I. Tổng Quan Chính Sách Xây Dựng Đời Sống Văn Hóa Cơ Sở Chương Mỹ
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và kỷ nguyên số, văn hóa ngày càng khẳng định vai trò quan trọng. Ở Việt Nam, văn hóa là nền tảng tinh thần, mục tiêu và động lực phát triển bền vững. Bên cạnh việc giữ gìn bản sắc, bảo tồn di sản, phát triển công nghiệp văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa cơ sở được các cấp chính quyền quan tâm. Tại mỗi địa phương, việc này góp phần tạo sự cố kết cộng đồng, bình ổn xã hội và tiền đề cho phát triển bền vững. Chương Mỹ, huyện ngoại thành Hà Nội, có mật độ dân số cao, an ninh chính trị ổn định, kinh tế tăng trưởng nhanh, nhu cầu hưởng thụ văn hóa của người dân ngày càng cao. Huyện đã tích cực triển khai chính sách xây dựng đời sống văn hóa đến các xã, thị trấn, cộng đồng dân cư, đạt nhiều kết quả đáng khích lệ, có ý nghĩa quan trọng đối với đời sống văn hóa vật chất và tinh thần của người dân.
1.1. Khái niệm Đời Sống Văn Hóa và Ý nghĩa Thực Tiễn
Đời sống văn hóa là toàn bộ phương thức sinh hoạt tinh thần, phản ánh một lĩnh vực đặc thù của đời sống xã hội. Nó bao gồm các hoạt động của con người trên các lĩnh vực tư tưởng, đạo đức, nghệ thuật, giáo dục, tôn giáo, tín ngưỡng, hướng tới chân - thiện - mỹ. Chất lượng của đời sống văn hóa phụ thuộc vào năng lực sáng tạo của con người để tạo ra các sản phẩm văn hóa. Theo tác giả Nguyễn Hữu Thức, đời sống văn hóa là hiện thực sinh động các hoạt động của con người trong môi trường sống để duy trì, đồng thời tái tạo các sản phẩm văn hóa vật chất, văn hóa tinh thần theo những giá trị và chuẩn mực xã hội nhất định.
1.2. Định Nghĩa Đời Sống Văn Hóa Cơ Sở và Phạm Vi Áp Dụng
Đời sống văn hóa cơ sở là toàn bộ các sinh hoạt văn hóa diễn ra ở cơ sở, ở cộng đồng, gia đình, làng, bản, xóm, ấp, doanh nghiệp, cơ quan. Đặc điểm cơ bản của đời sống văn hóa ở cơ sở là các hoạt động văn hóa diễn ra gắn liền với sinh hoạt vật chất và tinh thần của cá nhân, cộng đồng trong các mối liên kết thường xuyên, trực tiếp với không gian địa lý nhất định. Trong chính sách văn hóa, “cơ sở” là các cấp quận/huyện và xã/thôn.
II. Thách Thức Trong Xây Dựng Đời Sống Văn Hóa Nông Thôn Chương Mỹ
Quá trình thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở Chương Mỹ còn bộc lộ nhiều tồn tại, hạn chế, khó khăn, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế chung của huyện. Mặt trái của nền kinh tế thị trường làm gia tăng tệ nạn xã hội, nhất là ở khu vực đông dân cư, đòi hỏi sự quan tâm hơn nữa từ nhận thức đến hành động, từ chỉ đạo đến triển khai thực hiện chính sách ở từng thôn, xóm, khu dân cư. Nghiên cứu hoạt động xây dựng đời sống văn hóa cơ sở ở huyện Chương Mỹ sẽ làm rõ nét hơn mối quan hệ giữa văn hóa và kinh tế, vai trò của công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở đối với ổn định chính trị, phát triển kinh tế - xã hội.
2.1. Tác Động Của Kinh Tế Thị Trường Đến Văn Hóa Truyền Thống
Kinh tế thị trường mang lại sự phát triển kinh tế, cải thiện đời sống vật chất, nhưng cũng tạo ra những tác động tiêu cực đến văn hóa truyền thống. Sự du nhập của các giá trị văn hóa ngoại lai, lối sống thực dụng, coi trọng vật chất có thể làm xói mòn các giá trị đạo đức, văn hóa tốt đẹp của dân tộc. Cần có các giải pháp để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống trong bối cảnh kinh tế thị trường.
2.2. Gia Tăng Tệ Nạn Xã Hội và Ảnh Hưởng Đến Môi Trường Văn Hóa
Sự gia tăng của tệ nạn xã hội như ma túy, cờ bạc, mại dâm, bạo lực gia đình ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường văn hóa lành mạnh. Các tệ nạn này không chỉ gây ra những hậu quả tiêu cực về kinh tế, xã hội mà còn làm suy thoái đạo đức, lối sống của một bộ phận người dân, đặc biệt là giới trẻ. Cần tăng cường công tác phòng chống tệ nạn xã hội, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh.
III. Cách Chương Mỹ Nâng Cao Chất Lượng Phong Trào Văn Hóa Cơ Sở
Để khắc phục những vướng mắc, khó khăn còn tồn tại trong công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, cần có các giải pháp đồng bộ, hiệu quả. Nghiên cứu và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả việc thực hiện chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, góp phần phát triển nền kinh tế chung của huyện. Cần quan tâm hơn đến vấn đề phát triển văn hóa, xây dựng đời sống văn hóa, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của quê hương.
