗi máy. Chi phí đầu tư 4 máy khoảng 760 triệu đồng, chi phí vận hành điện năng khoảng 4 triệu đồng/tháng. Hiệu suất COP khoảng 3.7, giúp tiết kiệm năng lượng so với thiết bị làm nóng điện trực tiếp.
Tiềm năng năng lượng mặt trời: Với khoảng 2000-2600 giờ nắng/năm và bức xạ trung bình 5 kWh/m²/ngày, hệ thống nước nóng solar có thể cung cấp phần lớn nhu cầu nhiệt cho khách sạn, giảm chi phí điện năng và phát thải khí nhà kính.
Hiệu quả điều khiển nhiệt độ: Thuật toán PID trong PLC giúp duy trì nhiệt độ nước ổn định hơn so với phương pháp ON/OFF, giảm dao động nhiệt độ và tổn thất năng lượng. Mô phỏng cho thấy PID giảm sai số nhiệt độ xuống dưới 1°C, tăng độ an toàn và tiết kiệm chi phí vận hành.
Thảo luận kết quả
Việc sử dụng heatpump giúp giảm tiêu thụ điện năng so với các thiết bị làm nóng truyền thống, tuy nhiên chi phí đầu tư và vận hành vẫn còn cao. Kết hợp hệ thống solar tận dụng nguồn năng lượng tái tạo dồi dào tại Nha Trang sẽ giảm đáng kể chi phí điện năng, đồng thời giảm phát thải khí CO2, góp phần bảo vệ môi trường. Việc áp dụng điều khiển tự động bằng PLC với thuật toán PID nâng cao hiệu quả vận hành, giảm tổn thất nhiệt và tăng độ an toàn cho người sử dụng. So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, giải pháp kết hợp heatpump và solar là xu hướng phát triển bền vững cho hệ thống cấp nước nóng trung tâm trong khách sạn và các công trình cao tầng. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ chi phí vận hành theo tháng, biểu đồ hiệu suất COP của heatpump và solar, cũng như biểu đồ dao động nhiệt độ khi điều khiển ON/OFF và PID.
Đề xuất và khuyến nghị
Triển khai hệ thống kết hợp heatpump và solar: Thay thế một phần hoặc toàn bộ hệ thống heatpump bằng máy nước nóng năng lượng mặt trời để giảm chi phí điện năng tiêu thụ, dự kiến giảm ít nhất 20% chi phí vận hành trong vòng 1-2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý khách sạn phối hợp với nhà thầu kỹ thuật.
Ứng dụng bộ điều khiển tự động PLC với thuật toán PID: Lắp đặt hệ thống điều khiển nhiệt độ tự động để duy trì nhiệt độ nước ổn định, giảm tổn thất nhiệt và tăng an toàn sử dụng. Thời gian triển khai trong 6 tháng, chủ thể: đội ngũ kỹ thuật vận hành khách sạn.
Tăng cường bảo trì, bảo dưỡng hệ thống: Định kỳ kiểm tra, vệ sinh bộ thu nhiệt solar và bảo dưỡng heatpump để duy trì hiệu suất hoạt động tối ưu, giảm chi phí sửa chữa phát sinh. Lịch bảo trì 3-6 tháng/lần, chủ thể: nhà cung cấp dịch vụ kỹ thuật.
Đào tạo nhân viên vận hành: Tổ chức các khóa đào tạo về vận hành hệ thống cấp nước nóng kết hợp và điều khiển tự động nhằm nâng cao kỹ năng, đảm bảo vận hành an toàn và hiệu quả. Thời gian đào tạo 1 tháng, chủ thể: Ban quản lý khách sạn phối hợp với chuyên gia kỹ thuật.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Chủ đầu tư và quản lý khách sạn: Nhận biết các giải pháp tiết kiệm năng lượng, giảm chi phí vận hành và nâng cao an toàn hệ thống cấp nước nóng.
Kỹ sư thiết kế và thi công hệ thống cấp thoát nước: Áp dụng các phương pháp tính toán, lựa chọn thiết bị và mô hình điều khiển tự động phù hợp với điều kiện thực tế.
Chuyên gia năng lượng và môi trường: Nghiên cứu các giải pháp sử dụng năng lượng tái tạo trong công trình, góp phần giảm phát thải khí nhà kính.
Sinh viên và nhà nghiên cứu ngành kỹ thuật cấp thoát nước: Tham khảo các cơ sở lý thuyết, phương pháp tính toán và mô phỏng điều khiển trong hệ thống cấp nước nóng trung tâm.
Câu hỏi thường gặp
Hệ thống heatpump hoạt động như thế nào?
Heatpump vận chuyển nhiệt từ môi trường có nhiệt độ thấp sang nước cần làm nóng thông qua vòng tuần hoàn kín gồm máy nén, bình ngưng tụ, van tiết lưu và thiết bị bay hơi, giúp tiết kiệm điện năng so với đun nóng trực tiếp.Lợi ích của việc kết hợp heatpump với năng lượng mặt trời là gì?
Kết hợp giúp tận dụng nguồn năng lượng tái tạo dồi dào, giảm chi phí điện năng, tăng hiệu suất hệ thống và giảm phát thải khí nhà kính, đồng thời đảm bảo cung cấp nước nóng liên tục.Thuật toán PID trong điều khiển nhiệt độ có ưu điểm gì?
PID giúp duy trì nhiệt độ ổn định, giảm dao động và tổn thất nhiệt, tăng độ an toàn và tiết kiệm năng lượng so với phương pháp điều khiển ON/OFF truyền thống.Chi phí đầu tư và vận hành hệ thống heatpump là bao nhiêu?
Chi phí đầu tư 4 máy heatpump Megasun khoảng 760 triệu đồng, chi phí vận hành điện năng khoảng 4 triệu đồng/tháng, chưa tính chi phí bảo trì và thiết bị phụ trợ.Nha Trang có phù hợp để sử dụng năng lượng mặt trời cho hệ thống nước nóng không?
Với khoảng 2000-2600 giờ nắng mỗi năm và bức xạ trung bình 5 kWh/m²/ngày, Nha Trang có điều kiện rất thuận lợi để ứng dụng năng lượng mặt trời, giúp giảm chi phí và tăng hiệu quả hệ thống.
Kết luận
- Hệ thống cấp nước nóng trung tâm khách sạn Holiday hiện tại sử dụng heatpump có hiệu suất cao nhưng chi phí vận hành còn lớn.
- Năng lượng mặt trời là nguồn năng lượng tái tạo phù hợp, có thể thay thế hoặc kết hợp với heatpump để tiết kiệm chi phí và bảo vệ môi trường.
- Thuật toán điều khiển PID trong PLC giúp duy trì nhiệt độ ổn định, giảm tổn thất nhiệt và tăng an toàn vận hành.
- Giải pháp kết hợp heatpump và solar cùng với điều khiển tự động là phương án tối ưu cho khách sạn Holiday và các công trình tương tự.
- Các bước tiếp theo gồm triển khai lắp đặt hệ thống kết hợp, đào tạo nhân viên vận hành và theo dõi hiệu quả thực tế để điều chỉnh phù hợp.
Khuyến nghị các chủ đầu tư và kỹ sư thiết kế nghiên cứu áp dụng giải pháp này nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và phát triển bền vững trong ngành khách sạn và xây dựng.