## Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc phát triển năng lực tự học của học sinh trung học cơ sở (THCS) ngày càng được quan tâm, đặc biệt trong môn Toán – một môn học nền tảng và quan trọng. Theo báo cáo của ngành giáo dục, khoảng 70% học sinh THCS gặp khó khăn trong việc tự học môn Toán, ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập và phát triển năng lực cá nhân. Luận văn này tập trung nghiên cứu việc dạy học môn Toán lớp 8 theo hướng phát triển năng lực tự học của học sinh với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin (CNTT) tại các trường THCS trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn 2014-2015.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm xây dựng và áp dụng các biện pháp dạy học tích cực, sử dụng phần mềm hỗ trợ như Geometers Sketchpad, Mind Map, WebQuest để nâng cao năng lực tự học môn Toán cho học sinh lớp 8. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các trường THCS trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, với đối tượng là học sinh lớp 8 và giáo viên dạy Toán.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc đổi mới phương pháp dạy học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, phát triển năng lực tự học, tự nghiên cứu của học sinh, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho việc ứng dụng CNTT trong dạy học môn Toán ở bậc THCS.

## Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

### Khung lý thuyết áp dụng

- **Lý thuyết phát triển năng lực tự học:** Năng lực tự học được hiểu là khả năng tự mình tìm hiểu, tiếp nhận, xử lý và vận dụng kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Năng lực này bao gồm các kỹ năng tư duy, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, kỹ năng giao tiếp và tự đánh giá.
- **Mô hình dạy học tích cực:** Tập trung vào việc học sinh chủ động tham gia vào quá trình học tập, sử dụng các phương pháp như thảo luận nhóm, giải quyết vấn đề, học qua dự án.
- **Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học:** Sử dụng các phần mềm hỗ trợ như Geometers Sketchpad giúp học sinh hình dung trực quan các khái niệm Toán học; Mind Map hỗ trợ tổ chức tư duy; WebQuest hướng dẫn học sinh tự học qua mạng internet.
- **Khái niệm chính:** Năng lực tự học, phương pháp dạy học tích cực, công nghệ thông tin trong giáo dục, phần mềm hỗ trợ dạy học, phát triển năng lực học sinh.

### Phương pháp nghiên cứu

- **Nguồn dữ liệu:** Thu thập dữ liệu từ khảo sát ý kiến học sinh và giáo viên, quan sát thực tế các tiết học, phân tích kết quả học tập trước và sau khi áp dụng biện pháp.
- **Cỡ mẫu:** 120 học sinh lớp 8 và 10 giáo viên dạy Toán tại 3 trường THCS trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.
- **Phương pháp chọn mẫu:** Chọn mẫu ngẫu nhiên có chủ đích nhằm đảm bảo tính đại diện và phù hợp với mục tiêu nghiên cứu.
- **Phương pháp phân tích:** Sử dụng thống kê mô tả, phân tích so sánh kết quả học tập, phân tích nội dung phỏng vấn và quan sát.
- **Timeline nghiên cứu:** Thực hiện trong năm học 2014-2015, gồm các giai đoạn khảo sát hiện trạng, xây dựng biện pháp, áp dụng thử nghiệm, thu thập và phân tích dữ liệu.

## Kết quả nghiên cứu và thảo luận

### Những phát hiện chính

1. **Hiệu quả sử dụng CNTT trong dạy học:** Sau khi áp dụng các phần mềm hỗ trợ, tỷ lệ học sinh đạt năng lực tự học tăng từ 45% lên 78%, tăng 33% so với trước.
2. **Nâng cao kết quả học tập môn Toán:** Điểm trung bình môn Toán của học sinh lớp 8 tăng từ 6,2 lên 7,8 điểm, tỷ lệ học sinh đạt loại khá, giỏi tăng từ 40% lên 65%.
3. **Phản hồi tích cực từ học sinh và giáo viên:** 85% học sinh cho biết các phần mềm giúp họ hiểu bài nhanh hơn và hứng thú hơn với môn Toán; 90% giáo viên đánh giá biện pháp giúp cải thiện hiệu quả giảng dạy.
4. **Khó khăn và hạn chế:** Một số học sinh còn gặp khó khăn trong việc sử dụng phần mềm do thiếu kỹ năng CNTT cơ bản, chiếm khoảng 15%.

### Thảo luận kết quả

Nguyên nhân kết quả tích cực là do việc ứng dụng CNTT giúp học sinh tiếp cận kiến thức một cách trực quan, sinh động, kích thích tư duy sáng tạo và phát triển kỹ năng tự học. So với các nghiên cứu trước đây, kết quả này phù hợp với xu hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện đại, nhấn mạnh vai trò của công nghệ trong giáo dục. Biểu đồ so sánh điểm trung bình trước và sau áp dụng biện pháp cho thấy sự cải thiện rõ rệt, minh chứng cho hiệu quả của nghiên cứu. Tuy nhiên, việc thiếu kỹ năng CNTT của một bộ phận học sinh cần được khắc phục để phát huy tối đa hiệu quả.

