Đánh Giá Ảnh Hưởng Của Hoạt Động Khai Thác Mỏ Than Phấn Mễ Đến Môi Trường Nước Sinh Hoạt Tại Thị Trấn Giang Tiên, Huyện Phú Lương, Tỉnh Thái Nguyên

• Tác giả: Tạ Hoài Nam
• Người hướng dẫn: Th.S Nguyễn Văn Hiểu
• Trường học: Đại học Nông Lâm
• Chuyên ngành: Khoa học môi trường
• Đề tài: Đánh Giá Ảnh Hưởng Của Khai Thác Mỏ Than Phấn Mễ Đến Môi Trường Nước Tại Thị Trấn Giang Tiên
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2014
• Địa điểm: Thái Nguyên

• 1. Phần 1: MỞ ĐẦU
• 1.1. Mục đích, yêu cầu
• 1.2. Ý nghĩa của đề tài
• 1.2.1. Ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học
• 1.2.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 2. Phần 2: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 2.1. Cơ sở khoa học về đề tài
• 2.2. Tài nguyên nước
• 2.3. Ô nhiễm môi trường nước và tác nhân gây ô nhiễm môi trường nước
• 2.3.1. Ô nhiễm môi trường nước có nguồn gốc tự nhiên
• 2.3.2. Ô nhiễm môi trường nước có nguồn gốc nhân tạo
• 2.3.3. Tác nhân gây ô nhiễm môi trường nước
• 2.4. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước
• 2.4.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
• 2.4.2. Tình hình nghiên cứu khai thác than ở Việt Nam
• 3. Phần 3: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu
• 3.1.1. Đối tượng nghiên cứu
• 3.1.2. Phạm vi nghiên cứu
• 3.2. Địa điểm thực hiện và thời gian thực hiện
• 3.3. Nội dung nghiên cứu
• 3.3.1. Điều kiện tự nhiên khu vực mỏ than Phấn Mễ
• 3.3.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của Thị trấn Giang Tiên, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên
• 3.3.3. Quá trình phát triển của hoạt động khai thác than và hiện trạng khai thác than tại Thái Nguyên và địa bàn nghiên cứu
• 3.3.4. Chất lượng môi trường nước của mỏ than Phấn Mễ năm 2014
• 3.3.5. Hiện trạng, diễn biến chất lượng môi trường nước của mỏ than Phấn Mễ qua các năm 2011, 2012, 2013, 2014
• 3.3.6. Tình hình sử dụng nguồn nước của người dân xung quanh mỏ than Phấn Mễ
• 3.3.7. Đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác than tới môi trường và đời sống gia đình, địa phương tại thị trấn Giang Tiên
• 3.3.8. Đề xuất các biện pháp
• 3.4. Phương pháp nghiên cứu
• 3.4.1. Phương pháp thu thập tài liệu, số liệu, thông tin thứ cấp
• 3.4.2. Phương pháp phỏng vấn người dân về hiện trạng môi trường nước
• 3.4.3. Phương pháp khảo sát thực địa
• 3.4.4. Phương pháp tổng hợp so sánh và dự báo dựa trên số liệu thu thập được
• 3.4.5. Phương pháp kế thừa
• 3.4.6. Tham khảo ý kiến chuyên gia
• 4. Phần 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 4.1. Điều kiện tự nhiên của Mỏ than Phấn Mễ, thị trấn Giang Tiên, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên
• 4.1.1. Vị trí địa lý
• 4.1.2. Điều kiện khí tượng thủy văn
• 4.1.3. Các nguồn tài nguyên
• 4.2. Điều kiện kinh tế - xã hội của thị trấn Giang Tiên, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên
• 4.2.1. Thực trạng phát triển các ngành
• 4.2.2. Dân số, lao động và việc làm
• 4.2.3. Cơ sở hạ tầng
• 4.2.4. Đôi nét về mỏ than Phấn Mễ
• 4.3. Đánh giá kết quả chất lượng môi trường nước ngầm
• 4.3.1. Chất lượng môi trường ngầm tại nhà dân gần nhất khu vực bãi thải của mỏ than Phấn Mễ
• 4.3.2. Kết quả nước ngầm tại nhà dân gần nhất khu vực sàng tuyển than của mỏ than Phấn Mễ
• 4.3.3. Kết quả đối chứng với kết quả phân tích nước ngầm tại nhà dân gần nhất khu vực sàng tuyển than của mỏ than Phấn Mễ
• 4.3.4. Đánh giá diễn biến chất lượng môi trường nước ngầm qua các năm 2011, 2012, 2013, 2014 của mỏ than Phấn Mễ
• 4.4. Tình hình sử dụng nguồn nước của người dân xung quanh mỏ than Phấn Mễ
• 4.4.1. Mục đích sử dụng nước ngầm của người dân
• 4.4.2. Nguồn nước dùng cho sinh hoạt của người dân
• 4.4.3. Tình hình sức khỏe người dân xung quanh khu vực sang tuyển than của mỏ than Phấn Mễ
• 4.5. Đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác than tới môi trường và đời sống của gia đình, địa phương tại thị trấn Giang Tiên
• 4.6. Đề xuất các biện pháp giảm thiểu
• 4.6.1. Biện pháp về thể chế, chính sách
• 4.6.2. Biện pháp quản lý
• 4.6.2.1. QLMT đối với cơ quan Quản lý Nhà nước về môi trường
• 4.6.2.2. Quản lý môi trường đối với đơn vị tổ chức hoạt động khai thác than
• 4.6.3. Biện pháp kỹ thuật
• 4.6.4. Biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước
• 4.6.5. Biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí
• 4.6.6. Biện pháp tuyên truyền giáo dục
• 5. Phần 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Tác Động Khai Thác Than Phấn Mễ Đến Nước

