Luận Văn Thạc Sĩ: Đánh Giá Thực Trạng Canh Tác Nương Rẫy Và Định Hướng Sử Dụng Đất Tại Xã Cổ Linh, Pác Nặm, Bắc Kạn

• Tác giả: Lường Thị Nự
• Người hướng dẫn: ThS. Nguyễn Thị Thu Hoàn
• Trường học: Đại học Nông Lâm - Đại học Thái Nguyên
• Chuyên ngành: Lâm nghiệp
• Đề tài: Đánh giá thực trạng canh tác nương rẫy và định hướng sử dụng đất nương rẫy tại xã Cổ Linh - Pác Nặm - Bắc Kạn
• Loại tài liệu: Khóa luận tốt nghiệp đại học
• Năm xuất bản: 2015
• Địa điểm: Thái Nguyên

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
• DANH MỤC CÁC HÌNH
• DANH MỤC CÁC CỤM, TỪ VIẾT TẮT
• 1. PHẦN 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Mục đích nghiên cứu
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Ý nghĩa của đề tài
• 1.3.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
• 1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn sản xuất
• 2. PHẦN 2: TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 2.1. Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu
• 2.2. Những nghiên cứu trên thế giới
• 2.3. Những nghiên cứu ở Việt Nam
• 2.4. Điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội khu vực nghiên cứu
• 2.4.1. Điều kiện tự nhiên
• 2.4.2. Điều kiện kinh tế xã hội
• 2.4.3. Thuận lợi, khó khăn của xã Cổ Linh
• 3. PHẦN 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 3.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp kế thừa các tài liệu thứ cấp
• 3.4.2. Phương pháp đánh giá nông dân có sự tham gia (PRA)
• 3.4.3. Phương pháp xử lý số liệu
• 4. PHẦN 4: KẾT QUẢ VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Đánh giá hiện trạng sử dụng đất và đất nương rẫy tại khu vực nghiên cứu
• 4.2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến tập quán sử dụng đất nương rẫy của người dân tại xã Cổ Linh
• 4.3. Đánh giá mức độ tham gia và đặc điểm của từng loại hình CTNR tại xã Cổ Linh
• 4.4. Đánh giá hiệu quả một số hệ thống CTNR tại xã Cổ Linh
• 4.5. Đánh giá hiệu quả kinh tế của mô hình CTNR tại xã Cổ Linh
• 4.6. Hiệu quả kinh tế của mô hình CTNR của một số hộ gia đình điển hình tại xã Cổ Linh
• 4.7. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả CTNR tại xã Cổ Linh - Pác Nặm - Bắc Kạn
• 4.7.1. Ảnh hưởng của yếu tố địa hình và kỹ thuật canh tác
• 4.7.2. Ảnh hưởng của mức đầu tư
• 4.8. Ảnh hưởng của CTNR đến tài nguyên rừng, tài nguyên đất tại xã Cổ Linh - Pác Nặm - Bắc Kạn
• 4.8.1. Ảnh hưởng đến tài nguyên rừng
• 4.8.2. Ảnh hưởng đến tài nguyên đất
• 4.9. Đề xuất giải pháp
• 4.9.1. Giải pháp về chính sách
• 4.9.2. Giải pháp về tổ chức quản lý
• 4.9.3. Giải pháp về kỹ thuật
• 5. PHẦN 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Đánh giá thực trạng canh tác nương rẫy tại xã Cổ Linh

Tại xã Cổ Linh, canh tác nương rẫy (CTNR) là hình thức sản xuất chủ yếu của người dân. Đất nương rẫy chiếm một tỷ lệ lớn trong tổng diện tích đất nông nghiệp của xã. Theo số liệu thống kê, diện tích đất nương rẫy tại đây đã giảm sút do nhiều yếu tố như xói mòn, thoái hóa đất và áp lực từ dân số. Việc sử dụng đất nương rẫy hiện nay chủ yếu dựa vào các phương pháp truyền thống, dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp. Nhiều hộ gia đình vẫn duy trì các hình thức canh tác như nương rẫy cố định và không cố định, nhưng không có sự cải tiến về kỹ thuật. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến năng suất mà còn gây ra những tác động tiêu cực đến tài nguyên đất và môi trường. Theo nghiên cứu, năng suất cây trồng giảm do xói mòn và thoái hóa đất, điều này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp cải thiện kỹ thuật canh tác và quản lý đất đai.

1.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến canh tác nương rẫy

Các yếu tố như địa hình, khí hậu và kỹ thuật canh tác có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả của canh tác nương rẫy tại xã Cổ Linh. Địa hình đồi núi với độ dốc cao khiến cho việc canh tác trở nên khó khăn, đặc biệt là trong mùa mưa. Kỹ thuật canh tác lạc hậu và thiếu kiến thức về nông nghiệp bền vững đã dẫn đến tình trạng đất đai bị thoái hóa. Nhiều hộ gia đình không áp dụng các biện pháp bảo vệ đất, dẫn đến xói mòn và giảm độ phì nhiêu của đất. Việc thiếu các chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho người dân không thể cải thiện được tình hình sản xuất. Do đó, cần có sự can thiệp từ các cơ quan chức năng để nâng cao nhận thức và kỹ năng cho người dân trong việc sử dụng đất nương rẫy một cách hiệu quả hơn.

II. Định hướng sử dụng đất nương rẫy tại xã Cổ Linh

Để phát triển bền vững canh tác nương rẫy, xã Cổ Linh cần có những định hướng rõ ràng trong việc sử dụng đất. Việc áp dụng các kỹ thuật canh tác hiện đại và bền vững sẽ giúp cải thiện năng suất và bảo vệ môi trường. Cần thiết phải xây dựng các mô hình canh tác kết hợp giữa nông nghiệp và lâm nghiệp, nhằm tối ưu hóa việc sử dụng tài nguyên đất. Chính sách hỗ trợ từ chính quyền địa phương cũng cần được tăng cường, bao gồm việc cung cấp kiến thức, kỹ thuật và nguồn vốn cho người dân. Đặc biệt, việc bảo vệ tài nguyên đất và môi trường cần được đặt lên hàng đầu trong các kế hoạch phát triển. Các chương trình đào tạo và tập huấn cho người dân về kỹ thuật canh tác bền vững sẽ giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

2.1. Giải pháp kỹ thuật và chính sách

Giải pháp kỹ thuật cho canh tác nương rẫy tại xã Cổ Linh bao gồm việc áp dụng các phương pháp canh tác tiên tiến như luân canh, trồng cây che phủ và sử dụng phân hữu cơ. Những biện pháp này không chỉ giúp cải thiện năng suất mà còn bảo vệ đất khỏi xói mòn. Về chính sách, cần có sự hỗ trợ từ chính quyền trong việc cung cấp thông tin và tài chính cho người dân. Các chương trình khuyến nông cần được triển khai mạnh mẽ để nâng cao nhận thức và kỹ năng cho người dân. Việc xây dựng các mô hình điểm về canh tác nương rẫy bền vững sẽ là cơ sở để nhân rộng ra toàn xã, từ đó góp phần nâng cao đời sống cho người dân và bảo vệ môi trường.