Tổng quan nghiên cứu

Việc làm là một trong những nhu cầu cơ bản và thiết yếu của con người, được Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam khẳng định và Luật Lao động cụ thể hóa. Tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk, với dân số khoảng 375.590 người và lực lượng lao động thanh niên chiếm tỷ trọng lớn, việc giải quyết việc làm cho thanh niên trở thành một vấn đề cấp bách. Giai đoạn nghiên cứu từ 2016 đến 2020 cho thấy mặc dù thành phố đã có nhiều chính sách và giải pháp nhằm nâng cao chất lượng lao động và tạo việc làm cho thanh niên, tình trạng thất nghiệp vẫn còn tồn tại, đặc biệt là thất nghiệp bán phần và theo mùa vụ. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên trên địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thực thi chính sách đến năm 2025. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoạch định chính sách công, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững, ổn định an ninh trật tự và nâng cao đời sống thanh niên tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các văn bản pháp luật của Nhà nước về thanh niên và việc làm. Hai lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  • Lý thuyết chính sách công: Được hiểu là các quan điểm, mục tiêu và hành động của Nhà nước nhằm điều chỉnh các hoạt động xã hội, trong đó có chính sách việc làm cho thanh niên, nhằm phục vụ lợi ích xã hội và phát triển kinh tế.
  • Lý thuyết thị trường lao động và chính sách việc làm: Tập trung vào việc sử dụng lực lượng lao động hiệu quả, tạo việc làm và đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu thị trường, đặc biệt chú trọng đến nhóm đối tượng thanh niên.

Các khái niệm chính bao gồm: thanh niên (công dân từ 16 đến 30 tuổi), chính sách việc làm, thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên, các yếu tố ảnh hưởng đến việc thực hiện chính sách.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp đa dạng:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo hàng năm của Ủy ban nhân dân thành phố Buôn Ma Thuột, niên giám thống kê, các báo cáo của Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Thành đoàn và các cơ quan liên quan.
  • Phương pháp chọn mẫu: Sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên kết hợp với khảo sát chuyên sâu tại 13 phường và 8 xã trên địa bàn thành phố.
  • Phương pháp phân tích: Áp dụng thống kê mô tả và thống kê so sánh để phân tích số liệu về lao động thanh niên, tỷ lệ thất nghiệp, số lượng thanh niên được đào tạo nghề, giới thiệu việc làm và xuất khẩu lao động. Số liệu được xử lý bằng phần mềm Excel.
  • Timeline nghiên cứu: Tập trung phân tích giai đoạn 2016-2020, đồng thời đề xuất giải pháp đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên giảm nhưng còn chậm: Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên năm 2020 là 0,58%, giảm so với các năm trước nhưng tốc độ giảm còn hạn chế, đặc biệt là thất nghiệp bán phần và theo mùa vụ trong khu vực nông nghiệp.
  2. Số lượng thanh niên tham gia đào tạo nghề tăng: Từ năm 2018 đến 2020, có khoảng 9.375 thanh niên tham gia học nghề, trong đó 8.010 người học tại các cơ sở đào tạo nghề và 1.365 người học tại các phường, xã.
  3. Giới thiệu việc làm và xuất khẩu lao động có chuyển biến tích cực: Từ năm 2016 đến giữa năm 2020, có 470 thanh niên đi xuất khẩu lao động tại các thị trường như Mỹ, Nhật Bản, Úc, Na Uy, Đài Loan, Hàn Quốc và Trung Quốc. Các buổi giới thiệu việc làm được tổ chức thường xuyên với hơn 1.544 buổi trong giai đoạn 2018-2020.
  4. Sự phối hợp giữa các cơ quan và tổ chức trong thực hiện chính sách còn hạn chế: Mặc dù có sự tham gia của nhiều chủ thể như Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Thành đoàn, Ngân hàng Chính sách Xã hội, nhưng việc phối hợp chưa thực sự đồng bộ và hiệu quả cao.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của tình trạng thất nghiệp còn tồn tại chủ yếu do chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng kịp nhu cầu thị trường lao động, đặc biệt là lao động phi nông nghiệp và lao động dân tộc thiểu số. Việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế chưa đồng bộ với chuyển dịch cơ cấu lao động dẫn đến thiếu hụt lao động có kỹ năng cao trong các ngành công nghiệp, dịch vụ. So với các nghiên cứu tại các địa phương khác như quận Ba Đình (Hà Nội) và thành phố Nam Định, Buôn Ma Thuột còn hạn chế trong việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và giới thiệu việc làm, cũng như chưa phát huy tối đa vai trò của các tổ chức đoàn thể trong việc hỗ trợ thanh niên. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ thất nghiệp thanh niên qua các năm, số lượng thanh niên tham gia đào tạo nghề và xuất khẩu lao động, cũng như bảng phân tích sự phối hợp giữa các chủ thể thực hiện chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo nghề và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thanh niên: Đẩy mạnh các chương trình đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu thị trường lao động, đặc biệt trong các ngành công nghiệp, dịch vụ và nông nghiệp công nghệ cao. Chủ thể thực hiện là Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với các cơ sở đào tạo nghề, thực hiện trong giai đoạn 2022-2025.
  2. Phát triển hệ thống thông tin và dịch vụ giới thiệu việc làm hiện đại: Xây dựng và ứng dụng phần mềm quản lý, giới thiệu việc làm trực tuyến, tạo điều kiện thuận lợi cho thanh niên tiếp cận thông tin việc làm nhanh chóng và chính xác. Chủ thể là Ủy ban nhân dân thành phố và các phòng ban liên quan, triển khai từ năm 2023.
  3. Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức đoàn thể và doanh nghiệp: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các bên nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên, đồng thời phát huy vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên trong việc tư vấn, hỗ trợ và vận động thanh niên. Thời gian thực hiện từ 2022 đến 2025.
  4. Hỗ trợ vay vốn và khởi nghiệp cho thanh niên: Mở rộng các chương trình vay vốn ưu đãi, hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo khởi nghiệp nhằm tạo điều kiện cho thanh niên tự tạo việc làm và phát triển kinh tế. Ngân hàng Chính sách Xã hội phối hợp với Thành đoàn thực hiện trong giai đoạn 2022-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cơ quan quản lý nhà nước về lao động và thanh niên: Giúp hoạch định và điều chỉnh chính sách việc làm phù hợp với thực tiễn địa phương, nâng cao hiệu quả quản lý.
  2. Các tổ chức đoàn thể và xã hội: Nhận diện vai trò trong việc hỗ trợ thanh niên, từ tư vấn nghề nghiệp đến vận động tham gia các chương trình đào tạo và việc làm.
  3. Doanh nghiệp và nhà tuyển dụng: Hiểu rõ nhu cầu và đặc điểm nguồn lao động thanh niên, từ đó phối hợp với các cơ quan chức năng trong đào tạo và tuyển dụng.
  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành chính sách công, quản lý lao động: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để phát triển các nghiên cứu tiếp theo về chính sách việc làm và phát triển nguồn nhân lực.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách việc làm cho thanh niên tại Buôn Ma Thuột có điểm gì nổi bật?
    Chính sách tập trung vào đào tạo nghề, giới thiệu việc làm và hỗ trợ vay vốn cho thanh niên, đồng thời chú trọng đến nhóm dân tộc thiểu số và thanh niên xuất ngũ, tạo điều kiện phát triển toàn diện.