Việt Nam đang trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Việc đẩy mạnh phát triển kinh tế là ưu tiên hàng đầu, đồng nghĩa với việc đối mặt với nguy cơ môi trường bị suy giảm. Tình trạng ô nhiễm môi trường đã và đang gia tăng tới mức báo động, nhất là từ hoạt động khai khoáng. Mỏ than Phấn Mễ nằm tại thị trấn Giang Tiên, huyện Phú Lương, là đơn vị có đóng góp đáng kể cho phát triển kinh tế - xã hội của thị trấn. Tuy nhiên, hoạt động khai thác mỏ than tác động vào nguồn nước gây ra một số vấn đề ảnh hưởng đến môi trường và người dân. Vụ việc sạt lở bãi thải số 3 đã làm ô nhiễm chất lượng nước ngầm của người dân sinh sống tại đây. Đề tài "Đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác mỏ than Phấn Mễ tới môi trường nước sinh hoạt tại thị trấn Giang Tiên" được thực hiện để giải quyết vấn đề này.

1.1. Mục Tiêu Nghiên Cứu Tác Động Khai Thác Than Phấn Mễ

Mục tiêu chính của nghiên cứu là đánh giá tình hình khai thác than tại thị trấn Giang Tiên, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên trong những năm vừa qua. Nghiên cứu cũng nhằm đánh giá các ảnh hưởng của hoạt động khai thác than tới môi trường nước ngầm. Đề xuất các biện pháp giảm thiểu ảnh hưởng của hoạt động khai thác than tới môi trường cho khu vực khai thác và khu vực lân cận mỏ than Phấn Mễ. Yêu cầu là phản ánh đầy đủ, đúng đắn thực trạng khai thác than tại mỏ than Phấn Mễ và ảnh hưởng tới môi trường khu vực phát tán ô nhiễm.

1.2. Ý Nghĩa Khoa Học và Thực Tiễn Của Đề Tài Nghiên Cứu

Đề tài có ý nghĩa trong học tập và nghiên cứu khoa học, áp dụng kiến thức đã học vào thực tế, nâng cao hiểu biết về kiến thức thực tế, tích lũy kinh nghiệm cho công việc sau khi ra trường, bổ sung tư liệu cho học tập. Về ý nghĩa thực tiễn, đề tài đưa ra được các tác động của hoạt động khai thác than tới môi trường nước để từ đó giúp cho đơn vị tổ chức khai thác có các biện pháp quản lý, ngăn ngừa, giảm thiểu các tác động xấu tới môi trường nước, cảnh quan và con người. Tạo số liệu làm cơ sở cho công tác lập kế hoạch xây dựng chính sách bảo vệ môi trường và kế hoạch phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

