Tổng quan nghiên cứu

Chăn nuôi gà thịt theo phương thức bán chăn thả tại huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên đã có sự phát triển đáng kể trong giai đoạn 2018-2020 với số lượng đàn gà tăng từ khoảng 330 nghìn con lên gần 500 nghìn con, sản lượng thịt tăng từ gần 1 nghìn tấn lên gần 1,7 nghìn tấn (Chi cục Thống kê huyện Phú Bình, 2020). Đây là một ngành kinh tế quan trọng, góp phần giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Tuy nhiên, quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, phân tán, ứng dụng công nghệ còn hạn chế, dẫn đến năng suất và chất lượng sản phẩm chưa cao. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá hiệu quả kinh tế (HQKT) của chăn nuôi gà thịt theo phương thức bán chăn thả, phân tích các yếu tố ảnh hưởng, thuận lợi và khó khăn, từ đó đề xuất giải pháp nâng cao HQKT đến năm 2030. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện Phú Bình, sử dụng số liệu sơ cấp thu thập năm 2021 và số liệu thứ cấp giai đoạn 2018-2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ các cấp chính quyền và người chăn nuôi định hướng phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của sản phẩm gà thịt địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về hiệu quả kinh tế trong sản xuất nông nghiệp, bao gồm:

  • Hiệu quả kinh tế (HQKT): Được hiểu là chỉ tiêu phản ánh kết quả của quá trình sản xuất kinh doanh, đánh giá sự kết hợp các yếu tố đầu vào để tạo ra sản lượng với chi phí tối thiểu, đồng thời phản ánh mức độ khai thác hiệu quả nguồn lực như lao động, vốn, công nghệ.

  • Phân loại hiệu quả kinh tế: Bao gồm hiệu quả kỹ thuật (hiệu quả sử dụng nguồn lực trong sản xuất), hiệu quả phân bổ (sử dụng nguồn lực tối ưu theo chi phí cận biên), hiệu quả xã hội và hiệu quả môi trường.

  • Mô hình hồi quy tuyến tính bội: Áp dụng để phân tích ảnh hưởng của các yếu tố kinh tế - xã hội đến HQKT chăn nuôi gà thịt, dựa trên hàm sản xuất Cobb-Douglas.

Các khái niệm chính bao gồm chi phí trung gian, tổng chi phí, giá trị sản xuất, giá trị gia tăng, thu nhập hỗn hợp và lợi nhuận kinh tế ròng, được sử dụng để đánh giá HQKT.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo kinh tế - xã hội của huyện Phú Bình giai đoạn 2018-2020, các tài liệu nghiên cứu liên quan và thông tin truyền thông. Số liệu sơ cấp được thu thập năm 2021 thông qua điều tra trực tiếp 120 hộ chăn nuôi gà thịt theo phương thức bán chăn thả, phân thành 4 nhóm theo quy mô: nông hộ, trang trại nhỏ, vừa và lớn, mỗi nhóm 30 phiếu điều tra.

  • Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: Kết hợp quan sát thực tế, phỏng vấn sâu, phỏng vấn bán cấu trúc và sử dụng phiếu điều tra có cấu trúc.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả (tỷ lệ, trung bình, tốc độ tăng trưởng), kiểm định t-test và phân tích phương sai (ANOVA) để so sánh các nhóm hộ. Phương pháp hạch toán chi phí và kết quả sản xuất được áp dụng để tính toán các chỉ tiêu kinh tế. Phân tích hồi quy tuyến tính bội được sử dụng để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến HQKT.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu sơ cấp năm 2021, phân tích và tổng hợp số liệu thứ cấp giai đoạn 2018-2020, hoàn thiện luận văn năm 2022.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà thịt: Bình quân người chăn nuôi thu được 2.000 đồng thu nhập hỗn hợp (MI) và 1.490 đồng lợi nhuận kinh tế ròng (NB) trên 100kg gà hơi xuất chuồng. Tỷ lệ thu nhập trên chi phí trung gian lần lượt là 0,55 và 0,39 đồng, cho thấy hiệu quả kinh tế tương đối cao.

  2. Ảnh hưởng của các yếu tố chi phí và kỹ thuật: Có mối tương quan nghịch giữa chi phí giống, thức ăn, thời gian nuôi, tỷ lệ hao hụt với HQKT. Ngược lại, quy mô chăn nuôi và trình độ học vấn của chủ cơ sở có tương quan thuận với HQKT; cụ thể, tăng một lớp học vấn làm lợi nhuận kinh tế ròng tăng 380.000 đồng/100kg và thu nhập hỗn hợp tăng 267 đồng.

  3. Đặc điểm kinh tế - kỹ thuật: Chi phí thức ăn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng chi phí (gần 70%), tiếp theo là chi phí giống và thú y. Quy mô nuôi vừa và lớn có hiệu quả kinh tế cao hơn so với quy mô nhỏ và nông hộ.