  2. Tỷ lệ thất nghiệp thanh niên tại Buôn Ma Thuột hiện nay như thế nào?
    Năm 2020, tỷ lệ thất nghiệp thanh niên là khoảng 0,58%, giảm so với các năm trước nhưng vẫn còn tồn tại các hình thức thất nghiệp bán phần và theo mùa vụ.

  3. Các cơ quan nào chịu trách nhiệm chính trong thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên?
    Ủy ban nhân dân thành phố, Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội, Thành đoàn, Ngân hàng Chính sách Xã hội và các tổ chức đoàn thể là những chủ thể chính trong việc triển khai và giám sát thực hiện chính sách.

  4. Thanh niên có thể tiếp cận các chương trình đào tạo nghề và việc làm như thế nào?
    Thông qua các trung tâm dạy nghề, các buổi tư vấn, giới thiệu việc làm do Thành đoàn và các cơ quan liên quan tổ chức, cũng như các kênh thông tin đại chúng và mạng xã hội.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả chính sách việc làm cho thanh niên?
    Tăng cường đào tạo nghề, phát triển hệ thống thông tin việc làm hiện đại, phối hợp chặt chẽ giữa các chủ thể và hỗ trợ vay vốn, khởi nghiệp cho thanh niên là những giải pháp trọng tâm.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách việc làm cho thanh niên, đặc biệt tại thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.
  • Đánh giá thực trạng cho thấy chính sách đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về chất lượng nguồn nhân lực và sự phối hợp giữa các chủ thể.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện chính sách việc làm cho thanh niên đến năm 2025.
  • Nghiên cứu góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc hoạch định chính sách và thực thi chính sách việc làm tại địa phương và các vùng có điều kiện tương đồng.
  • Khuyến nghị các cơ quan chức năng và tổ chức liên quan cần triển khai đồng bộ các giải pháp, tăng cường giám sát và đánh giá để đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu, cập nhật dữ liệu để điều chỉnh chính sách phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Buôn Ma Thuột.