Nghiên cứu chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ của các công ty xuyên quốc gia vào Việt Nam

• Tác giả: Ngô Phương Dung
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Thị Kim Anh
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Kinh tế quốc tế
• Đề tài: Chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ của công ty xuyên quốc gia tại Việt Nam
• Loại tài liệu: luận văn thạc sĩ
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI MỞ ĐẦU
• LỜI CẢM ƠN
• DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• MỞ ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ SỞ LÝ LUẬN VỀ HÌNH THỨC ĐẨY CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ CỦA CÁC CÔNG TY XUYÊN QUỐC GIA
• 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu
• 1.2. Tình hình nghiên cứu của tác giả nước ngoài
• 1.3. Tình hình nghiên cứu trong nước
• 1.4. Kết luận rút ra từ tổng quan nghiên cứu
• 1.5. Cơ sở lý luận về chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ của các công ty xuyên quốc gia qua đầu tư
• 1.5.1. Công ty xuyên quốc gia với chuyển giao công nghệ
• 1.5.2. Chuyển giao công nghệ
• 1.5.3. Tác động của chuyển giao công nghệ đối với bên nhận nước nhận chuyển giao
• 1.5.4. Chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ của TNCs qua các dự án đầu tư
• 1.5.4.1. Chính sách tạo môi trường thể chế
• 1.5.4.2. Chính sách thuế
• 1.5.4.3. Chính sách về phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ
• 1.5.4.4. Chính sách sở hữu trí tuệ (SHTT)
• 1.5.4.5. Chính sách nghiên cứu phát triển (R&D)
• 1.5.5. Những nhân tố ảnh hưởng đến quá trình thực hiện các chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ của TNCs qua các dự án đầu tư
• 1.5.5.1. Nhân tố ổn định môi trường chính trị xã hội
• 1.5.5.2. Nhân tố về môi trường đầu tư
• 1.5.6. Kinh nghiệm thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ TNCs của một số nước
• 1.5.6.1. Kinh nghiệm của Trung Quốc
• 1.5.6.2. Kinh nghiệm của Thái Lan
• 1.5.6.3. Một số bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Quy trình nghiên cứu
• 2.2. Nguồn và phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp xử lý dữ liệu
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG HÌNH THỨC ĐẨY CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ CỦA CÁC CÔNG TY XUYÊN QUỐC GIA TẠI VIỆT NAM GIAI ĐOẠN 1996 – 2017
• 3.1. Thực trạng chuyển giao công nghệ của TNCs tại Việt Nam
• 3.1.1. Những thành tựu trong chuyển giao công nghệ của TNCs
• 3.1.2. Những hạn chế trong chuyển giao công nghệ của TNCs
• 3.1.3. Nguyên nhân của những hạn chế tồn tại trong chuyển giao công nghệ
• 3.2. Thực trạng chính sách thúc đẩy TNCs chuyển giao công nghệ
• 3.2.1. Các chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ qua TNCs
• 3.2.1.1. Chính sách tạo môi trường thể chế
• 3.2.1.2. Chính sách về thuế
• 3.2.1.3. Chính sách nguồn nhân lực khoa học công nghệ
• 3.2.1.4. Chính sách về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ
• 3.2.1.5. Chính sách nghiên cứu phát triển (R&D)
• 3.2.2. Đánh giá chung về chính sách chuyển giao công nghệ qua các công ty xuyên quốc gia
• 3.2.2.1. Mặt thuận lợi
• 3.2.2.2. Mặt hạn chế
• 3.2.3. Nguyên nhân của hạn chế, yếu kém
• 4. CHƯƠNG 4: MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN HÌNH THỨC ĐẨY CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ TẠI VIỆT NAM
• 4.1. Đề xuất hoàn thiện môi trường thể chế nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ qua TNCs
• 4.2. Đề xuất hoàn thiện chính sách thuế
• 4.3. Đề xuất hoàn thiện chính sách nguồn nhân lực khoa học công nghệ
• 4.4. Đề xuất hoàn thiện chính sách về quyền sở hữu trí tuệ
• 4.5. Đề xuất hoàn thiện chính sách nghiên cứu phát triển
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan tình hình nghiên cứu

Chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ của các công ty xuyên quốc gia (TNCs) tại Việt Nam đã trở thành một chủ đề quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa và phát triển kinh tế. Nghiên cứu cho thấy rằng, các TNCs đóng vai trò chủ đạo trong việc cung cấp công nghệ và kiến thức cho các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, việc đầu tư nước ngoài và chuyển giao công nghệ vẫn gặp nhiều thách thức. Theo báo cáo của UNCTAD, để tận dụng hiệu quả đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), Việt Nam cần thiết lập một hệ thống đổi mới và hỗ trợ phát triển năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp trong nước. Điều này cho thấy sự cần thiết phải có một chính sách rõ ràng và hiệu quả nhằm thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ các TNCs.