II. Cơ Sở Khoa Học Về Đánh Giá Ảnh Hưởng Khai Thác Than

Cơ sở khoa học của đề tài dựa trên các cơ sở pháp lý như Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005, Nghị quyết số 41 - NQ/TW ngày 15/11/2004 của Bộ chính trị về BVMT trong thời kì đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Các quyết định của BKHCN về việc ban hành tiêu chuẩn môi trường Việt Nam cũng được sử dụng. Tài nguyên nước là các nguồn nước mà con người sử dụng hoặc có thể sử dụng vào những mục đích khác nhau. Nước được dùng trong các hoạt động nông nghiệp, công nghiệp, dân dụng, giải trí và môi trường. Nước ngọt là nguồn tài nguyên tái tạo, tuy vậy mà việc cung cấp nước ngọt và sạch trên thế giới đang từng bước giảm đi.

2.1. Cơ Sở Pháp Lý Cho Đánh Giá Tác Động Môi Trường Nước

Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005 là nền tảng pháp lý quan trọng. Nghị quyết 41-NQ/TW của Bộ Chính trị nhấn mạnh BVMT trong công nghiệp hóa. Các Quyết định của BKHCN về tiêu chuẩn môi trường Việt Nam cũng được áp dụng. Các tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước (TCVN, QCVN) là cơ sở để đánh giá mức độ ô nhiễm và so sánh với các ngưỡng cho phép. Cụ thể, QCVN 09:2008/BTNMT quy định về chất lượng nước ngầm.

2.2. Ô Nhiễm Môi Trường Nước Do Khai Thác Than Phấn Mễ

Ô nhiễm môi trường nước là sự thay đổi theo chiều xấu đi các tính chất vật lý, hoá học, sinh học của nước, với sự xuất hiện các chất lạ ở thể lỏng, rắn làm cho nguồn nước trở nên độc hại với con người và sinh vật. Có nhiều cách phân loại ô nhiễm nước. Hoặc dựa vào nguồn gốc gây ô nhiễm, như ô nhiễm do công nghiệp, nông nghiệp, sinh hoạt. Hoặc dựa vào môi trường nước, như ô nhiễm nước ngọt, ô nhiễm biển và đại dương. Hoặc dựa vào tính chất của ô nhiễm, như ô nhiễm sinh học, hóa học hay vật lý.

2.3. Các Tác Nhân Gây Ô Nhiễm Nguồn Nước Từ Mỏ Than

Các tác nhân gây ô nhiễm bao gồm màu sắc, mùi và vị, nhiệt độ, chất rắn lơ lửng, độ cứng, độ dẫn điện, độ pH, nồng độ oxi hòa tan trong nước (DO), nhu cầu oxy sinh học (BOD), nhu cầu oxy hóa học (COD). Chất rắn lơ lửng và các hạt chất rắn vô cơ hoặc hữu cơ, kích thước bé, rất khó lắng trong nước như sét, bụi than, mùn. Sự có mặt của các chất rắn lơ lửng trong nước làm cho nước trở nên đục hơn, làm thay đổi màu sắc và các tính chất khác trong nước.

III. Thực Trạng Khai Thác Than Phấn Mễ và Ảnh Hưởng Môi Trường

Hoạt động khai thác khoáng sản nói chung và khai thác than nói riêng đã và đang diễn ra rất lớn trên toàn thế giới. Than phân bố và được khai thác nhiều nhất ở Bắc Bán cầu. Hiện nay than là một ngành công nghiệp mang tính toàn cầu, 40% quốc gia toàn cầu sản xuất than, tiêu thụ than thì hầu như là tất cả các quốc gia.Toàn thế giới hiện tiêu thụ khoảng 4 tỷ tấn than mỗi năm. Hàng năm có khoảng hơn 4,030 tỷ tấn than được khai thác, con số này đã tăng 38% trong vòng 20 năm qua.

3.1. Tình Hình Khai Thác Than Trên Thế Giới và Việt Nam

Than là một ngành công nghiệp toàn cầu, với 40% các quốc gia sản xuất than và hầu hết các quốc gia tiêu thụ. Thế giới tiêu thụ khoảng 4 tỷ tấn than mỗi năm. Sản lượng khai thác than toàn cầu đã tăng 38% trong 20 năm qua. Việt Nam cũng là một quốc gia khai thác than, với các mỏ than tập trung ở một số tỉnh thành. Hoạt động khai thác than đóng góp vào sự phát triển kinh tế, nhưng cũng gây ra nhiều vấn đề về môi trường.

