I. Tổng quan về ung thư buồng trứng
Ung thư buồng trứng là một trong những loại ung thư phổ biến ở phụ nữ, đặc biệt là ung thư biểu mô buồng trứng. Theo GLOBOCAN 2020, bệnh lý này đứng thứ 19 trên thế giới với khoảng 1.404 trường hợp mới mắc tại Việt Nam mỗi năm. Triệu chứng của ung thư buồng trứng thường không rõ ràng, dẫn đến việc chẩn đoán muộn và tỷ lệ tử vong cao. Việc phát hiện sớm và chẩn đoán chính xác là rất quan trọng để cải thiện tiên lượng bệnh nhân. Các dấu ấn sinh học như xét nghiệm HE4 và xét nghiệm CA125 đã được sử dụng rộng rãi trong chẩn đoán và tiên lượng ung thư buồng trứng. Tuy nhiên, độ đặc hiệu của CA125 có giới hạn, vì nồng độ của nó có thể tăng trong nhiều bệnh lý lành tính khác. Ngược lại, HE4 được ghi nhận có khả năng khắc phục nhược điểm này, giúp phân biệt giữa tình trạng ác tính và lành tính.
1.1. Dấu ấn sinh học CA125
Dấu ấn sinh học CA125 là một trong những chỉ số quan trọng trong chẩn đoán ung thư buồng trứng. Nồng độ CA125 thường tăng cao ở bệnh nhân ung thư biểu mô buồng trứng, tuy nhiên, nó cũng có thể tăng trong các tình trạng bệnh lý khác như lạc nội mạc tử cung và viêm nhiễm vùng chậu. Do đó, việc sử dụng CA125 đơn lẻ có thể dẫn đến kết quả dương tính giả. Nghiên cứu cho thấy rằng việc kết hợp CA125 với HE4 có thể cải thiện độ chính xác trong chẩn đoán. Một nghiên cứu cho thấy rằng nồng độ CA125 có thể giúp xác định giai đoạn bệnh và tiên lượng tái phát, nhưng cần phải kết hợp với các chỉ số khác để có kết quả chính xác hơn.
1.2. Dấu ấn sinh học HE4
HE4 là một dấu ấn sinh học mới hơn, được phát hiện có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn so với CA125 trong chẩn đoán ung thư buồng trứng. Nghiên cứu cho thấy rằng nồng độ HE4 tăng cao có thể gợi ý sự hiện diện của ung thư buồng trứng, ngay cả khi CA125 không tăng. Việc sử dụng HE4 trong chẩn đoán giúp phân biệt giữa khối u ác tính và lành tính, từ đó cải thiện khả năng điều trị và tiên lượng cho bệnh nhân. Sự kết hợp giữa HE4 và CA125 tạo ra chỉ số ROMA, giúp đánh giá nguy cơ ác tính của khối u buồng trứng, từ đó hỗ trợ trong việc lựa chọn phương pháp điều trị thích hợp.
II. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu được thiết kế để khảo sát giá trị của xét nghiệm HE4 và xét nghiệm CA125 trong chẩn đoán và tiên lượng ung thư biểu mô buồng trứng. Đối tượng nghiên cứu bao gồm bệnh nhân được chẩn đoán ung thư buồng trứng tại các cơ sở y tế. Tiêu chuẩn chọn bệnh bao gồm bệnh nhân có triệu chứng nghi ngờ ung thư buồng trứng và đã được thực hiện các xét nghiệm cần thiết. Các biến số nghiên cứu bao gồm nồng độ CA125, HE4, giai đoạn bệnh theo phân loại FIGO, và phân độ mô học của khối u. Phương pháp phân tích dữ liệu được thực hiện bằng cách sử dụng các công cụ thống kê để xác định mối tương quan giữa các biến số và đánh giá giá trị tiên đoán của các dấu ấn sinh học này.
2.1. Thiết kế nghiên cứu
Nghiên cứu được thực hiện theo phương pháp hồi cứu, thu thập dữ liệu từ hồ sơ bệnh án của bệnh nhân. Các thông tin cần thiết bao gồm tuổi, tình trạng kinh nguyệt, nồng độ CA125 và HE4, cũng như các yếu tố liên quan khác. Mẫu nghiên cứu được chọn lọc từ những bệnh nhân đã được chẩn đoán ung thư buồng trứng và đã thực hiện các xét nghiệm cần thiết. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm thống kê để xác định mối tương quan giữa nồng độ của các dấu ấn sinh học và các yếu tố lâm sàng.
2.2. Đạo đức trong nghiên cứu
Nghiên cứu tuân thủ các nguyên tắc đạo đức trong nghiên cứu y học. Tất cả bệnh nhân tham gia nghiên cứu đều được thông báo về mục đích và quy trình nghiên cứu, và đã ký vào bản cam kết đồng ý tham gia. Dữ liệu thu thập được bảo mật và chỉ sử dụng cho mục đích nghiên cứu. Nghiên cứu cũng được phê duyệt bởi hội đồng đạo đức của cơ sở y tế nơi thực hiện nghiên cứu.
III. Kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu cho thấy nồng độ CA125 và HE4 có sự khác biệt rõ rệt giữa nhóm bệnh nhân ung thư buồng trứng và nhóm bệnh nhân u lành. Nồng độ CA125 và HE4 cao hơn đáng kể ở bệnh nhân ung thư biểu mô buồng trứng so với nhóm đối chứng. Sự kết hợp giữa hai dấu ấn sinh học này cho thấy khả năng tiên đoán cao hơn trong việc xác định nguy cơ ác tính của khối u. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nồng độ HE4 có mối tương quan chặt chẽ với giai đoạn bệnh theo phân loại FIGO, cho thấy giá trị của HE4 trong việc đánh giá mức độ tiến triển của bệnh.
3.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu
Mẫu nghiên cứu bao gồm 100 bệnh nhân được chẩn đoán ung thư buồng trứng và 50 bệnh nhân u lành. Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân được ghi nhận, bao gồm tuổi, tình trạng kinh nguyệt, và các yếu tố nguy cơ khác. Kết quả cho thấy phần lớn bệnh nhân ung thư buồng trứng ở độ tuổi từ 50 đến 70, với tỷ lệ mắc cao hơn ở nhóm mãn kinh. Nồng độ CA125 và HE4 được đo và phân tích để xác định mối tương quan với các yếu tố lâm sàng.
3.2. Giá trị xét nghiệm HE4 và CA125
Kết quả cho thấy nồng độ CA125 và HE4 có thể được sử dụng như các chỉ số chẩn đoán hiệu quả cho ung thư buồng trứng. Đặc biệt, sự kết hợp giữa hai dấu ấn này tạo ra chỉ số ROMA, giúp đánh giá nguy cơ ác tính của khối u. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nồng độ HE4 có thể tiên đoán tốt hơn về nguy cơ tái phát sau phẫu thuật so với CA125. Điều này cho thấy rằng việc sử dụng đồng thời cả hai xét nghiệm có thể cải thiện độ chính xác trong chẩn đoán và tiên lượng ung thư buồng trứng.
