Đầu Tư Xây Dựng Cơ Sở Hạ Tầng Giao Thông Đường Bộ Tại Việt Nam

Giao thông vận tải là ngành dịch vụ sản xuất quan trọng trong hệ thống kết cấu hạ tầng, là huyết mạch của quốc gia, cầu nối giao lưu kinh tế, xã hội, đóng vai trò tích cực trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Giao thông vận tải đường bộ sử dụng hệ thống công trình tạo nên cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ sản xuất và sinh hoạt, bao gồm đường quốc lộ, đường đô thị, đường tỉnh, đường huyện, đường xã, đường chuyên dụng, cầu vượt, cầu chui và các cơ sở vật chất khác như tín hiệu, bến bãi đỗ xe, biển báo giao thông, đèn chiếu sáng.

Đường bộ đáp ứng nhu cầu của đời sống xã hội, thúc đẩy giao lưu hàng hóa, phát triển sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế giữa các ngành và vùng lãnh thổ. Hàng hóa cần được vận chuyển từ nơi sản xuất đến tay người tiêu dùng, và đường bộ là phương thức phổ biến nhất. Đường bộ cũng thu hút các nguồn lực bên ngoài, góp phần ổn định chính trị, nâng cao đời sống nhân dân, xóa đói giảm nghèo, tăng cường liên kết giữa các vùng dân tộc và tác động đến an ninh quốc phòng.

Kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ là một bộ phận của kết cấu hạ tầng giao thông vận tải, bao gồm hệ thống công trình như đường quốc lộ, cao tốc, đường tỉnh, đường huyện, đường xã, đường đô thị, đường chuyên dụng, cầu vượt, cầu chui, hầm qua đèo, núi, cống và các cơ sở vật chất khác (hệ thống tín hiệu, biển báo giao thông, đèn chiếu sáng) phục vụ và đảm bảo an toàn, thông suốt cho người tham gia giao thông.

Việc đầu tư vào hạ tầng giao thông tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu thông hàng hóa, giảm chi phí vận chuyển, tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế. Nó cũng thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp, dịch vụ và du lịch, tạo ra nhiều việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Theo tài liệu gốc, việc phát triển giao thông đường bộ tạo động lực cho các ngành sản xuất khác và thu hút đầu tư.

Đầu tư vào hạ tầng giao thông giúp giảm thiểu tai nạn giao thông thông qua việc xây dựng đường cao tốc, đường tránh, hệ thống biển báo và đèn tín hiệu hiện đại. Nó cũng góp phần giảm ùn tắc giao thông bằng cách mở rộng đường, xây dựng cầu vượt, hầm chui. Ngoài ra, việc sử dụng các vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường và áp dụng công nghệ xanh trong xây dựng đường bộ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường.

Đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông đường bộ cần đảm bảo tính bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường. Điều này đòi hỏi việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn, lựa chọn công nghệ phù hợp, bảo vệ môi trường và đảm bảo an toàn cho người sử dụng. Đồng thời, việc phát triển hạ tầng giao thông cần hướng đến việc kết nối với các nước trong khu vực và trên thế giới, tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương và hợp tác quốc tế.

Đầu tư xây dựng KCHTGTDB là hình thức cấp vốn đầu tư cho việc khôi phục, nâng cấp hay xây dựng mới các công trình đường bộ gồm các loại công trình đường, cầu và hầm đường bộ nhằm đáp ứng nhu cầu vận tải và giao lưu đi lại của nhân dân. Đầu tư xây dựng KCHT GTDB là một hoạt động đầu tư phát triển của Nhà nước, của các đơn vị kinh tế, tư nhân hay của các địa phương vào các công trình hoặc hạng mục công trình thuộc lĩnh vực GTDB.

Mục tiêu của đầu tư không phải vì mục đích sản xuất kinh doanh đơn thuần để thu lợi nhuận, mà quan trọng hơn là đem lại lợi ích cho nền kinh tế xã hội, tạo liên đới cho các ngành sản xuất khác phát triển và phục vụ nhu cầu đi lại của nhân dân, là điều kiện để ổn định và phát triển toàn bộ nền kinh tế quốc dân trong hiện tại cũng như trong tương lai.

