Cơ Chế Quốc Tế Bảo Đảm Quyền Con Người: Nghiên Cứu và Phân Tích

• Tác giả: Nguyễn Văn Thôi
• Trường học: Đại Học Quốc Gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Luật Quốc Tế
• Đề tài: Cơ Chế Quốc Tế Bảo Đảm Quyền Con Người
• Loại tài liệu: Luận Văn Thạc Sĩ Pháp Luật
• Năm xuất bản: 2002
• Địa điểm: Hà Nội

• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ QUYỀN CON NGƯỜI
• 1.1. Bản chất quyền con người
• 1.2. Nguồn gốc quyền con người

I. Tổng Quan Về Cơ Chế Quốc Tế Bảo Đảm Quyền Con Người

Quyền con người là vấn đề toàn cầu, được dư luận quốc tế quan tâm sâu sắc. Hiến chương Liên Hợp Quốc mở ra chương mới trong bảo vệ quyền con người. Cùng với văn kiện pháp lý quốc tế, luật quốc tế về quyền con người trở thành ngành luật của hệ thống pháp luật quốc tế. Bảo vệ quyền con người không là nhiệm vụ riêng của quốc gia mà là của toàn thể nhân loại. Cuộc đấu tranh diễn ra trên khắp thế giới. Việc tuân thủ và bảo vệ quyền con người được thực hiện bằng hệ thống pháp luật. Quyền con người có ý nghĩa sống còn đối với nhân loại tiến bộ, có tính lịch sử và có hệ thống pháp luật quốc tế nhằm bảo đảm thực thi việc bảo vệ này. Mặc dù đã có luật pháp nhưng sự vi phạm quyền con người vẫn xảy ra trên nhiều quốc gia và nhiều lĩnh vực.

1.1. Tính Cấp Thiết Của Nghiên Cứu Quyền Con Người

Nghiên cứu về cơ chế quốc tế bảo đảm quyền con người là cần thiết và mang tính nhân đạo sâu sắc. Luật nhân quyền quốc tế là lĩnh vực mới được quan tâm ở Việt Nam. Đi sâu tìm hiểu cơ chế quốc tế bảo đảm quyền con người có ý nghĩa đối với lĩnh vực nghiên cứu và việc bảo vệ quyền con người trong pháp luật quốc tế nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Việc nghiên cứu này giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan và hệ thống hơn về các biện pháp bảo vệ quyền con người trên phạm vi toàn cầu, từ đó có thể áp dụng và phát triển các biện pháp này một cách hiệu quả hơn tại Việt Nam.

1.2. Tình Hình Nghiên Cứu Về Cơ Chế Bảo Vệ Quyền Con Người

Đánh giá dưới góc độ tổng thể, hoạt động của cơ chế bảo đảm quyền con người vẫn còn hạn chế nhất định, ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền con người. Do những vấn đề tồn tại này nên thái độ hời hợt, thiếu thiện chí, đối phó với việc bảo vệ quyền con người vẫn tồn tại ở nhiều khu vực trên thế giới. Bên cạnh những hành vi cố tình vi phạm hoặc làm ngơ không chú ý đến việc bảo vệ quyền con người, còn thấy có những hành vi lợi dụng lĩnh vực này để thực hiện những ý đồ riêng. Hoàn thiện cơ chế bảo đảm quyền con người quốc tế sẽ khắc phục được tình trạng này, đó sẽ là cơ sở để quyền con người được tôn trọng trên phạm vi toàn cầu.

II. Phân Tích Bản Chất và Nguồn Gốc Quyền Con Người

Quyền con người là những đặc tính tự nhiên vốn có của con người, từ khi sinh ra. Tuyên ngôn nhân quyền thế giới 1948 có viết “Mọi người sinh ra đều bình đẳng về phẩm giá và các quyền”. Trong tuyên ngôn của hợp chủng quốc Hoa Kỳ có ghi nhận: “Mọi người sinh ra đều bình đẳng và đồng tạo hoá đã dành cho họ một số quyền không thể bị tước đoạt, trong các quyền đó có quyền sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc”. Trong tất cả các văn kiện pháp lý về quyền con người đều khẳng định quyền con người là quyền của mỗi con người từ khi sinh ra. Điều khẳng định này là hoàn toàn đúng trong xã hội hiện nay bởi trải qua các thời kỳ đấu tranh từ khi xuất hiện loài người, quyền con người đã đạt được những bước tiến bộ đáng kể và nay đã được công nhận là một giá trị cần được nhân loại bảo vệ.

2.1. Nguồn Gốc Tự Nhiên Của Quyền Con Người

Quyền con người là giá trị tự nhiên vốn có của con người từ khi sinh ra. Đó không phải là sự ban phát từ phía Nhà nước hay bất cứ thế lực nào. Con người sẽ được hưởng những quyền này là đương nhiên. Có quan điểm lại cho rằng quyền con người lại phụ thuộc nhiều vào ý trí của Nhà nước. Quan điểm này cho rằng: ”Không có pháp luật thì không có quyền”. Đây là hai quan điểm cơ bản về quyền con người. Trải qua các giai đoạn, thời kỳ phát triển khác nhau quyền con người hiện đang là một vấn đề mang tính toàn cầu. Luật nhân quyền quốc tế và pháp luật quốc gia trở thành công cụ hữu hiệu bảo vệ quyền con người.

