I. Tổng quan về biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn tại Gò Công Đông Tiền Giang
Biến đổi khí hậu (BĐKH) là một thách thức lớn đối với nhân loại trong thế kỷ 21. Thiên tai và các hiện tượng khí hậu cực đoan ngày càng gia tăng ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Xâm nhập mặn là một trong những hậu quả nghiêm trọng của BĐKH, đặc biệt tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Gò Công Đông, một huyện ven biển của tỉnh Tiền Giang, là một trong những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ hiện tượng này. Nghiên cứu này tập trung đánh giá tác động của BĐKH đến xâm nhập mặn tại Gò Công Đông và đề xuất các giải pháp thích ứng phù hợp.
1.1. Biến đổi khí hậu tại Tiền Giang
Biến đổi khí hậu tại Tiền Giang đã và đang gây ra những thay đổi đáng kể về nhiệt độ, lượng mưa và mực nước biển. Theo dữ liệu từ các trạm quan trắc, nhiệt độ trung bình tại Tiền Giang đã tăng khoảng 0,7°C trong 50 năm qua. Mực nước biển dâng cao khoảng 20 cm, gây ra hiện tượng xâm nhập mặn nghiêm trọng tại các khu vực ven biển như Gò Công Đông. Các kịch bản dự báo cho thấy, đến năm 2100, mực nước biển có thể dâng lên 1m, đe dọa nghiêm trọng đến đời sống và sản xuất nông nghiệp của người dân.
1.2. Tình hình xâm nhập mặn tại Gò Công Đông
Xâm nhập mặn tại Gò Công Đông đã ở mức báo động, ảnh hưởng trực tiếp đến nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Nồng độ mặn tại các vùng ven biển và cửa sông đã vượt ngưỡng 4‰, gây thiệt hại nghiêm trọng đến môi trường đất, nước và kinh tế của khu vực. Các nguyên nhân chính bao gồm dòng chảy kiệt từ thượng nguồn, gió chướng mạnh và thủy triều cao. Từ năm 1995 đến 2010, hạn hán và xâm nhập mặn đã gây thiệt hại 95,605 tỷ đồng, ảnh hưởng đến sinh kế của hàng nghìn hộ dân.
II. Đánh giá tác động môi trường và kinh tế của xâm nhập mặn
Tác động môi trường và kinh tế của xâm nhập mặn tại Gò Công Đông được đánh giá thông qua các mô hình và dữ liệu thực tế. Nghiên cứu sử dụng mô hình MIKE 11 để mô phỏng diễn biến xâm nhập mặn theo các kịch bản BĐKH. Kết quả cho thấy, xâm nhập mặn đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến tài nguyên đất, nước và các hoạt động nông nghiệp. Độ mặn tăng cao làm giảm năng suất cây trồng, gây dịch bệnh trên gia súc và gia cầm, đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.
2.1. Tác động đến tài nguyên đất và nước
Tác động đến tài nguyên đất và nước do xâm nhập mặn là rất nghiêm trọng. Độ mặn tăng cao làm suy thoái đất canh tác, giảm khả năng sản xuất nông nghiệp. Nguồn nước ngọt bị nhiễm mặn, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất của người dân. Các kết quả nghiên cứu cho thấy, nồng độ mặn tại các sông chính đã vượt ngưỡng cho phép, gây thiệt hại lớn đến môi trường và kinh tế của khu vực.
2.2. Tác động đến nông nghiệp và sinh kế
Tác động đến nông nghiệp và sinh kế của người dân Gò Công Đông là rất lớn. Xâm nhập mặn làm giảm năng suất cây trồng, gây thiệt hại đến các vụ mùa. Nhiều hộ dân phải đối mặt với tình trạng thiếu nước ngọt, ảnh hưởng đến sinh hoạt và sản xuất. Các giải pháp thích ứng như chuyển đổi cơ cấu cây trồng và trữ nước ngọt đang được đề xuất để giảm thiểu thiệt hại.
III. Giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn
Giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu và xâm nhập mặn tại Gò Công Đông được đề xuất dựa trên kết quả nghiên cứu và thực tiễn. Các giải pháp bao gồm chuyển đổi cơ cấu cây trồng, trữ nước ngọt trong mùa mưa và xây dựng các công trình ngăn mặn. Những giải pháp này nhằm giảm thiểu tác động của xâm nhập mặn đến nông nghiệp và sinh kế của người dân, đồng thời góp phần phát triển bền vững khu vực.
3.1. Chuyển đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi
Chuyển đổi cơ cấu cây trồng và vật nuôi là một trong những giải pháp quan trọng để thích ứng với xâm nhập mặn. Nghiên cứu đề xuất chuyển đổi từ các loại cây trồng kém chịu mặn sang các loại cây có khả năng chịu mặn cao hơn, giúp giảm thiểu thiệt hại và duy trì năng suất sản xuất. Đồng thời, việc nuôi trồng các loại thủy sản chịu mặn cũng được khuyến khích để tăng thu nhập cho người dân.
3.2. Trữ nước ngọt và xây dựng công trình ngăn mặn
Trữ nước ngọt trong mùa mưa và xây dựng công trình ngăn mặn là các giải pháp hiệu quả để đối phó với xâm nhập mặn. Nghiên cứu đề xuất xây dựng các hồ chứa nước ngọt và hệ thống kênh rạch để trữ nước trong mùa mưa, đồng thời xây dựng các công trình ngăn mặn để bảo vệ nguồn nước ngọt trong mùa khô. Những giải pháp này giúp đảm bảo nguồn nước ngọt cho sinh hoạt và sản xuất của người dân.
