Tổng quan nghiên cứu

Việc cải cách thủ tục hành chính (TTHC) theo cơ chế một cửa (MC) và một cửa liên thông (MCLT) đã trở thành một trong những nhiệm vụ trọng tâm của các cơ quan hành chính nhà nước nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ người dân, tổ chức. Tại Việt Nam, từ năm 2007, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các quyết định quan trọng như Quyết định số 93/2007/QĐ-TTg và Quyết định số 09/2015/QĐ-TTg nhằm thúc đẩy thực hiện MC, MCLT trong giải quyết TTHC. Tuy nhiên, thực tiễn triển khai tại nhiều địa phương vẫn còn tồn tại hạn chế như việc cá nhân, tổ chức phải đi lại nhiều lần, nhiều nơi để hoàn thành thủ tục, gây phiền hà và tốn kém thời gian.

Tỉnh Đồng Tháp, với quyết tâm cải cách hành chính, đã thành lập Trung tâm Hành chính công (HCC) cấp tỉnh từ ngày 03/10/2016 nhằm tập trung các đầu mối tiếp nhận và trả kết quả TTHC theo cơ chế MC, MCLT. Trung tâm này chịu trách nhiệm phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành để giảm thiểu thời gian và chi phí cho người dân, đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước. Nghiên cứu tập trung vào 16 lĩnh vực thuộc thẩm quyền của các sở chuyên môn, khảo sát trong giai đoạn từ tháng 10/2016 đến tháng 11/2017, với mục tiêu đánh giá thực trạng, hiệu quả và đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế MC, MCLT tại Trung tâm HCC tỉnh Đồng Tháp.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học để nâng cao chất lượng giải quyết TTHC, góp phần thúc đẩy cải cách hành chính, tăng cường sự hài lòng của người dân và tổ chức, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các địa phương khác trong cả nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý công, cải cách hành chính và dịch vụ hành chính công. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về hành chính công và dịch vụ công: Hành chính công được hiểu là hoạt động quản lý của các cơ quan nhà nước nhằm phục vụ lợi ích chung của xã hội, sử dụng quyền lực công cộng và nguồn lực xã hội để cung ứng dịch vụ hành chính công. Dịch vụ hành chính công là các hoạt động đáp ứng quyền lợi hợp pháp của công dân và tổ chức trong quan hệ với cơ quan nhà nước.

  2. Mô hình cơ chế một cửa và một cửa liên thông: Cơ chế một cửa là phương thức giải quyết TTHC tại một đầu mối duy nhất, giúp giảm phiền hà cho người dân. Cơ chế một cửa liên thông phát triển trên cơ sở một cửa, mở rộng phối hợp giữa nhiều cơ quan cùng cấp hoặc các cấp khác nhau để giải quyết các thủ tục có liên quan, giảm thời gian và chi phí thực hiện.

Các khái niệm chính bao gồm: Trung tâm Hành chính công cấp tỉnh, thủ tục hành chính, cải cách thủ tục hành chính, cơ chế một cửa, cơ chế một cửa liên thông, dịch vụ hành chính công, và các tiêu chí đánh giá chất lượng giải quyết TTHC.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh và định lượng nhằm đánh giá thực trạng và hiệu quả hoạt động của Trung tâm HCC tỉnh Đồng Tháp.

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ các văn bản pháp luật, báo cáo của ngành, số liệu thống kê từ Trung tâm HCC tỉnh Đồng Tháp, khảo sát ý kiến cá nhân, tổ chức thực hiện TTHC, công chức, viên chức và lãnh đạo các sở, ngành.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phần mềm thống kê SPSS để xử lý số liệu khảo sát, phân tích tần suất, tỷ lệ phần trăm, so sánh kết quả giải quyết TTHC trước và sau khi thành lập Trung tâm HCC.

  • Timeline nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu trong khoảng thời gian từ tháng 10/2016 đến tháng 11/2017, đồng thời đề xuất các giải pháp phát triển đến năm 2020.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với các nhóm đối tượng liên quan trực tiếp đến hoạt động giải quyết TTHC tại Trung tâm, bao gồm cá nhân, tổ chức, công chức tiếp nhận và trả kết quả, công chức chuyên môn và lãnh đạo các sở, ngành.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học, giúp đánh giá toàn diện thực trạng và đề xuất giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế của tỉnh Đồng Tháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả giải quyết TTHC tăng rõ rệt sau khi thành lập Trung tâm HCC: Trong gần 05 tháng hoạt động, Trung tâm đã tiếp nhận hơn 26.395 hồ sơ, với tỷ lệ giải quyết đúng hạn đạt 97,15%, tỷ lệ hài lòng của người dân lên đến 99,8%. So với trước đây, số lần đi lại của cá nhân, tổ chức giảm đáng kể, chỉ còn từ 1 đến 3 lần, trong khi trước đó nhiều trường hợp phải đi lại nhiều lần.

