Nghiên Cứu Đánh Giá Quản Lý Bảo Vệ và Phát Triển Rừng Huyện Mường Ảng, Tỉnh Điện Biên

• Tác giả: Nguyễn Hồng Thanh
• Người hướng dẫn: GS. Trần Hữu Viên
• Trường học: Trường Đại Học Lâm Nghiệp
• Chuyên ngành: Lâm Sinh
• Đề tài: Đánh Giá Quản Lý Bảo Vệ và Phát Triển Rừng Huyện Mường Ảng, Tỉnh Điện Biên
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. MỤC LỤC
• 2. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• 3. DANH MỤC CÁC BẢNG, HÌNH
• 4. ĐẶT VẤN ĐỀ
• 4.1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 4.1.1. Cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu
• 4.1.2. Trên thế giới
• 4.1.3. Tại Việt Nam
• 4.1.4. Tại Điện Biên
• 4.2. MỤC TIÊU, ĐỐI TƢỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 4.2.1. Mục tiêu nghiên cứu
• 4.2.1.1. Mục tiêu tổng quát
• 4.2.1.2. Mục tiêu cụ thể
• 4.2.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 4.2.2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 4.2.2.2. Phạm vi nghiên cứu
• 4.2.3. Nội dung nghiên cứu
• 4.2.4. Một số Chính sách của Đảng và Nhà nước về QLBV&PTR
• 4.2.5. Điều tra, phân tích vai trò của các bên liên quan trong công tác quản lý và bảo vệ rừng
• 4.2.6. Mục tiêu đối tượng, nội dung phương pháp nghiên cứu
• 4.2.7. Điều kiện tự nhiên - kinh tế xã hội
• 4.2.8. Đánh giá nguyên nhân, mức độ tác động có ảnh hưởng đến công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Mường Ảng
• 4.2.9. Nguyên nhân dẫn đến các tác động bất lợi của nhân dân địa phương có ảnh hưởng đến tài nguyên rừng
• 4.2.10. Thực trạng tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý bảo vệ rừng
• 4.2.11. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên
• 4.2.12. Phương pháp nghiên cứu
• 4.2.12.1. Phương pháp kế thừa các tài liệu
• 4.2.12.2. Điều tra thực địa
• 4.2.12.3. Phương pháp xử lý thông tin
• 5. MỘT SỐ CHÍNH SÁCH VÀ CÁC VĂN BẢN TRONG LĨNH VỰC LÂM NGHIỆP
• 5.1. Một số Chính sách của Đảng và Nhà nước về về quản lý bảo vệ phát triển rừng
• 5.2. Nghị định số 01/2019/NĐ-CP ngày 01/01/2019 của Chính phủ về Kiểm lâm và lực lượng chuyên trách bảo vệ rừng
• 5.3. Điều tra, phân tích vai trò của các bên liên quan trong công tác quản lý và bảo vệ rừng
• 6. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ XÃ HỘI TẠI KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 6.1. Điều kiện tự nhiên – Kinh tế xã hội
• 6.1.1. Điều kiện tự nhiên
• 6.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 7. THỰC TRẠNG KHU VỰC NGHIÊN CỨU
• 7.1. Thực trạng công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng tại khu vực nghiên cứu
• 7.2. Hiện trạng về rừng tại huyện Mường Ảng
• 7.3. Thực trạng về công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Mường Ảng
• 7.4. Mức độ tác động ảnh hưởng đến công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng huyện Mường Ảng
• 7.5. Nguyên nhân, thuận lợi, khó khăn trong công tác quản lí bảo vệ rừng tại huyện Mường Ảng
• 7.6. Thực trạng tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý bảo vệ rừng
• 7.7. Đề xuất một số giải pháp trong công tác quản lý bảo vệ, phát triển rừng tại huyện Mường Ảng
• 7.7.1. Công tác tuyên truyền
• 7.7.2. Công tác quản lý bảo vệ rừng
• 7.7.3. Công tác phát triển rừng
• KẾT LUẬN, TỒN TẠI VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC

Tóm tắt

I. Tổng Quan Quản Lý Bảo Vệ Rừng Mường Ảng Thực Trạng Giải Pháp

Rừng là tài nguyên vô giá, nhưng suy giảm rừng đang là mối quan tâm toàn cầu. Mất rừng gây biến đổi khí hậu, giảm đa dạng sinh học. Rừng có vai trò quan trọng trong giữ nước, điều tiết dòng chảy, giảm xói mòn, điều hòa khí hậu và cung cấp lâm sản. Mặc dù vậy, tình trạng phá rừng, cháy rừng, khai thác bừa bãi vẫn diễn ra, ảnh hưởng đến đời sống và phát triển kinh tế. Mất rừng là vấn đề cấp bách ở Việt Nam, thể hiện ở diện tích thu hẹp, trữ lượng suy giảm, cạn kiệt nguồn gen. Thiên tai gia tăng do phá rừng, cháy rừng. Rừng Điện Biên nói chung và Mường Ảng nói riêng có vị trí chiến lược trong phát triển kinh tế, bảo vệ môi trường và an ninh quốc phòng. Huyện Mường Ảng có diện tích rừng 13.947,4ha, địa hình hiểm trở, giao thông khó khăn, dân tộc Mông, Thái sống trong và ven rừng, phụ thuộc vào nương rẫy, kỹ thuật canh tác lạc hậu, ý thức bảo vệ rừng chưa cao.

1.1. Cơ Sở Lý Luận Về Quản Lý Rừng Bền Vững Mường Ảng

Quản lý bảo vệ rừng là lĩnh vực rộng lớn, bao gồm nhiều biện pháp quản lý, bảo vệ rừng. Nhiều văn bản của Đảng, Nhà nước đã được ban hành nhằm bảo vệ và phát triển rừng, như Chỉ thị số 13-CT/TW. Trước đây, quản lý rừng chỉ đơn thuần là khai thác, sử dụng sản phẩm từ rừng, ít chú trọng đến bảo vệ và phát triển vốn rừng, vai trò của rừng trong bảo vệ môi trường. Hiện nay, quản lý và sử dụng rừng phải đảm bảo phát triển bền vững. Quản lý rừng bền vững là thực hiện đồng bộ các biện pháp nhằm phát huy hiệu quả kinh doanh ổn định, liên tục, những tác dụng và lợi ích của rừng trên các lĩnh vực khác nhau. Sự phát triển rừng bền vững này phải đảm bảo 3 yếu tố: bền vững về mặt môi trường sinh thái; bền vững về mặt xã hội; bền vững về mặt kinh tế.

1.2. Kinh Nghiệm Quản Lý Rừng Bền Vững Quốc Tế Bài Học Cho Điện Biên

Theo thống kê của FAO (1999), tỷ lệ mất rừng trên thế giới và ở Việt Nam đang diễn ra và gia tăng liên tục. Nếu tính cả thế giới trong 5 năm mất đi khoảng 56 triệu hecta rừng. Để phục hồi quản lý bền vững tài nguyên rừng một số nước trên thế giới như Phần Lan, Thụy Điển, Canada đã xây dựng chiến lược về quản lý rừng bền vững từ rất sớm hay ở Châu Á một số nước như Hàn Quốc, Nhật Bản đã đưa ra kế hoạch phục hồi và phát triển rừng sau giai đoạn được khai thác kiệt quệ tài nguyên rừng. Tại Hàn Quốc việc đánh giá thực trạng tài nguyên rừng, từ đó đưa ra kế hoạch phát triển rừng đã được thực hiện gồm 5 giai đoạn. Nhật Bản đã đối mặt với những thách thức về môi trường bằng những phương pháp tích cực từ việc sử dụng rừng không bền vững trở nên bền vững hơn bắt đầu từ những năm 1670.

1.3. Thực Trạng Mất Rừng Tại Việt Nam Ảnh Hưởng Đến Mường Ảng

Một thời gian dài, nhiều vùng của nước ta đã bị mất rừng và bị suy thoái rừng do các nguyên nhân khác nhau như: khai thác gỗ quá mức; chuyển đổi mục đích sử dụng rừng từ rừng nghèo sang rừng trồng và canh tác nông nghiệp; chuyển đổi tự phát do xâm lấn để canh tác nông nghiệp; phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là các dự án xây dựng thủy điện,. Trong giai đoạn 1943-1990, độ che phủ rừng của Việt Nam giảm từ 43% xuống còn 28%. Tuy nhiên sau thời gian này, nhiều nỗ lực của chính phủ trong việc phục hồi rừng đã được ghi nhận, hoạt động bảo vệ rừng và thực thi pháp luật cũng có nhiều chuyển biến tích cực, diện tích rừng ngày càng được phục hồi. Việt Nam trở thành quốc gia duy nhất trong khu vực có diện tích rừng ngày càng tăng.