  4. Thị trường đầu vào và đầu ra: Thị trường con giống và thức ăn tại địa phương còn hạn chế, chưa đa dạng và ổn định. Thị trường tiêu thụ sản phẩm chủ yếu là các chợ truyền thống, chưa có nhiều kênh phân phối hiện đại.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy chăn nuôi gà thịt theo phương thức bán chăn thả tại Phú Bình có tiềm năng phát triển với hiệu quả kinh tế tích cực, tuy nhiên còn nhiều hạn chế về quy mô, công nghệ và thị trường. Mối tương quan nghịch giữa chi phí đầu vào và HQKT phản ánh việc chi phí cao làm giảm lợi nhuận, trong khi trình độ quản lý và quy mô nuôi là những yếu tố thúc đẩy hiệu quả. So sánh với các nghiên cứu tại huyện Yên Thế (Bắc Giang) và thành phố Chí Linh (Hải Dương), việc xây dựng thương hiệu, áp dụng quy trình an toàn sinh học và liên kết chuỗi giá trị đã góp phần nâng cao HQKT. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh chi phí cấu thành và lợi nhuận theo quy mô nuôi, bảng phân tích tương quan các yếu tố ảnh hưởng đến HQKT, giúp minh họa rõ nét các mối quan hệ kinh tế - kỹ thuật.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng và phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ chăn nuôi: Đầu tư xây dựng cơ sở giết mổ tập trung, chợ đầu mối và hệ thống kho lạnh nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm và mở rộng thị trường tiêu thụ. Thời gian thực hiện: 2023-2025. Chủ thể: UBND huyện phối hợp với các doanh nghiệp.

  2. Quy hoạch sử dụng đất và phát triển mô hình chăn nuôi tập trung: Ban hành chính sách quy hoạch đất đai cho sản xuất nông nghiệp, ưu tiên vùng xa khu dân cư để đảm bảo an toàn sinh học và môi trường. Thời gian: 2023-2024. Chủ thể: Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện.

  3. Khuyến khích thành lập nhóm hộ và hợp tác xã (HTX): Tạo điều kiện cho các hộ chăn nuôi liên kết, chia sẻ kinh nghiệm, tiếp cận vốn và thị trường, nâng cao năng lực sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Thời gian: 2023-2026. Chủ thể: Hội Nông dân, các tổ chức chính trị xã hội.

  4. Tăng cường đào tạo, tập huấn kỹ thuật và quản lý cho người chăn nuôi: Nâng cao trình độ chuyên môn, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, quản lý dịch bệnh và thị trường. Thời gian: liên tục từ 2023. Chủ thể: Trung tâm Khuyến nông, các cơ quan chuyên môn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo và cán bộ quản lý địa phương: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách phát triển chăn nuôi gà thịt bền vững, quy hoạch đất đai và hỗ trợ cơ sở hạ tầng.

  2. Người chăn nuôi và chủ trang trại: Áp dụng các giải pháp kỹ thuật, quản lý và liên kết chuỗi giá trị nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và thu nhập.

  3. Các tổ chức khuyến nông và đào tạo: Là tài liệu tham khảo để thiết kế chương trình tập huấn, chuyển giao công nghệ phù hợp với điều kiện địa phương.

  4. Nhà đầu tư và doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp: Tham khảo để đánh giá tiềm năng đầu tư, phát triển chuỗi cung ứng và thị trường sản phẩm gà thịt tại Phú Bình.

Câu hỏi thường gặp

  1. Phương thức bán chăn thả là gì và có ưu điểm gì?
    Phương thức bán chăn thả kết hợp giữa nuôi nhốt và thả vườn, giúp gà có không gian vận động, giảm chi phí thức ăn và tăng chất lượng thịt. Ưu điểm là phù hợp với điều kiện đất đai rộng, chi phí đầu tư thấp hơn nuôi nhốt hoàn toàn.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến hiệu quả kinh tế chăn nuôi gà thịt?
    Chi phí thức ăn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng chi phí, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi nhuận. Ngoài ra, trình độ quản lý, quy mô nuôi và tỷ lệ hao hụt cũng là các yếu tố quan trọng.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kinh tế trong chăn nuôi gà thịt?
    Nâng cao hiệu quả thông qua áp dụng kỹ thuật chăn nuôi tiên tiến, quản lý dịch bệnh, liên kết chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường tiêu thụ.

  4. Tại sao cần thành lập hợp tác xã trong chăn nuôi gà thịt?
    Hợp tác xã giúp các hộ chăn nuôi liên kết, chia sẻ kinh nghiệm, tiếp cận vốn và thị trường dễ dàng hơn, từ đó giảm chi phí và tăng sức cạnh tranh.

  5. Chăn nuôi gà thịt theo phương thức bán chăn thả có phù hợp với các vùng khác không?
    Phương thức này phù hợp với các vùng có đất đai rộng, khí hậu ôn hòa và có thể kết hợp với trồng trọt, đặc biệt là các vùng trung du và miền núi như Phú Bình, Yên Thế, Chí Linh.

Kết luận

  • Chăn nuôi gà thịt theo phương thức bán chăn thả tại huyện Phú Bình có hiệu quả kinh tế tương đối cao với lợi nhuận kinh tế ròng đạt 1.490 đồng/100kg gà hơi.
  • Các yếu tố như chi phí thức ăn, giống, thời gian nuôi và tỷ lệ hao hụt ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả, trong khi quy mô nuôi và trình độ học vấn của chủ cơ sở có tác động tích cực.
  • Quy mô sản xuất còn nhỏ lẻ, công nghệ và thị trường chưa phát triển đồng bộ, cần có chính sách hỗ trợ và đầu tư cơ sở hạ tầng.
  • Đề xuất các giải pháp về quy hoạch đất đai, phát triển cơ sở hạ tầng, thành lập hợp tác xã và nâng cao trình độ kỹ thuật nhằm nâng cao HQKT đến năm 2030.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho các cấp quản lý, người chăn nuôi và nhà đầu tư trong việc phát triển chăn nuôi gà thịt bền vững tại địa phương.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và người chăn nuôi cần phối hợp triển khai đồng bộ các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng để nâng cao hiệu quả và giá trị sản phẩm gà thịt tại Phú Bình.