3.2. Ảnh Hưởng Của Khai Thác Than Đến Môi Trường Nước

Khai thác than có thể gây ô nhiễm nguồn nước do nước thải mỏ, nước chảy tràn từ bãi thải, và các hoạt động sàng tuyển than. Nước thải mỏ thường chứa các kim loại nặng, chất rắn lơ lửng, và các hóa chất độc hại khác. Nước chảy tràn có thể cuốn theo các chất ô nhiễm từ bãi thải vào các nguồn nước mặt và nước ngầm. Các hoạt động sàng tuyển than cũng có thể gây ô nhiễm do bụi than và các hóa chất sử dụng trong quá trình này.

3.3. Nghiên Cứu Về Tác Động Khai Thác Than Đến Nguồn Nước

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra tác động tiêu cực của khai thác than đến chất lượng nước. Các nghiên cứu này thường tập trung vào việc đánh giá nồng độ các chất ô nhiễm trong nước, xác định nguồn gốc ô nhiễm, và đề xuất các biện pháp giảm thiểu. Các nghiên cứu cũng thường sử dụng các phương pháp phân tích hóa học, sinh học, và mô hình hóa để đánh giá tác động của khai thác than đến hệ sinh thái nước.

IV. Đánh Giá Chất Lượng Nước Ngầm Tại Khu Vực Mỏ Than Phấn Mễ

Đánh giá kết quả chất lượng môi trường nước ngầm tại nhà dân gần nhất khu vực bãi thải của mỏ than Phấn Mễ. Kết quả nước ngầm tại nhà dân gần nhất khu vực sàng tuyển than của mỏ than Phấn Mễ. Kết quả đối chứng với kết quả phân tích nước ngầm tại nhà dân gần nhất khu vực sàng tuyển than của mỏ than Phấn Mễ. Đánh giá diễn biến chất lượng môi trường nước ngầm qua các năm 2011, 2012, 2013, 2014 của mỏ than Phấn Mễ.

4.1. Phân Tích Mẫu Nước Ngầm Gần Bãi Thải Mỏ Than Phấn Mễ

Phân tích mẫu nước ngầm tại khu vực gần bãi thải mỏ than Phấn Mễ cho thấy sự hiện diện của các chất ô nhiễm vượt quá tiêu chuẩn cho phép. Các chất này có thể bao gồm kim loại nặng như chì (Pb) và mangan (Mn), cũng như các chất rắn lơ lửng và các hóa chất khác. Nồng độ các chất ô nhiễm này có thể thay đổi theo thời gian và phụ thuộc vào điều kiện thời tiết và hoạt động khai thác.

4.2. So Sánh Chất Lượng Nước Ngầm Qua Các Năm 2011 2014

So sánh chất lượng nước ngầm qua các năm 2011, 2012, 2013, 2014 cho thấy xu hướng biến đổi của các chất ô nhiễm. Một số chất có thể tăng lên theo thời gian, trong khi các chất khác có thể giảm xuống. Sự biến đổi này có thể liên quan đến các hoạt động khai thác than, các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm, và các yếu tố tự nhiên khác. Cần phân tích kỹ lưỡng để xác định nguyên nhân của sự biến đổi này.

4.3. Tình Hình Sử Dụng Nguồn Nước Của Người Dân Xung Quanh Mỏ

Tình hình sử dụng nguồn nước của người dân xung quanh mỏ than Phấn Mễ cần được khảo sát để đánh giá mức độ ảnh hưởng của ô nhiễm đến đời sống của họ. Người dân có thể sử dụng nước ngầm cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp, hoặc các mục đích khác. Nếu nguồn nước bị ô nhiễm, người dân có thể gặp phải các vấn đề về sức khỏe và kinh tế. Cần tìm hiểu về các nguồn nước thay thế và các biện pháp xử lý nước mà người dân đang sử dụng.

V. Giải Pháp Giảm Thiểu Tác Động Khai Thác Than Đến Nước

Đề xuất các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước. Biện pháp về thể chế, chính sách. Biện pháp quản lý. QLMT đối với cơ quan Quản lý Nhà nước về môi trường. Quản lý môi trường đối với đơn vị tổ chức hoạt động khai thác than. Biện pháp kỹ thuật. Biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước. Biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường không khí. Biện pháp tuyên truyền giáo dục.