II. Thách Thức Quản Lý Rừng Mường Ảng Phá Rừng Khai Thác Trái Phép

Tình trạng phá rừng, khai thác, mua, bán, vận chuyển, kinh doanh lâm sản trái pháp luật vẫn còn xảy ra, nhất là tình trạng phá rừng làm nương của nhân dân các bản vùng cao, nhiều diện tích rừng bị mất, đồng thời theo phong tục tập quán của bà con làm nương luân canh và canh tác trên đất dốc, dẫn đến nhiều diện tích đất trống đồi núi chọc bị bỏ hoang. Ngược lại tại các bản vùng thấp như trước đây người dân phá rừng làm nương, canh tác chủ yếu là làm nương rãy, nhưng hiện tại do nhận thức của người dân việc canh tác nương rãy không hiệu quả và phát triển kinh tế nên người dân đã đi làm các công ty, doanh nghiệp. Do đó nhiều diện tích rừng đã được phục hồi và còn rất nhiều diện tích đất trống bị bỏ hoang, dẫn đến hàng năm các diện tích đó không được đầu tư, đồng thời ý thức của một số bà con đã đốt để lấy cỏ chăn thả ra xúc dẫn đến cháy rừng làm thiệt hại rất nhiều diện tích rừng.

2.1. Nguyên Nhân Sâu Xa Gây Phá Rừng Tại Mường Ảng Phân Tích

Nguyên nhân dẫn đến các tác động bất lợi của nhân dân địa phương có ảnh hưởng đến tài nguyên rừng. Thực trạng tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý bảo vệ rừng. Đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. Phương pháp nghiên cứu. Phương pháp kế thừa các tài liệu. Điều tra thực địa. Phương pháp xử lý thông tin.

2.2. Hạn Chế Trong Quản Lý Bảo Vệ Rừng Góc Nhìn Từ Mường Ảng

Một số chính quyền địa phương chưa quan tâm hết mức trong công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng, coi việc bảo vệ rừng là trách nhiệm của lực lượng Kiểm lâm. Trong khi biên chế cho lực lượng Kiểm lâm mỏng, do vậy việc tuyên truyền Luật lâm nghiệp cũng như các văn bản trong công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng còn hạn chế, việc tuần tra, kiểm soát nhằm phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm gặp rất nhiều khó khăn.

2.3. Chính Sách Cho Chủ Rừng Điểm Nghẽn Trong Phát Triển Rừng Bền Vững

Đại đa số các chủ rừng, tổ quản lý bảo vệ rừng chưa xây dựng được phương án bảo vệ rừng mà Kiểm lâm địa bàn phải làm thay, chưa thường xuyên tuần tra rừng nhằm phát hiện hành vi vi phạm mà hầu hết đều trông chờ vào các cơ quan chức năng và UBND xã. Chính sách cho chủ rừng chưa được quan tâm đúng mức, chỉ trong phạm vi hỗ trợ và dịch vụ môi trường rừng, nên không khuyến khích được người dân phát triển kinh tế từ rừng một cách ổn định, lâu dài.

III. Giải Pháp Quản Lý Rừng Mường Ảng Tuyên Truyền Phát Triển Rừng

Vì vậy việc quản lý bảo vệ và phát triển rừng của huyện Mường Ảng cần có sự vào cuộc của các cấp, các ngành và mọi tầng lớp nhân dân, nhằm thúc đẩy sự phát triển rừng về cả chất và lượng, từng bước đưa độ che phủ của huyện ngày càng nâng lên. Trước tình hình hiện nay và chức trách, nhiệm vụ được giao cần có các giải pháp phù hợp để phát triển rừng của huyện. Do đó, việc nghiên cứu về đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng huyện Mường Ảng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên, cho đến nay chưa có một công trình nghiên cứu, đánh giá nào một cách toàn diện và hệ thống vấn đề này. Vì vậy, nhằm góp phần bổ sung và hoàn thiện những cơ sở lý luận và tìm ra giải pháp quản lý rừng bền vững trên địa bàn huyện, tôi tiến hành “Nghiên cứu đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên”.

