I. Đặc điểm truyện truyền kì Việt Nam thế kỷ XVIII XIX
Truyện truyền kì Việt Nam trong giai đoạn này thể hiện sự phát triển mạnh mẽ của thể loại văn học. Truyền kì không chỉ là một thể loại văn xuôi tự sự mà còn là một phần quan trọng trong văn học Việt Nam. Giai đoạn thế kỷ XVIII - nửa đầu thế kỷ XIX được xem là thời kỳ rực rỡ của truyền thuyết Việt Nam, với nhiều tác phẩm nổi bật. Đặc điểm văn học của thời kỳ này không chỉ nằm ở nội dung mà còn ở hình thức thể hiện. Các tác phẩm thường mang tính chất nghệ thuật cao, kết hợp giữa yếu tố kì ảo và thực tế, phản ánh sâu sắc bối cảnh xã hội, lịch sử và văn hóa của thời đại. Những tác phẩm tiêu biểu như Truyền kì tân phả của Đoàn Thị Điểm hay Lan Trì kiến văn lục của Vũ Trinh đã thể hiện rõ nét sự chuyển mình của thể loại này.
1.1. Bối cảnh lịch sử và văn hóa
Bối cảnh lịch sử và văn hóa của Việt Nam trong thế kỷ XVIII - XIX có nhiều biến động. Thời kỳ này chứng kiến sự chuyển mình của xã hội, từ chế độ phong kiến sang những tư tưởng mới. Bối cảnh lịch sử này đã tạo điều kiện cho văn học phát triển, đặc biệt là thể loại truyền kì. Các tác giả đã khéo léo lồng ghép những yếu tố văn hóa dân gian vào tác phẩm của mình, tạo nên sự phong phú và đa dạng trong nội dung. Những nhân vật trong truyện thường mang tính biểu tượng, phản ánh số phận con người trong xã hội đương thời. Sự kết hợp giữa hình thức văn học và nội dung truyện đã tạo nên một bức tranh sinh động về cuộc sống và con người Việt Nam trong giai đoạn này.
1.2. Nội dung và nhân vật trong truyện
Nội dung của các tác phẩm truyền kì thường xoay quanh những câu chuyện tình yêu, số phận con người và những biến cố lịch sử. Nhân vật trong truyện không chỉ là những hình mẫu lý tưởng mà còn là những con người bình thường, mang trong mình những khát vọng và nỗi đau. Nhân vật trong truyện thường được xây dựng với những phẩm chất tốt đẹp, thể hiện quan niệm mới về hạnh phúc và số phận con người. Các tác giả đã khéo léo sử dụng yếu tố kì ảo để làm nổi bật những thông điệp nhân văn, từ đó tạo nên sức hấp dẫn cho tác phẩm. Những nhân vật như trong Truyền kì tân phả hay Lan Trì kiến văn lục không chỉ đơn thuần là nhân vật mà còn là những biểu tượng cho những giá trị văn hóa và tinh thần của dân tộc.
1.3. Đặc điểm nghệ thuật
Đặc điểm nghệ thuật của truyền kì trong giai đoạn này thể hiện qua sự kết hợp giữa kì - thực. Các tác phẩm không chỉ đơn thuần là những câu chuyện mà còn là những tác phẩm nghệ thuật với cấu trúc chặt chẽ và ngôn ngữ tinh tế. Tính không thuần nhất về thể loại cũng là một đặc điểm nổi bật, khi các tác giả thường kết hợp nhiều yếu tố khác nhau để tạo nên một tác phẩm hoàn chỉnh. Sự chuyển đổi giữa kì - thực trong nghệ thuật tự sự đã tạo nên những cảm xúc mạnh mẽ cho người đọc. Các thủ pháp nghệ thuật như tinh giản trong văn phong và kết cấu chuẩn đã giúp cho các tác phẩm trở nên sinh động và hấp dẫn hơn.