  2. Chất lượng phục vụ và minh bạch thông tin được cải thiện: Các thủ tục được niêm yết công khai, minh bạch, công chức tiếp nhận hồ sơ có thái độ phục vụ tích cực hơn. Việc ứng dụng công nghệ thông tin như phần mềm một cửa điện tử, dịch vụ công trực tuyến mức 3, 4 và thông báo qua SMS giúp người dân dễ dàng tra cứu tình trạng hồ sơ, tăng tính minh bạch và thuận tiện.

  3. Sự phối hợp giữa các cơ quan còn hạn chế: Mặc dù Trung tâm HCC là đầu mối tập trung, nhưng việc phối hợp giải quyết TTHC liên thông giữa các sở, ngành chưa thật sự nhịp nhàng, dẫn đến một số hồ sơ bị trả về để bổ sung, gây chậm trễ. Tỷ lệ giải quyết đúng hạn tại một số lĩnh vực còn thấp hơn mức trung bình chung.

  4. Năng lực công chức và cơ sở vật chất có ảnh hưởng lớn đến hiệu quả: Đội ngũ công chức tiếp nhận và giải quyết TTHC có trình độ chuyên môn và kỹ năng giao tiếp chưa đồng đều, ảnh hưởng đến chất lượng hướng dẫn và xử lý hồ sơ. Cơ sở vật chất, trang thiết bị tại Trung tâm được đầu tư khá đầy đủ, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, nhưng vẫn cần nâng cấp để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy việc thành lập Trung tâm HCC cấp tỉnh tại Đồng Tháp đã góp phần nâng cao hiệu quả giải quyết TTHC, giảm thời gian và chi phí cho người dân, tổ chức. Tỷ lệ giải quyết đúng hạn trên 97% và mức độ hài lòng gần 100% là minh chứng rõ ràng cho sự cải thiện này. So sánh với các nghiên cứu tại các tỉnh lân cận như Đồng Nai, Cà Mau và Long An, Đồng Tháp có nhiều điểm tương đồng về mô hình tổ chức và kết quả đạt được, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế về phối hợp liên ngành và năng lực công chức.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin được đánh giá là yếu tố then chốt giúp nâng cao tính minh bạch và hiệu quả quản lý hồ sơ. Tuy nhiên, các phần mềm còn tồn tại lỗi kỹ thuật và chưa được sử dụng triệt để, ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết hồ sơ. Ngoài ra, sự đồng thuận và phối hợp giữa các sở, ngành là thách thức lớn, cần có cơ chế phối hợp chặt chẽ hơn để tránh tình trạng hồ sơ bị trả về nhiều lần.

Các biểu đồ và bảng số liệu trong nghiên cứu thể hiện rõ sự giảm thiểu số lần đi lại của người dân, thời gian giải quyết TTHC và mức độ hài lòng tăng lên theo thời gian hoạt động của Trung tâm. Điều này khẳng định vai trò quan trọng của Trung tâm HCC trong cải cách hành chính và nâng cao chất lượng phục vụ.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường chỉ đạo, điều hành và trách nhiệm người đứng đầu: UBND tỉnh cần chỉ đạo sát sao, giao trách nhiệm cụ thể cho lãnh đạo các sở, ngành trong phối hợp giải quyết TTHC theo cơ chế MC, MCLT. Thiết lập các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả công việc và báo cáo định kỳ để kịp thời xử lý vướng mắc. Thời gian thực hiện: ngay trong năm 2024.

  2. Rà soát, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tăng cường phối hợp liên ngành: Tổ chức các hội nghị, tọa đàm để rà soát các thủ tục phức tạp, đề xuất cắt giảm giấy tờ không cần thiết. Xây dựng quy chế phối hợp liên ngành rõ ràng, minh bạch, đảm bảo luân chuyển hồ sơ nhanh chóng, tránh tình trạng trả hồ sơ nhiều lần. Chủ thể thực hiện: Sở Nội vụ phối hợp với các sở, ngành; thời gian: 2024-2025.

  3. Nâng cao năng lực thực thi công vụ của đội ngũ công chức: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn, kỹ năng giao tiếp, ứng dụng công nghệ thông tin cho công chức làm việc tại Trung tâm và các sở, ngành. Xây dựng cơ chế khen thưởng, động viên để nâng cao tinh thần trách nhiệm. Thời gian: liên tục từ 2024.