3.1. Tăng Cường Tuyên Truyền Nâng Cao Ý Thức Bảo Vệ Rừng Cộng Đồng

Công tác tuyên truyền cần được đẩy mạnh để nâng cao nhận thức của người dân về vai trò của rừng và tầm quan trọng của việc bảo vệ rừng. Cần có các hình thức tuyên truyền đa dạng, phù hợp với từng đối tượng, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số. Cần lồng ghép nội dung bảo vệ rừng vào các hoạt động văn hóa, xã hội của địa phương.

3.2. Quản Lý Bảo Vệ Rừng Hiệu Quả Kiểm Soát Ngăn Chặn Vi Phạm

Công tác quản lý bảo vệ rừng cần được tăng cường, đặc biệt là công tác kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ rừng. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương và người dân trong công tác bảo vệ rừng. Cần xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ rừng.

3.3. Phát Triển Rừng Bền Vững Trồng Rừng Tái Sinh Rừng Tự Nhiên

Công tác phát triển rừng cần được chú trọng, đặc biệt là công tác trồng rừng và tái sinh rừng tự nhiên. Cần lựa chọn các loại cây trồng phù hợp với điều kiện tự nhiên của địa phương. Cần có chính sách hỗ trợ người dân tham gia trồng rừng và bảo vệ rừng.

IV. Đánh Giá Hiệu Quả Quản Lý Rừng Mường Ảng Kết Quả Bài Học

Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên. Kết quả cho thấy công tác này còn nhiều hạn chế, yếu kém. Tình trạng phá rừng, khai thác lâm sản trái phép vẫn diễn ra. Ý thức bảo vệ rừng của người dân còn thấp. Chính sách cho chủ rừng chưa được quan tâm đúng mức. Từ đó, luận văn đã đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Mường Ảng.

4.1. Phân Tích SWOT Điểm Mạnh Yếu Cơ Hội Thách Thức

Phân tích SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) là một công cụ hữu ích để đánh giá hiệu quả công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng. Điểm mạnh là tiềm năng phát triển rừng lớn, sự quan tâm của chính quyền địa phương. Điểm yếu là ý thức bảo vệ rừng của người dân còn thấp, chính sách cho chủ rừng chưa được quan tâm đúng mức. Cơ hội là sự hỗ trợ của các tổ chức quốc tế, sự phát triển của du lịch sinh thái. Thách thức là tình trạng phá rừng, khai thác lâm sản trái phép, biến đổi khí hậu.

4.2. Đề Xuất Giải Pháp Cụ Thể Áp Dụng Thực Tiễn Tại Mường Ảng

Các giải pháp cần cụ thể, khả thi và phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Cần có sự tham gia của các cấp, các ngành và mọi tầng lớp nhân dân trong việc thực hiện các giải pháp. Cần có cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả thực hiện các giải pháp.

4.3. Bài Học Kinh Nghiệm Thành Công Thất Bại Trong Quản Lý Rừng

Cần rút ra bài học kinh nghiệm từ những thành công và thất bại trong công tác quản lý rừng tại Mường Ảng và các địa phương khác. Cần học hỏi kinh nghiệm của các nước trên thế giới trong công tác quản lý rừng bền vững.

V. Tương Lai Quản Lý Rừng Mường Ảng Bền Vững Phát Triển Xanh

Quản lý rừng bền vững là mục tiêu hướng tới của huyện Mường Ảng. Cần có sự thay đổi trong tư duy và hành động của các cấp, các ngành và mọi tầng lớp nhân dân. Cần coi rừng là tài sản quý giá, cần được bảo vệ và phát triển. Cần phát triển kinh tế rừng gắn với bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học. Cần xây dựng Mường Ảng thành một huyện xanh, sạch, đẹp, phát triển bền vững.

5.1. Ứng Dụng Công Nghệ Nâng Cao Hiệu Quả Quản Lý Rừng

Ứng dụng công nghệ thông tin, viễn thám, GIS trong quản lý rừng. Xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về rừng. Sử dụng thiết bị bay không người lái (drone) để giám sát rừng. Phát triển các ứng dụng di động để người dân tham gia bảo vệ rừng.

5.2. Hợp Tác Quốc Tế Thu Hút Đầu Tư Chia Sẻ Kinh Nghiệm

Hợp tác với các tổ chức quốc tế để thu hút đầu tư và chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý rừng bền vững. Tham gia các dự án quốc tế về bảo vệ rừng và bảo tồn đa dạng sinh học. Học hỏi kinh nghiệm của các nước trên thế giới trong phát triển kinh tế rừng.