Đầu tư xây dựng KCHT GTDB với bản chất là loại hình đầu tư phát triển nên cũng luôn cần khối lượng vốn lớn, thời gian tiến hành thi công lâu. Sản phẩm xây dựng KCHT GTDB được mua trước khi sản xuất và theo yêu cầu định trước của người mua hàng. Quá trình thực hiện xây dựng luôn di động, chu kỳ sản xuất kéo dài, lại phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên, lực lượng thi công phân tán, trải dài trên tuyến.

Các nguồn vốn chính bao gồm: nguồn vốn ngân sách của Nhà nước, vốn tín dụng, vốn do các đơn vị DNNN đầu tư, nguồn vốn thuộc khu vực dân cư và tư nhân, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Cần đa dạng hóa các nguồn vốn để đảm bảo đủ nguồn lực cho các dự án hạ tầng giao thông.

Phân loại theo nguồn vốn NSNN và vốn ngoài NSNN. Phân loại theo nguồn vốn trong nước và vốn nước ngoài. Việc phân loại này giúp quản lý và sử dụng vốn hiệu quả hơn, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động vốn từ các nguồn khác nhau.

Cũng như các quá trình đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng khác, đầu tư xây dựng KCHT GTDB có thể chia thành ba giai đoạn là chuẩn bị đầu tư, giai đoạn đầu tư và giai đoạn hậu đầu tư khai thác vận hành dự án. Do đó, vốn huy động được phải được phân chia cho cả ba giai đoạn này.

Thương mại hóa đường bộ nhằm tạo nguồn vốn đầu tư cho hoạt động xây dựng kết cấu hạ tầng vốn luôn trong tình trạng thiếu vốn. Đa dạng hóa các hình thức đầu tư: Tại các nước Tây Âu đang áp dụng hình thức (DBFO) Thiết kế-Xây dựng- Cấp kinh phí - Khai thác.

Từ những năm 1980, phương thức BOT mà trong đó các công ty tư nhân áp dụng để thực hiện các dự án phát triển đường bộ đã được áp dụng phổ biến. Cần nghiên cứu và áp dụng các mô hình PPP (hợp tác công tư) hiệu quả để thu hút vốn tư nhân vào các dự án hạ tầng giao thông.

Kinh nghiệm đối với việc phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ bền vững, hài hòa và bảo vệ môi trường. Kinh nghiệm đối với việc xây dựng cơ chế chính sách đầu tư phát triển đường bộ. Kinh nghiệm đối với việc quản lý hoạt động đầu tư xây dựng KCHT GTDB.

Theo thống kê từ năm 1996 đến 2005 Nhà nước đã đầu tư khoảng 91.000 tỷ đồng cho xây dựng kết cấu hạ tầng GTVT. Cần tiếp tục tăng cường huy động vốn từ các nguồn khác nhau để đáp ứng nhu cầu phát triển hạ tầng giao thông.

Dựa vào vốn đầu tư huy động cho phát triển đường bộ, tính đến năm 2005 ngành GTVT đã tiến hành cải tạo nâng cấp và làm mới hơn 16.000 km đường bộ và hơn 130.000 mét cầu đường bộ. Cần đánh giá hiệu quả của các dự án đã thực hiện để rút ra kinh nghiệm cho các dự án sau.

Từ năm 2000 đến năm 2005, với tổng vốn đầu tư XDCB của toàn ngành là: 72.733 tỷ đồng, bình quân hàng năm khoảng: 12.371 tỷ đồng, trong đó: vốn ngân sách Nhà nước chiếm khoảng 44%, vốn tín dụng đầu tư chiếm 12%, vốn nước ngoài chiếm 44%. Cần có chính sách thu hút vốn đầu tư nước ngoài hiệu quả hơn.