I. Cơ sở lý luận về chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng bền vững
Chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp (chuyển dịch cơ cấu) theo hướng bền vững là một quá trình quan trọng nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành công nghiệp. Quá trình này không chỉ tập trung vào việc tăng trưởng kinh tế mà còn phải gắn liền với việc bảo vệ môi trường và đảm bảo an sinh xã hội. Các nội dung chủ yếu của chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp bao gồm: chuyển dịch theo ngành, theo thành phần kinh tế, theo trình độ công nghệ, theo vùng lãnh thổ và chuyển dịch lao động trong ngành công nghiệp. Việc xác định các tiêu chí đánh giá quá trình chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp là rất cần thiết để điều chỉnh các chính sách phát triển. Các tiêu chí này bao gồm tỷ trọng đóng góp của từng nhóm ngành, mức độ phân bố không gian phát triển, năng suất lao động và đời sống của người lao động. Những yếu tố tác động đến quá trình này được chia thành hai nhóm: yếu tố khách quan và yếu tố chủ quan. Kinh nghiệm từ các địa phương khác cho thấy, Hải Dương cần nhận thức rõ vai trò của chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng bền vững để có những hành động cụ thể.
1.1. Nội dung cơ bản của chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp
Nội dung cơ bản của chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp bao gồm việc điều chỉnh tỷ trọng các ngành công nghiệp, nâng cao chất lượng sản phẩm và cải thiện công nghệ sản xuất. Đặc biệt, việc chuyển dịch này cần phải hướng tới các ngành công nghiệp có giá trị gia tăng cao và sử dụng công nghệ tiên tiến. Các ngành công nghiệp như điện tử, hóa dược và công nghiệp môi trường cần được ưu tiên phát triển. Việc này không chỉ giúp tăng trưởng kinh tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân. Để thực hiện được điều này, cần có sự hỗ trợ từ chính sách của nhà nước và sự tham gia tích cực của các doanh nghiệp trong việc đổi mới công nghệ và cải thiện quy trình sản xuất.
II. Thực trạng chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương
Tỉnh Hải Dương đã có những bước chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp đáng kể trong giai đoạn 2006-2016. Ngành công nghiệp tại đây đã duy trì được tốc độ tăng trưởng ổn định, tuy nhiên vẫn còn nhiều thách thức cần phải giải quyết. Tỷ trọng các ngành công nghiệp sử dụng công nghệ cao còn thấp, trong khi đó, các ngành công nghiệp truyền thống vẫn chiếm ưu thế. Mặc dù có sự chuyển dịch về cơ cấu lao động từ nông nghiệp sang công nghiệp, nhưng chất lượng lao động vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Đặc biệt, vấn đề ô nhiễm môi trường do hoạt động sản xuất công nghiệp gây ra đang ngày càng trở nên nghiêm trọng. Các chỉ số về xử lý chất thải và nước thải công nghiệp vẫn chưa đạt yêu cầu, cho thấy cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn để cải thiện tình hình này.
2.1. Đánh giá kết quả chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp
Kết quả chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp tại Hải Dương cho thấy một số thành tựu đáng kể, nhưng cũng bộc lộ nhiều hạn chế. Tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp cao, nhưng giá trị gia tăng lại thấp, cho thấy sự phát triển chưa bền vững. Các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đã có sự gia tăng, nhưng tỷ trọng ngành công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp xanh vẫn còn thấp. Đặc biệt, việc xử lý chất thải và nước thải công nghiệp chưa đạt yêu cầu, ảnh hưởng đến môi trường sống của người dân. Cần có những chính sách cụ thể để khuyến khích các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ sạch và nâng cao ý thức bảo vệ môi trường trong sản xuất.
III. Định hướng giải pháp thực hiện chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp đến năm 2025
Để thực hiện chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng bền vững, tỉnh Hải Dương đã đề ra các định hướng và giải pháp cụ thể. Một trong những mục tiêu quan trọng là tăng cường tỷ trọng các ngành công nghiệp công nghệ cao, đồng thời phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp môi trường. Cần có sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng kỹ thuật và cải thiện môi trường đầu tư để thu hút các doanh nghiệp. Đặc biệt, việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực là rất cần thiết để đáp ứng yêu cầu của thị trường. Các giải pháp cụ thể bao gồm cải thiện chính sách đầu tư, nâng cao chất lượng đào tạo nghề và khuyến khích đổi mới công nghệ trong sản xuất.
3.1. Các giải pháp thực hiện chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp
Các giải pháp thực hiện chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp bao gồm việc cải thiện môi trường đầu tư, nâng cao hiệu quả xúc tiến đầu tư công nghiệp và phát triển nguồn nhân lực. Cần có các chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong việc đổi mới công nghệ và nâng cao năng suất lao động. Đồng thời, việc phát triển các cụm công nghiệp và khu công nghiệp cần được chú trọng để tạo ra môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động. Bên cạnh đó, cần có các chương trình đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu của thị trường lao động, nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp.