5.3. Sinh Kế Từ Rừng Tạo Thu Nhập Ổn Định Cho Người Dân

Phát triển các mô hình kinh tế rừng bền vững, tạo thu nhập ổn định cho người dân. Khuyến khích người dân tham gia trồng rừng, bảo vệ rừng và khai thác lâm sản hợp pháp. Phát triển du lịch sinh thái, tạo việc làm cho người dân địa phương.

Nội dung chính

Tổng quan nghiên cứu

Rừng là tài nguyên thiên nhiên quý giá, đóng vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường, điều hòa khí hậu và phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, tình trạng suy giảm rừng đang diễn ra nghiêm trọng, đặc biệt tại các vùng núi phía Bắc Việt Nam. Huyện Mường Ảng, tỉnh Điện Biên, với diện tích rừng khoảng 13.947,4 ha, là khu vực có địa hình phức tạp, dân cư chủ yếu là các dân tộc thiểu số sống phụ thuộc vào rừng và nương rẫy. Tình trạng phá rừng, khai thác lâm sản trái phép và cháy rừng vẫn còn xảy ra, ảnh hưởng tiêu cực đến tài nguyên rừng và sinh kế người dân.

Mục tiêu nghiên cứu là đánh giá thực trạng công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Mường Ảng, phân tích nguyên nhân tác động và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý rừng. Nghiên cứu tập trung vào các xã có diện tích rừng phòng hộ và rừng sản xuất lớn, với phạm vi thời gian từ năm 2011 đến 2019, nhằm cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách và quản lý bền vững tài nguyên rừng địa phương.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và phát triển bền vững, góp phần nâng cao tỷ lệ che phủ rừng, bảo vệ đa dạng sinh học và cải thiện đời sống cộng đồng dân cư vùng núi. Kết quả nghiên cứu cũng hỗ trợ các cơ quan quản lý trong việc xây dựng kế hoạch phát triển lâm nghiệp phù hợp với điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của huyện.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên lý thuyết quản lý rừng bền vững, bao gồm ba yếu tố chính: bền vững về môi trường sinh thái, xã hội và kinh tế. Quản lý rừng bền vững nhằm đảm bảo phát huy hiệu quả kinh doanh ổn định, bảo vệ môi trường và đáp ứng nhu cầu xã hội lâu dài. Lý thuyết này nhấn mạnh sự cần thiết của việc đánh giá các mối đe dọa như cháy rừng, khai thác trái phép, chuyển đổi mục đích sử dụng đất và tác động của cộng đồng dân cư.

Ngoài ra, mô hình quản lý tài nguyên rừng có sự tham gia của cộng đồng được áp dụng, nhấn mạnh vai trò của người dân địa phương trong bảo vệ và phát triển rừng. Lý thuyết này dựa trên quan điểm rằng sự tham gia của cộng đồng giúp giảm chi phí thực thi pháp luật, tăng nguồn thu từ dịch vụ môi trường rừng và duy trì quyền sở hữu truyền thống.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý rừng bền vững, bảo vệ rừng, phát triển rừng, dịch vụ môi trường rừng, và sự tham gia cộng đồng trong quản lý tài nguyên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu thứ cấp và điều tra thực địa. Nguồn dữ liệu bao gồm các văn bản pháp luật, chính sách của Nhà nước, báo cáo công tác quản lý bảo vệ rừng của địa phương, số liệu thống kê về diện tích rừng, vi phạm pháp luật và các dự án phát triển lâm nghiệp.

Phương pháp điều tra thực địa được tiến hành tại 5 xã tiêu biểu của huyện Mường Ảng, lựa chọn dựa trên tiêu chí có diện tích rừng phòng hộ và rừng sản xuất lớn, cộng đồng dân tộc thiểu số đặc trưng và mức độ phụ thuộc vào tài nguyên rừng. Công cụ thu thập dữ liệu gồm phỏng vấn cá nhân, phỏng vấn hộ gia đình, thảo luận nhóm và tham vấn chuyên gia.

