Đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường khi sản xuất lúa theo mô hình cánh đồng lớn tại huyện Giồng Riềng

• Tác giả: Huỳnh Văn Thẳng
• Người hướng dẫn: PGS. Đinh Phi Hổ
• Trường học: Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
• Đề tài: Đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội và môi trường của mô hình cánh đồng lớn trong sản xuất lúa tại Giồng Riềng
• Loại tài liệu: Luận văn thạc sĩ kinh tế
• Năm xuất bản: 2017
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Lý do chọn đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.2.1. Mục tiêu chung
• 1.2.2. Mục tiêu cụ thể
• 1.3. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Ý nghĩa của luận văn
• 1.7. Kết cấu của luận văn
• 2. CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ NHỮNG NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN
• 2.1. Khái niệm cánh đồng lớn
• 2.2. Lý thuyết kinh tế học về tăng trưởng và phát triển nông nghiệp
• 2.2.1. Lý thuyết của Robert
• 2.2.2. Lý thuyết về chuyển giao công nghệ sản xuất nông nghiệp
• 2.3. Kinh nghiệm sản xuất Nông nghiệp theo mô hình liên kết của một số nước
• 2.3.1. Mô hình trồng rau ở Philipines
• 2.3.2. Kinh nghiệm của Nhật Bản
• 2.3.3. Kinh nghiệm của Indonesia
• 2.3.4. Kinh nghiệm từ mô hình cánh đồng lớn của Malaysia
• 2.3.5. Kinh nghiệm từ liên kết ngành hàng của Thái Lan
• 2.4. Những vấn đề cơ bản về mô hình cánh đồng lớn ở Việt Nam
• 2.4.1. Quan điểm của Lênin và Hồ Chí Minh về hợp tác trong sản xuất Nông nghiệp
• 2.4.2. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta
• 2.4.3. Tiêu chí xây dựng cánh đồng lớn
• 2.5. Kết quả thực hiện mô hình “Cánh đồng lớn” ở Việt Nam
• 2.5.1. Các chỉ tiêu đánh giá về hiệu quả trong mô hình cánh đồng lớn
• 2.5.2. Ứng dụng công nghệ mới
• 2.6. Các nghiên cứu có liên quan
• 3. CHƯƠNG 3: VỊ TRÍ ĐỊA LÝ, TÌNH HÌNH SẢN XUẤT LÚA THEO MÔ HÌNH CÁNH ĐỒNG LỚN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Vị trí địa lý
• 3.2. Tình hình sản xuất theo mô hình cánh đồng lớn của huyện Giồng Riềng
• 3.2.1. Quá trình xây dựng mô hình cánh đồng lớn ở Giồng Riềng
• 3.2.2. Phương thức liên kết trong cánh đồng lớn ở huyện Giồng Riềng
• 3.2.3. Kết quả thực hiện mô hình cánh đồng lớn tại huyện Giồng Riềng
• 3.3. Phương pháp nghiên cứu
• 3.3.1. Qui trình nghiên cứu
• 3.3.2. Phương pháp thu thập số liệu
• 3.3.2.1. Thu thập số liệu thứ cấp
• 3.3.2.2. Thu thập số liệu sơ cấp
• 3.3.3. Xác định mẫu nghiên cứu
• 3.3.4. Phương pháp phân tích
• 3.4. Các chỉ tiêu đánh giá về hiệu quả kinh tế - xã hội - môi trường
• 3.4.1. Hiệu quả kinh tế
• 3.4.2. Hiệu quả về xã hội
• 3.4.3. Hiệu quả về môi trường
• 4. CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 4.1. Mô tả mẫu nghiên cứu nông hộ sản xuất lúa trong và ngoài cánh đồng lớn
• 4.1.1. Giới thiệu mẫu nghiên cứu về nông hộ sản xuất lúa
• 4.1.2. Thông tin nông hộ được khảo sát
• 4.1.3. Tuổi và kinh nghiệm sản xuất lúa
• 4.1.4. Trình độ học vấn của người được khảo sát
• 4.1.5. Diện tích đất của nông hộ và thành viên trong gia đình
• 4.1.6. Lý do tham gia cánh đồng lớn của nông hộ
• 4.2. Kết quả nghiên cứu về nông hộ trong và ngoài cánh đồng lớn vụ lúa Ðông Xuân 2016 – 2017
• 4.2.1. Ứng dụng công nghệ mới
• 4.2.2. Số lượng giống gieo sạ
• 4.2.3. Lượng phân hóa học
• 4.2.4. Lượng thuốc hóa học
• 4.2.5. Lượng nước tưới vào ruộng
• 4.2.6. Hiệu quả kinh tế
• 4.2.6.1. Tổng chi phí
• 4.2.6.2. Lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận (hiệu quả sử dụng đồng vốn)
• 4.2.7. Hiệu quả mặt xã hội
• 4.2.7.1. Nâng cao thu nhập
• 4.2.7.2. Giải quyết việc làm
• 4.2.7.3. Ổn định cuộc sống
• 4.2.8. Hiệu quả môi trường
• 4.2.8.1. Tham gia tập huấn về bảo vệ môi trường
• 4.2.8.2. Xử lý chai lọ, bao bì sau khi phun xịt
• 4.2.8.3. Ý thức đảm bảo an toàn cho môi trường khi sử dụng thuốc
• 4.2.8.4. An toàn sức khỏe khi phun xịt thuốc bảo vệ thực vật
• 4.3. Thuận lợi và khó khăn trong việc thực hiện cánh đồng lớn tại huyện Giồng Riềng
• 5. CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
• 5.1. Khuyến nghị các giải pháp phát triển cánh đồng lớn huyện Giồng Riềng
• 5.1.1. Về phía Nhà nước
• 5.1.2. Về phía doanh nghiệp, công ty liên kết
• 5.1.3. Về phía nông dân
• 5.2. Hạn chế và đề nghị hướng nghiên cứu tiếp theo
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• PHỤ LỤC A: Bảng câu hỏi
• PHỤ LỤC B: Thông tin về nông hộ
• PHỤ LỤC C: Kết quả kiểm định