## Đề xuất và khuyến nghị

1. **Tăng cường đào tạo kỹ năng CNTT cho học sinh:** Tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng sử dụng phần mềm hỗ trợ học tập, nhằm nâng cao khả năng tự học, dự kiến thực hiện trong năm học tiếp theo, do nhà trường phối hợp với trung tâm CNTT địa phương.
2. **Phát triển và cập nhật phần mềm dạy học:** Đầu tư phát triển các phần mềm phù hợp với chương trình Toán THCS, đảm bảo tính tương tác và dễ sử dụng, thực hiện liên tục hàng năm, do Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì.
3. **Đổi mới phương pháp giảng dạy:** Khuyến khích giáo viên áp dụng phương pháp dạy học tích cực kết hợp CNTT, nâng cao hiệu quả giảng dạy và phát triển năng lực tự học của học sinh, triển khai trong toàn tỉnh trong vòng 2 năm.
4. **Tăng cường hỗ trợ kỹ thuật và hạ tầng CNTT:** Cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị CNTT tại các trường THCS để đảm bảo điều kiện dạy học hiện đại, thực hiện trong kế hoạch đầu tư của ngành giáo dục.
5. **Xây dựng môi trường học tập thân thiện, khuyến khích tự học:** Tạo không gian học tập mở, khuyến khích học sinh tự nghiên cứu, trao đổi nhóm, tăng cường vai trò của giáo viên hướng dẫn, thực hiện ngay tại các trường.

## Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. **Giáo viên Toán THCS:** Nắm bắt phương pháp dạy học tích cực kết hợp CNTT, áp dụng vào giảng dạy để nâng cao hiệu quả và phát triển năng lực tự học cho học sinh.
2. **Nhà quản lý giáo dục:** Có cơ sở khoa học để xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo, đầu tư trang thiết bị CNTT và đổi mới phương pháp dạy học trong các trường THCS.
3. **Sinh viên, nghiên cứu sinh ngành Giáo dục:** Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp áp dụng CNTT trong dạy học, phát triển năng lực tự học, phục vụ cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.
4. **Phụ huynh học sinh:** Hiểu rõ vai trò của CNTT và phương pháp dạy học hiện đại trong việc hỗ trợ con em phát triển năng lực tự học, từ đó phối hợp tốt hơn với nhà trường.

## Câu hỏi thường gặp

1. **Tại sao cần phát triển năng lực tự học cho học sinh THCS?**  
Năng lực tự học giúp học sinh chủ động tiếp thu kiến thức, phát triển tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề, phù hợp với yêu cầu đổi mới giáo dục hiện nay.

2. **Công nghệ thông tin hỗ trợ như thế nào trong dạy học môn Toán?**  
CNTT cung cấp các công cụ trực quan, sinh động giúp học sinh dễ hiểu bài, tăng hứng thú học tập và phát triển kỹ năng tự học hiệu quả.

3. **Các phần mềm nào được sử dụng trong nghiên cứu?**  
Các phần mềm chính gồm Geometers Sketchpad, Mind Map, WebQuest, hỗ trợ học sinh trong việc hình dung, tổ chức tư duy và tự học qua mạng.

4. **Khó khăn khi áp dụng CNTT trong dạy học là gì?**  
Một số học sinh thiếu kỹ năng CNTT cơ bản, cơ sở vật chất chưa đồng bộ, giáo viên cần được đào tạo thêm về công nghệ và phương pháp mới.

5. **Làm thế nào để giáo viên có thể áp dụng hiệu quả các biện pháp này?**  
Giáo viên cần được bồi dưỡng kỹ năng CNTT, đổi mới phương pháp giảng dạy, phối hợp với nhà trường và phụ huynh để tạo môi trường học tập tích cực.

## Kết luận

- Nghiên cứu đã chứng minh việc áp dụng công nghệ thông tin trong dạy học môn Toán lớp 8 giúp nâng cao năng lực tự học của học sinh THCS.  
- Kết quả học tập và sự hứng thú học Toán của học sinh được cải thiện rõ rệt sau khi áp dụng các phần mềm hỗ trợ.  
- Phương pháp dạy học tích cực kết hợp CNTT là xu hướng đổi mới giáo dục phù hợp với yêu cầu phát triển hiện nay.  
- Cần tiếp tục đào tạo kỹ năng CNTT cho học sinh và giáo viên, đồng thời đầu tư cơ sở vật chất để phát huy hiệu quả.  
- Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực tự học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS trong thời gian tới.

**Hành động tiếp theo:** Các trường THCS nên triển khai áp dụng các biện pháp nghiên cứu trong năm học mới, đồng thời tổ chức tập huấn cho giáo viên và học sinh về kỹ năng CNTT và phương pháp dạy học tích cực.  
**Kêu gọi:** Các nhà quản lý giáo dục và giáo viên hãy cùng nhau đổi mới phương pháp dạy học, tận dụng công nghệ để phát triển năng lực tự học cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.