  4. Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị và ứng dụng công nghệ thông tin: Nâng cấp phần mềm một cửa điện tử, đảm bảo tính ổn định, bảo mật và tiện ích cho người dân. Mở rộng dịch vụ công trực tuyến mức 3, 4 để giảm tiếp xúc trực tiếp. Cải thiện không gian làm việc, khu vực chờ và trang thiết bị hỗ trợ. Chủ thể thực hiện: UBND tỉnh, Sở Thông tin và Truyền thông; thời gian: 2024-2026.

  5. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và tuyên truyền: Thiết lập hệ thống giám sát qua camera, phần mềm quản lý hồ sơ và khảo sát sự hài lòng thường xuyên. Đẩy mạnh tuyên truyền về cơ chế MC, MCLT để người dân, tổ chức hiểu rõ quyền lợi và quy trình thực hiện. Thời gian: triển khai ngay và duy trì liên tục.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Lãnh đạo các cơ quan hành chính nhà nước cấp tỉnh: Giúp hiểu rõ mô hình Trung tâm HCC, vai trò và cách thức tổ chức thực hiện cơ chế MC, MCLT để nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ.

  2. Cán bộ, công chức làm việc tại Trung tâm HCC và các sở, ngành: Nắm bắt quy trình, tiêu chí đánh giá chất lượng giải quyết TTHC, từ đó cải thiện kỹ năng, thái độ phục vụ và phối hợp công tác.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý công, hành chính công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về cải cách hành chính, mô hình Trung tâm HCC cấp tỉnh, làm tài liệu tham khảo cho các đề tài nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân quan tâm đến cải cách hành chính: Hiểu rõ quyền lợi, quy trình thực hiện TTHC theo cơ chế MC, MCLT, từ đó chủ động thực hiện thủ tục nhanh chóng, hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Cơ chế một cửa và một cửa liên thông khác nhau như thế nào?
    Cơ chế một cửa là giải quyết TTHC tại một đầu mối duy nhất của một cơ quan hành chính nhà nước, còn cơ chế một cửa liên thông mở rộng phối hợp giữa nhiều cơ quan cùng cấp hoặc các cấp để giải quyết các thủ tục có liên quan, giúp giảm thời gian và chi phí cho người dân.

  2. Trung tâm Hành chính công cấp tỉnh có vai trò gì trong cải cách thủ tục hành chính?
    Trung tâm HCC là đầu mối tập trung tiếp nhận, giải quyết và trả kết quả TTHC theo cơ chế MC, MCLT, giúp tăng tính minh bạch, giảm phiền hà cho người dân, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

  3. Làm thế nào để đánh giá chất lượng giải quyết TTHC tại Trung tâm HCC?
    Chất lượng được đánh giá qua các tiêu chí như tiếp cận thông tin TTHC, quy trình giải quyết minh bạch, thời gian giải quyết đúng hạn, số lần đi lại của người dân và chất lượng kết quả giải quyết.

  4. Những khó khăn thường gặp khi thực hiện cơ chế MC, MCLT tại Trung tâm HCC là gì?
    Khó khăn gồm sự phối hợp chưa nhịp nhàng giữa các sở, ngành, năng lực công chức chưa đồng đều, phần mềm công nghệ thông tin còn lỗi kỹ thuật, và sự đồng thuận chưa cao trong đội ngũ công chức.

  5. Người dân có thể tra cứu tình trạng hồ sơ TTHC như thế nào?
    Trung tâm HCC áp dụng phần mềm một cửa điện tử và dịch vụ công trực tuyến, đồng thời gửi thông báo qua SMS giúp người dân dễ dàng tra cứu tình trạng hồ sơ, giảm bớt việc phải đến trực tiếp nhiều lần.

Kết luận

  • Trung tâm Hành chính công tỉnh Đồng Tháp đã nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính theo cơ chế một cửa và một cửa liên thông, với tỷ lệ giải quyết đúng hạn trên 97% và mức độ hài lòng gần 100%.
  • Việc tập trung các đầu mối tiếp nhận và trả kết quả tại Trung tâm giúp giảm thiểu số lần đi lại của người dân, tạo môi trường làm việc chuyên nghiệp, minh bạch và hiện đại.
  • Các hạn chế chủ yếu liên quan đến sự phối hợp giữa các sở, ngành, năng lực công chức và ứng dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ.
  • Đề xuất các giải pháp tăng cường chỉ đạo, đơn giản hóa thủ tục, nâng cao năng lực công chức, đầu tư công nghệ và kiểm tra giám sát nhằm hoàn thiện hoạt động của Trung tâm đến năm 2020 và xa hơn.
  • Luận văn cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn quan trọng cho các địa phương khác trong việc xây dựng và phát triển Trung tâm Hành chính công cấp tỉnh, góp phần thúc đẩy cải cách hành chính toàn diện.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý và lãnh đạo tỉnh cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, đánh giá định kỳ để nâng cao chất lượng phục vụ người dân và tổ chức.