5.1. Biện Pháp Quản Lý và Chính Sách Về Môi Trường Nước

Cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ và chính sách rõ ràng để giảm thiểu tác động của khai thác than đến môi trường nước. Các biện pháp này có thể bao gồm việc kiểm soát chặt chẽ các hoạt động khai thác, yêu cầu các công ty khai thác than phải có hệ thống xử lý nước thải hiệu quả, và tăng cường giám sát chất lượng nước. Các chính sách cần khuyến khích sử dụng các công nghệ khai thác than thân thiện với môi trường và hỗ trợ các hoạt động phục hồi môi trường sau khai thác.

5.2. Ứng Dụng Các Giải Pháp Kỹ Thuật Để Xử Lý Nước Thải Mỏ

Các giải pháp kỹ thuật để xử lý nước thải mỏ có thể bao gồm các phương pháp hóa học, vật lý, và sinh học. Các phương pháp hóa học có thể sử dụng các chất kết tủa để loại bỏ kim loại nặng và các chất ô nhiễm khác. Các phương pháp vật lý có thể sử dụng các hệ thống lọc để loại bỏ chất rắn lơ lửng. Các phương pháp sinh học có thể sử dụng các vi sinh vật để phân hủy các chất hữu cơ. Cần lựa chọn các giải pháp phù hợp với đặc điểm của nước thải mỏ và điều kiện địa phương.

5.3. Tuyên Truyền Nâng Cao Nhận Thức Về Bảo Vệ Môi Trường

Tuyên truyền nâng cao nhận thức về bảo vệ môi trường là một biện pháp quan trọng để giảm thiểu tác động của khai thác than đến môi trường nước. Cần tuyên truyền cho người dân, các công ty khai thác than, và các cơ quan quản lý về tầm quan trọng của việc bảo vệ nguồn nước và các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm. Các hoạt động tuyên truyền có thể bao gồm các buổi nói chuyện, các chiến dịch truyền thông, và các chương trình giáo dục.

VI. Kết Luận và Kiến Nghị Về Quản Lý Khai Thác Than

Đánh giá ảnh hưởng của hoạt động khai thác mỏ than Phấn Mễ tới môi trường nước sinh hoạt tại thị trấn Giang Tiên là một vấn đề cấp thiết. Cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ, các giải pháp kỹ thuật hiệu quả, và các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức để giảm thiểu tác động tiêu cực của khai thác than đến môi trường nước và đời sống của người dân.

6.1. Tổng Kết Các Phát Hiện Chính Về Tác Động Môi Trường

Tổng kết các phát hiện chính về tác động môi trường của khai thác than Phấn Mễ, bao gồm mức độ ô nhiễm nước ngầm, các chất ô nhiễm chính, và các khu vực bị ảnh hưởng nhiều nhất. Đánh giá mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân và hệ sinh thái nước. Xác định các nguyên nhân chính gây ra ô nhiễm và các yếu tố ảnh hưởng đến mức độ ô nhiễm.

6.2. Đề Xuất Các Giải Pháp Cụ Thể và Khả Thi Để Cải Thiện

Đề xuất các giải pháp cụ thể và khả thi để cải thiện chất lượng nước và giảm thiểu tác động tiêu cực của khai thác than. Các giải pháp này có thể bao gồm việc cải thiện hệ thống xử lý nước thải, áp dụng các công nghệ khai thác than thân thiện với môi trường, và phục hồi các khu vực bị ô nhiễm. Cần xác định các nguồn lực cần thiết để thực hiện các giải pháp này và các bên liên quan cần tham gia.

6.3. Kiến Nghị Với Các Cơ Quan Quản Lý Về Chính Sách

Kiến nghị với các cơ quan quản lý về các chính sách cần thiết để quản lý khai thác than một cách bền vững và bảo vệ môi trường nước. Các chính sách này có thể bao gồm việc tăng cường giám sát và kiểm tra các hoạt động khai thác than, áp dụng các tiêu chuẩn môi trường nghiêm ngặt hơn, và khuyến khích các công ty khai thác than đầu tư vào các công nghệ thân thiện với môi trường. Cần đảm bảo rằng các chính sách này được thực thi một cách hiệu quả và công bằng.