2.2. Vai Trò Của Pháp Luật Trong Bảo Vệ Quyền Con Người

Pháp luật là công cụ hữu hiệu nhất bảo vệ quyền con người. Hệ thống luật quốc tế và luật quốc gia càng hoàn thiện bao nhiêu thì việc bảo vệ quyền con người càng hiệu quả bấy nhiêu. Giả sử ta cứ thừa nhận rằng quyền con người là một thuộc tính của mỗi con người thể hiện giá trị và phẩm giá của mỗi con người nhưng những giá trị và phẩm giá này sẽ ra sao nếu thiếu sự bảo đảm nhằm bảo vệ cho những giá trị và phẩm giá này. Nhìn lại lịch sử phát triển của loài người ta thấy rõ ràng đây là một quá trình những phẩm giá của con người bị tước đoạt.

2.3. Sự Phát Triển Của Quyền Con Người Qua Các Thời Kỳ

Quá trình phát triển quyền con người trải qua nhiều giai đoạn. Giai đoạn đầu tiên là giai đoạn xuất hiện những tư tưởng về quyền con người. Những khái niệm cơ bản về quyền con người được xuất hiện đầu tiên dưới hình thức triết học và sau đó được thể hiện trong các đạo luật của các quốc gia từ thời cổ đại. Một số quan điểm cho rằng các tư tưởng về quyền con người khởi phát từ những nền văn minh rực rỡ thời cổ đại. Trong giai đoạn này những tư tưởng về quyền con người được đan xen dưới những hình thức khác nhau như tư tưởng tôn giáo, tư tưởng triết học và luật pháp.

III. Cơ Chế Quốc Tế và Vai Trò của Liên Hợp Quốc

Từ khi hình thành đến nay luật bảo vệ con người quốc tế đã phát triển mạnh mẽ với nhiều công ước nhằm bảo vệ quyền con người toàn diện triệt để nhất. Một vấn đề đặt ra ở đây nếu như ta thừa nhận nguyên tắc (không có pháp luật thì không có quyền ) là : Tại sao đã có một hệ thống pháp luật hoàn chỉnh như luật bảo vệ con người quốc tế thì nhiều nơi con người vẫn không có quyền cho dù rất nhiều quyền được luật quốc tế cũng như luật của các quốc gia bảo vệ . Nhiều quốc gia đã ghi nhận quyền con người trong luật pháp quốc gia mình nhưng những quyền đó chỉ trên giấy tờ mà thôi còn thực tế thì những quyền đó không tồn tại với mỗi con người.

3.1. Vai Trò Của Liên Hợp Quốc Trong Bảo Vệ Quyền Con Người

Liên Hợp Quốc đóng vai trò trung tâm trong việc thiết lập và duy trì cơ chế quốc tế bảo đảm quyền con người. Thông qua các công ước, nghị quyết và các cơ quan chuyên môn, Liên Hợp Quốc giám sát, thúc đẩy và bảo vệ quyền con người trên toàn thế giới. Các cơ quan như Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc và Ủy ban Nhân quyền Liên Hợp Quốc đóng vai trò quan trọng trong việc điều tra, báo cáo và đưa ra khuyến nghị về tình hình quyền con người ở các quốc gia thành viên.

3.2. Các Công Ước Quốc Tế Về Quyền Con Người

Các công ước quốc tế về quyền con người là nền tảng pháp lý quan trọng của cơ chế quốc tế bảo đảm quyền con người. Các công ước này quy định các quyền cụ thể mà các quốc gia thành viên phải tôn trọng, bảo vệ và thực hiện. Ví dụ, Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) và Công ước Quốc tế về các Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa (ICESCR) là hai công ước quan trọng bao trùm nhiều lĩnh vực của quyền con người.

IV. Thách Thức và Giải Pháp Cho Cơ Chế Bảo Đảm Quyền

Nhiều quốc gia đã ghi nhận quyền con người trong luật pháp quốc gia mình nhưng những quyền đó chỉ trên giấy tờ mà thôi còn thực tế thì những quyền đó không tồn tại với mỗi con người. Như vậy là tình trạng không có quyền cho dù có pháp luật đã xảy ra. Và một vấn đề cần phải xem xét đối với quan điểm “Không có pháp luật thì không có quyền ” là luật pháp có phải là nguồn gốc của quyền con người không ? Từ những quan điểm khác nhau về quyền con người cần phải làm rõ quyền con người xuất phát từ đâu.