I. Giới thiệu và bối cảnh nghiên cứu

Luận văn tập trung vào đánh giá hiệu quả kinh tế - xã hội và môi trường của mô hình cánh đồng lớn trong sản xuất lúa tại huyện Giồng Riềng. Nghiên cứu này nhằm so sánh hiệu quả giữa các hộ sản xuất theo mô hình cánh đồng lớn và các hộ sản xuất độc lập, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả và nhân rộng mô hình. Mô hình cánh đồng lớn được xem là giải pháp quan trọng trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

1.1. Lý do chọn đề tài

Nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực nông thôn. Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp truyền thống gặp nhiều hạn chế về hiệu quả kinh tế và môi trường. Mô hình cánh đồng lớn ra đời nhằm giải quyết các vấn đề này thông qua việc liên kết sản xuất, áp dụng công nghệ mới và quản lý tập trung. Nghiên cứu này được thực hiện để đánh giá hiệu quả của mô hình này tại huyện Giồng Riềng, một trong những địa phương tiên phong trong việc áp dụng mô hình.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

Nghiên cứu nhằm mục tiêu phân tích hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường của mô hình cánh đồng lớn, xác định các khó khăn trong quá trình triển khai và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả. Cụ thể, nghiên cứu tập trung vào việc so sánh hiệu quả giữa các hộ sản xuất trong và ngoài mô hình, từ đó đưa ra các khuyến nghị chính sách.

II. Cơ sở lý thuyết và kinh nghiệm quốc tế

Chương này trình bày các khái niệm và lý thuyết liên quan đến mô hình cánh đồng lớn, bao gồm các lý thuyết về tăng trưởng nông nghiệp, chuyển giao công nghệ và liên kết sản xuất. Nghiên cứu cũng tham khảo kinh nghiệm từ các quốc gia như Nhật Bản, Malaysia và Thái Lan trong việc áp dụng mô hình tương tự.

2.1. Khái niệm cánh đồng lớn

Cánh đồng lớn là mô hình sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, trong đó các hộ nông dân liên kết với nhau để thực hiện các quy trình sản xuất, thu hoạch và tiêu thụ sản phẩm theo tiêu chuẩn chung. Mô hình này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa nông dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương.

2.2. Kinh nghiệm quốc tế

Các quốc gia như Nhật Bản, Malaysia và Thái Lan đã áp dụng thành công các mô hình tương tự, giúp nâng cao hiệu quả sản xuất và chất lượng nông sản. Kinh nghiệm từ các quốc gia này cho thấy tầm quan trọng của việc liên kết sản xuất và áp dụng công nghệ hiện đại.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp các hộ nông dân sản xuất lúa trong và ngoài mô hình cánh đồng lớn tại huyện Giồng Riềng. Dữ liệu được thu thập và phân tích bằng phần mềm SPSS 18 để so sánh hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường giữa hai nhóm hộ.

3.1. Phương pháp thu thập dữ liệu

Dữ liệu được thu thập từ 120 hộ nông dân, trong đó 65 hộ sản xuất theo mô hình cánh đồng lớn và 55 hộ sản xuất độc lập. Các thông tin được thu thập bao gồm chi phí sản xuất, lợi nhuận, và các tác động xã hội và môi trường.

3.2. Phương pháp phân tích

Dữ liệu được phân tích bằng các phương pháp thống kê mô tả và kiểm định thống kê để xác định sự khác biệt về hiệu quả giữa hai nhóm hộ. Các chỉ tiêu đánh giá bao gồm hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường.

IV. Kết quả nghiên cứu

Kết quả nghiên cứu cho thấy các hộ sản xuất theo mô hình cánh đồng lớn đạt hiệu quả cao hơn về cả ba khía cạnh: kinh tế, xã hội và môi trường. Cụ thể, các hộ này tiết kiệm được chi phí sản xuất, tăng lợi nhuận và có ý thức bảo vệ môi trường tốt hơn.

4.1. Hiệu quả kinh tế

Các hộ trong mô hình cánh đồng lớn tiết kiệm được chi phí sản xuất nhờ áp dụng công nghệ mới và quản lý tập trung. Lợi nhuận của các hộ này cao hơn so với các hộ sản xuất độc lập.

4.2. Hiệu quả xã hội

Mô hình này giúp giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân. Các hộ tham gia mô hình có thu nhập ổn định hơn và được hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm.

4.3. Hiệu quả môi trường

Các hộ trong mô hình cánh đồng lớn được hướng dẫn sử dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật hợp lý, giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

V. Kết luận và khuyến nghị

Nghiên cứu kết luận rằng mô hình cánh đồng lớn mang lại hiệu quả kinh tế, xã hội và môi trường cao hơn so với sản xuất độc lập. Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn trong quá trình triển khai mô hình, đòi hỏi sự hỗ trợ từ chính quyền và doanh nghiệp.

5.1. Khuyến nghị chính sách

Chính quyền cần có chính sách hỗ trợ nông dân tham gia mô hình cánh đồng lớn, bao gồm hỗ trợ tài chính và đào tạo kỹ thuật. Doanh nghiệp cần tăng cường liên kết với nông dân để đảm bảo đầu ra cho sản phẩm.

5.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo

Cần có thêm các nghiên cứu về hiệu quả dài hạn của mô hình cánh đồng lớn và các yếu tố ảnh hưởng đến sự thành công của mô hình này.