3.1. Đầu Tư Phát Triển Thiết Chế Văn Hóa và Cơ Sở Vật Chất
Đầu tư xây dựng, nâng cấp các thiết chế văn hóa như nhà văn hóa, thư viện, bảo tàng, sân vận động... là yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa cơ sở. Cần có quy hoạch cụ thể, bố trí nguồn lực hợp lý để đảm bảo các thiết chế văn hóa được xây dựng đồng bộ, hiện đại, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của người dân. Đồng thời, cần tăng cường đầu tư trang thiết bị, phương tiện hoạt động cho các thiết chế văn hóa.
3.2. Nâng Cao Năng Lực Cán Bộ Văn Hóa và Cộng Tác Viên
Cán bộ văn hóa và cộng tác viên là lực lượng nòng cốt trong việc triển khai các hoạt động văn hóa ở cơ sở. Cần có chính sách đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ này. Đồng thời, cần có chế độ đãi ngộ hợp lý để thu hút, giữ chân những người có năng lực, tâm huyết với công tác văn hóa. Cần chú trọng phát huy vai trò của đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ trong việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở.
3.3. Đa Dạng Hóa Các Hình Thức Sinh Hoạt Văn Hóa Cộng Đồng
Cần đa dạng hóa các hình thức sinh hoạt văn hóa cộng đồng như tổ chức các lễ hội truyền thống, các hoạt động văn nghệ quần chúng, các câu lạc bộ, đội, nhóm văn hóa, thể thao... Các hoạt động này cần được tổ chức thường xuyên, có nội dung phong phú, hấp dẫn, phù hợp với nhu cầu, sở thích của người dân. Cần khuyến khích sự tham gia tích cực của người dân vào các hoạt động văn hóa cộng đồng.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Đánh Giá Hiệu Quả Chính Sách Văn Hóa
Luận văn tập trung nghiên cứu tại các xã, thị trấn thuộc huyện Chương Mỹ, sử dụng số liệu từ năm 2015 đến năm 2019, gắn với thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện Chương Mỹ lần thứ XXIII, nhiệm kỳ 2015 - 2020. Do chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở gồm nhiều lĩnh vực, luận văn tập trung vào một số lĩnh vực cụ thể: Xây dựng các thiết chế văn hóa - thể thao, xây dựng nếp sống văn minh, môi trường văn hóa, xây dựng các phong trào văn hóa cơ sở: Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa (xây dựng gia đình văn hóa, làng văn hóa, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp văn hóa), ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc, người tốt - việc tốt.
4.1. Phân Tích Số Liệu và Kết Quả Xây Dựng Gia Đình Văn Hóa
Phân tích số liệu thống kê về số lượng gia đình văn hóa được công nhận hàng năm, tỷ lệ gia đình văn hóa so với tổng số hộ gia đình trên địa bàn huyện. Đánh giá chất lượng gia đình văn hóa dựa trên các tiêu chí cụ thể như chấp hành pháp luật, thực hiện nếp sống văn minh, giữ gìn vệ sinh môi trường, xây dựng mối quan hệ tốt đẹp trong gia đình và cộng đồng. So sánh kết quả xây dựng gia đình văn hóa giữa các xã, thị trấn để tìm ra những điểm mạnh, điểm yếu và nguyên nhân.
4.2. Đánh Giá Thực Trạng Xây Dựng Làng Văn Hóa và Khu Dân Cư
Đánh giá thực trạng xây dựng làng văn hóa, khu dân cư văn hóa dựa trên các tiêu chí như có nhà văn hóa, có quy ước, hương ước, có các hoạt động văn hóa, thể thao thường xuyên, đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường. Phân tích những khó khăn, vướng mắc trong quá trình xây dựng làng văn hóa, khu dân cư văn hóa như thiếu nguồn lực, thiếu sự quan tâm của chính quyền địa phương, thiếu sự tham gia của người dân. Đề xuất các giải pháp để nâng cao chất lượng xây dựng làng văn hóa, khu dân cư văn hóa.
V. Tương Lai Chính Sách Phát Triển Văn Hóa Cơ Sở Huyện Chương Mỹ
Luận văn sử dụng cách tiếp cận chính sách công và tiếp cận liên ngành khoa học xã hội để triển khai chính sách xây dựng đời sống văn hóa cơ sở theo một chu trình và nghiên cứu tình hình thực hiện chính sách ở nhiều góc độ khác nhau. Tiếp cận liên ngành, chủ yếu là tiếp cận chính sách công, văn hóa học được sử dụng để có cái nhìn từ nhiều khía cạnh trong việc thực thi chính sách đó trên địa bàn huyện Chương Mỹ. Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như sử dụng tài liệu thứ cấp, phỏng vấn sâu, quan sát thực tế, phân tích, tổng hợp, so sánh.
5.1. Định Hướng Phát Triển Văn Hóa Số và Ứng Dụng Công Nghệ
Trong bối cảnh chuyển đổi số, cần có định hướng phát triển văn hóa số, ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động văn hóa. Xây dựng các nền tảng số để quảng bá văn hóa, giới thiệu các di sản văn hóa, tổ chức các hoạt động văn hóa trực tuyến. Tăng cường đào tạo kỹ năng số cho cán bộ văn hóa và người dân để họ có thể tiếp cận, sử dụng các công nghệ mới trong lĩnh vực văn hóa.
5.2. Tăng Cường Hợp Tác Quốc Tế và Giao Lưu Văn Hóa
Tăng cường hợp tác quốc tế và giao lưu văn hóa với các nước trên thế giới để học hỏi kinh nghiệm, giới thiệu văn hóa Việt Nam ra thế giới. Tổ chức các sự kiện văn hóa quốc tế tại địa phương để thu hút du khách, quảng bá hình ảnh của huyện. Khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia vào các hoạt động hợp tác quốc tế về văn hóa.