4.1. Các Thách Thức Trong Thực Thi Quyền Con Người

Việc thực thi quyền con người trên thực tế đối mặt với nhiều thách thức. Một số quốc gia không có thiện chí thực hiện các nghĩa vụ quốc tế về quyền con người. Các vấn đề như xung đột vũ trang, nghèo đói, bất bình đẳng và phân biệt đối xử cũng cản trở việc thực hiện quyền con người. Ngoài ra, sự thiếu hụt nguồn lực và năng lực của các cơ quan nhà nước cũng là một thách thức lớn.

4.2. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Cơ Chế Bảo Đảm Quyền

Để nâng cao hiệu quả của cơ chế bảo đảm quyền con người, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các quốc gia, các tổ chức quốc tế và các tổ chức phi chính phủ. Các quốc gia cần tăng cường luật pháp và chính sách bảo vệ quyền con người, đồng thời tăng cường năng lực cho các cơ quan nhà nước. Cần có sự tham gia tích cực của xã hội dân sự trong việc giám sát và thúc đẩy việc thực hiện quyền con người.

4.3. Vai Trò Của Giáo Dục Trong Nâng Cao Nhận Thức Quyền Con Người

Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức về quyền con người. Cần đưa nội dung về quyền con người vào chương trình giáo dục ở các cấp học. Các hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật về quyền con người cũng cần được tăng cường. Nâng cao nhận thức về quyền con người sẽ giúp người dân tự bảo vệ quyền của mình và góp phần xây dựng một xã hội tôn trọng quyền con người.

V. Ứng Dụng và Nghiên Cứu Về Cơ Chế Quyền Con Người

Quyền con người được thừa nhận như những thuộc tính, giá trị chỉ riêng có ở con người. Bắt đầu từ xã hội nguyên thuỷ nơi khởi hành của hội loài người ta thấy vào thời điểm này con người sống với nhau thật bình đẳng. Nguyên tắc vàng này thống trị xã hội nguyên thuỷ. Sự bình đẳng này là biểu hiện của việc công nhận giá trị con người của các thành viên trong xã hội. Con người sinh ra trong tự do là bình đẳng không có áp bức chính vì vậy quyền con người không được đưa ra.

5.1. Nghiên Cứu Về Cơ Chế Quốc Tế Bảo Đảm Quyền Con Người

Nghiên cứu về cơ chế quốc tế bảo đảm quyền con người là cần thiết để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của cơ chế này và những tác động của nó đối với việc bảo vệ quyền con người. Các nghiên cứu có thể tập trung vào các khía cạnh như hiệu quả của các công ước quốc tế, vai trò của các cơ quan Liên Hợp Quốc, và các thách thức trong việc thực thi quyền con người.

5.2. Ứng Dụng Cơ Chế Bảo Vệ Quyền Con Người Trong Thực Tiễn

Việc ứng dụng cơ chế bảo vệ quyền con người trong thực tiễn đòi hỏi sự nỗ lực của các quốc gia, các tổ chức quốc tế và các tổ chức phi chính phủ. Các quốc gia cần xây dựng luật pháp và chính sách phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế về quyền con người. Các tổ chức quốc tế và phi chính phủ có thể hỗ trợ các quốc gia trong việc thực hiện các nghĩa vụ quốc tế về quyền con người.

VI. Kết Luận và Tương Lai Của Cơ Chế Quyền Con Người

Luật pháp bảo vệ quyền lợi chính đáng của con người đồng thời ngăn cản những hành động xâm phạm đến quyền con người. Nội dung của pháp luật được xây dựng trên cơ sở thừa nhận những giá trị chung của con người. Trong thực tế hiện nay và trong xu thế phát triển của xã hội thì không có pháp luật quyền con người sẽ không được đảm bảo. Rõ ràng là luật pháp không sinh ra quyền con người và quyền con người là những giá trị tự nhiên vốn có của con người, không thể chuyển dịch nhưng luật pháp lại có vị trí hết sức quan trọng trong vấn đề thừa nhận và bảo vệ quyền con người.

6.1. Tầm Quan Trọng Của Việc Hoàn Thiện Cơ Chế Quyền Con Người

Việc hoàn thiện cơ chế quyền con người là cần thiết để đảm bảo rằng tất cả mọi người đều được hưởng các quyền cơ bản của mình. Một cơ chế quyền con người hiệu quả sẽ giúp ngăn ngừa các hành vi vi phạm quyền con người, đồng thời cung cấp các biện pháp khắc phục cho các nạn nhân của các hành vi vi phạm.

6.2. Hướng Phát Triển Của Cơ Chế Quốc Tế Bảo Đảm Quyền

Trong tương lai, cơ chế quốc tế bảo đảm quyền con người cần tiếp tục được củng cố và phát triển. Cần có sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa các quốc gia, các tổ chức quốc tế và các tổ chức phi chính phủ. Cần có sự đổi mới trong cách tiếp cận để giải quyết các thách thức mới đối với quyền con người, chẳng hạn như các vấn đề liên quan đến công nghệ và biến đổi khí hậu.