Cỡ mẫu phỏng vấn gồm 3-5 cán bộ quản lý rừng cấp huyện, cán bộ xã, chủ rừng đại diện cộng đồng và 3-5 hộ gia đình ở mỗi nhóm kinh tế (khá, trung bình, nghèo). Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm Excel 2017, phân tích thống kê mô tả và trình bày bằng biểu đồ, bảng biểu nhằm minh họa mức độ tác động và nguyên nhân ảnh hưởng đến công tác quản lý bảo vệ rừng.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2018 đến 2020, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng rừng và công tác quản lý: Diện tích đất có rừng tại huyện Mường Ảng là 13.381 ha, tỷ lệ che phủ đạt 30,71%. Trong giai đoạn 2011-2016, diện tích trồng rừng phòng hộ đạt 804,9 ha, rừng sản xuất 1.680,2 ha, khoanh nuôi tái sinh rừng 54.063 lượt ha. Từ năm 2017 đến giữa 2019, trồng rừng phòng hộ 366,8 ha, rừng sản xuất 1.908,6 ha, khoanh nuôi tái sinh 21.607 lượt ha. Công tác bảo vệ rừng được tăng cường với 135.809,8 lượt ha được bảo vệ, phát hiện 2.340 vụ vi phạm, trong đó 33 vụ khởi tố hình sự.

2. Nguyên nhân tác động đến rừng: Phá rừng làm nương rẫy, khai thác lâm sản trái phép, đốt nương làm cháy rừng là các nguyên nhân chính gây suy giảm rừng. Ý thức bảo vệ rừng của người dân vùng cao còn hạn chế, kỹ thuật canh tác lạc hậu. Một số chính quyền địa phương chưa quan tâm đầy đủ, lực lượng kiểm lâm mỏng, khó khăn trong tuần tra, kiểm soát.

3. Vai trò các bên liên quan: Lực lượng kiểm lâm, chính quyền địa phương, cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội đều tham gia công tác quản lý bảo vệ rừng. Tuy nhiên, sự phối hợp chưa đồng bộ, chủ rừng và tổ quản lý bảo vệ rừng chưa xây dựng phương án bảo vệ hiệu quả, phần lớn trông chờ vào cơ quan chức năng.

4. Chính sách và hỗ trợ: Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đã tạo việc làm, tăng thu nhập cho hơn 40.000 hộ gia đình, bình quân mỗi hộ hưởng khoảng 1,5 triệu đồng/năm. Tuy nhiên, chính sách hỗ trợ chủ rừng còn hạn chế, chưa khuyến khích phát triển kinh tế rừng bền vững.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy công tác quản lý bảo vệ và phát triển rừng tại huyện Mường Ảng đã có những chuyển biến tích cực, thể hiện qua tăng diện tích trồng rừng và giảm vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, các hạn chế về nhận thức cộng đồng, năng lực quản lý và nguồn lực kiểm lâm vẫn là thách thức lớn.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc tăng cường sự tham gia của cộng đồng và áp dụng quản lý rừng bền vững là xu hướng phù hợp. Kinh nghiệm từ Nhật Bản và Hàn Quốc cho thấy việc xây dựng kế hoạch phát triển rừng dài hạn, kết hợp công nghệ và sự tham gia của người dân giúp nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện sự biến động diện tích rừng trồng và số vụ vi phạm qua các năm, bảng phân tích vai trò các bên liên quan và biểu đồ thu nhập từ dịch vụ môi trường rừng của hộ gia đình.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng: Triển khai các chương trình giáo dục, vận động người dân về tầm quan trọng của rừng và pháp luật bảo vệ rừng. Mục tiêu nâng cao ý thức bảo vệ rừng trong vòng 2 năm, chủ thể là chính quyền địa phương phối hợp với các tổ chức xã hội.

2. Nâng cao năng lực và tăng cường lực lượng kiểm lâm: Bổ sung biên chế, trang bị phương tiện, đào tạo chuyên môn cho lực lượng kiểm lâm để tăng cường tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm. Thực hiện trong 3 năm, do Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn phối hợp với UBND huyện.

3. Khuyến khích phát triển kinh tế rừng bền vững: Xây dựng chính sách hỗ trợ chủ rừng phát triển sản xuất lâm nghiệp, đa dạng hóa sản phẩm từ rừng, kết hợp dịch vụ môi trường rừng. Thời gian thực hiện 5 năm, chủ thể là UBND huyện và các tổ chức liên quan.

4. Xây dựng và thực hiện phương án quản lý bảo vệ rừng cụ thể: Hướng dẫn chủ rừng và tổ quản lý xây dựng kế hoạch bảo vệ rừng, tổ chức tuần tra thường xuyên, phối hợp với lực lượng chức năng. Thực hiện ngay và duy trì liên tục, do UBND xã và chủ rừng chịu trách nhiệm.

5. Phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ quản lý rừng: Đầu tư xây dựng đường công vụ, trạm kiểm lâm, hệ thống cảnh báo cháy rừng để nâng cao hiệu quả quản lý. Kế hoạch 3 năm, do UBND huyện và các ngành liên quan thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Cán bộ quản lý lâm nghiệp địa phương: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để xây dựng chính sách, kế hoạch quản lý bảo vệ rừng hiệu quả, phù hợp với điều kiện địa phương.

2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Lâm nghiệp, Môi trường: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp đánh giá thực trạng, phân tích tác động và đề xuất giải pháp quản lý rừng bền vững.

3. Các tổ chức phi chính phủ và cộng đồng dân cư vùng núi: Hiểu rõ vai trò và trách nhiệm trong công tác bảo vệ rừng, từ đó tham gia tích cực vào các hoạt động quản lý và phát triển rừng.

4. Cơ quan hoạch định chính sách và quản lý nhà nước: Cung cấp thông tin thực tiễn về hiệu quả các chính sách hiện hành, từ đó điều chỉnh, bổ sung các chính sách phù hợp nhằm phát triển lâm nghiệp bền vững.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao công tác quản lý bảo vệ rừng tại Mường Ảng còn nhiều khó khăn?
   Do địa hình phức tạp, lực lượng kiểm lâm mỏng, ý thức bảo vệ rừng của người dân chưa cao và sự phối hợp giữa các bên chưa đồng bộ. Ví dụ, nhiều diện tích rừng bị phá do canh tác nương rẫy truyền thống và khai thác lâm sản trái phép.

2. Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng có tác động như thế nào?
   Chính sách này đã tạo việc làm và tăng thu nhập cho hơn 40.000 hộ gia đình, bình quân mỗi hộ nhận khoảng 1,5 triệu đồng/năm, góp phần giảm nghèo và nâng cao ý thức bảo vệ rừng.

3. Làm thế nào để nâng cao sự tham gia của cộng đồng trong quản lý rừng?
   Cần tăng cường tuyên truyền, đào tạo, xây dựng các mô hình quản lý rừng cộng đồng, đồng thời hỗ trợ kinh tế để người dân có lợi ích trực tiếp từ việc bảo vệ rừng.

4. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
   Kết hợp thu thập số liệu thứ cấp từ các báo cáo, văn bản pháp luật và điều tra thực địa qua phỏng vấn cá nhân, hộ gia đình, thảo luận nhóm và tham vấn chuyên gia, xử lý dữ liệu bằng phần mềm Excel.

5. Giải pháp nào ưu tiên để nâng cao hiệu quả quản lý rừng?
   Tăng cường lực lượng kiểm lâm, nâng cao nhận thức cộng đồng, xây dựng phương án quản lý bảo vệ rừng cụ thể và phát triển kinh tế rừng bền vững là các giải pháp ưu tiên.

Kết luận

• Đánh giá thực trạng cho thấy diện tích rừng và tỷ lệ che phủ tại huyện Mường Ảng có xu hướng tăng nhờ các hoạt động trồng rừng và bảo vệ rừng được đẩy mạnh.
• Nguyên nhân chính gây suy giảm rừng là do tác động của con người như phá rừng làm nương, khai thác trái phép và cháy rừng.
• Công tác quản lý bảo vệ rừng còn nhiều hạn chế do lực lượng kiểm lâm mỏng, ý thức cộng đồng chưa cao và chính sách hỗ trợ chưa đầy đủ.
• Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý bảo vệ và phát triển rừng, trong đó nhấn mạnh vai trò của cộng đồng và sự phối hợp liên ngành.
• Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách và quản lý tài nguyên rừng bền vững tại huyện Mường Ảng, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế xã hội địa phương.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá hiệu quả thực hiện trong vòng 3-5 năm tới. Khuyến khích các bên liên quan tham gia tích cực và phối hợp chặt chẽ trong công tác quản lý rừng.

Các cơ quan quản lý, cộng đồng dân cư và nhà nghiên cứu cần hợp tác để bảo vệ và phát triển bền vững tài nguyên rừng, góp phần xây dựng môi trường sống lành mạnh và phát triển kinh tế địa phương.