1.1 Tình hình nghiên cứu của tác giả nước ngoài

Nhiều nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra rằng, chuyển giao công nghệ từ các TNCs không chỉ đơn thuần là việc chuyển giao thiết bị mà còn bao gồm cả việc chuyển giao quy trình sản xuất và quản lý. Các nghiên cứu này nhấn mạnh rằng, để phát triển công nghệ, các nước đang phát triển cần có chính sách hỗ trợ tích cực từ chính phủ. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ là rất quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước.

1.2 Tình hình nghiên cứu trong nước

Tại Việt Nam, nghiên cứu về chuyển giao công nghệ từ các TNCs còn hạn chế. Nhiều công trình chỉ tập trung vào các khía cạnh lý thuyết mà chưa đi sâu vào thực tiễn. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng, mặc dù có sự hiện diện của nhiều TNCs, nhưng hiệu quả của chuyển giao công nghệ vẫn chưa đạt yêu cầu. Các chính sách hiện hành cần được cải thiện để tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc chuyển giao công nghệ từ các TNCs vào Việt Nam.

II. Cơ sở lý luận về chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ

Chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ các TNCs cần được xây dựng trên cơ sở lý luận vững chắc. Theo đó, chuyển giao công nghệ không chỉ là việc chuyển giao thiết bị mà còn bao gồm cả việc chuyển giao tri thức và kỹ năng. Các chính sách cần tập trung vào việc tạo ra môi trường thể chế thuận lợi cho các TNCs hoạt động. Điều này bao gồm việc cải thiện chính sách thuế, phát triển nguồn nhân lực và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Một môi trường thể chế tốt sẽ giúp thu hút nhiều đầu tư nước ngoài hơn, từ đó thúc đẩy phát triển công nghệ trong nước.

2.1 Khái niệm công ty xuyên quốc gia

Công ty xuyên quốc gia (TNCs) là những doanh nghiệp có hoạt động sản xuất và kinh doanh trên nhiều quốc gia. TNCs thường có khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến và nguồn lực tài chính dồi dào, điều này giúp họ dễ dàng thực hiện chuyển giao công nghệ cho các nước đang phát triển. TNCs không chỉ mang lại vốn đầu tư mà còn tạo ra cơ hội cho các doanh nghiệp trong nước học hỏi và nâng cao năng lực cạnh tranh.

2.2 Chuyển giao công nghệ

Chuyển giao công nghệ là quá trình mà trong đó công nghệ, quy trình sản xuất, và kiến thức được chuyển từ một tổ chức hoặc quốc gia này sang tổ chức hoặc quốc gia khác. Quá trình này có thể diễn ra thông qua nhiều hình thức như đầu tư trực tiếp nước ngoài, hợp tác nghiên cứu, hoặc thông qua các thỏa thuận thương mại. Để chuyển giao công nghệ hiệu quả, cần có sự hỗ trợ từ chính phủ và các chính sách phù hợp nhằm tạo điều kiện cho các TNCs hoạt động.

III. Thực trạng chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ tại Việt Nam

Thực trạng chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ các TNCs tại Việt Nam cho thấy nhiều điểm tích cực nhưng cũng tồn tại không ít hạn chế. Trong giai đoạn 1996-2017, Việt Nam đã thu hút được nhiều đầu tư nước ngoài từ các TNCs, tuy nhiên, hiệu quả của chuyển giao công nghệ vẫn chưa đạt yêu cầu. Các chính sách hiện hành chưa đủ mạnh để tạo ra sự liên kết chặt chẽ giữa các TNCs và doanh nghiệp trong nước. Điều này dẫn đến việc nhiều công nghệ tiên tiến không được áp dụng hiệu quả trong sản xuất.

3.1 Những thành tựu trong chuyển giao công nghệ

Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu trong việc thu hút đầu tư nước ngoài từ các TNCs, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin và sản xuất. Sự hiện diện của các TNCs đã giúp nâng cao năng lực sản xuất và tạo ra nhiều việc làm cho người lao động. Tuy nhiên, việc chuyển giao công nghệ vẫn chủ yếu tập trung vào lắp ráp và gia công, chưa tạo ra giá trị gia tăng cao.

3.2 Những hạn chế trong chuyển giao công nghệ

Mặc dù có nhiều thành tựu, nhưng việc chuyển giao công nghệ tại Việt Nam vẫn gặp nhiều hạn chế. Các TNCs thường chỉ chuyển giao công nghệ ở mức độ thấp, không đủ để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. Hơn nữa, chính sách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ còn yếu, dẫn đến việc các doanh nghiệp trong nước không dám đầu tư vào nghiên cứu và phát triển.

IV. Kiến nghị hoàn thiện chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ

Để nâng cao hiệu quả của chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ các TNCs, Việt Nam cần thực hiện một số kiến nghị quan trọng. Đầu tiên, cần cải thiện môi trường thể chế để thu hút nhiều đầu tư nước ngoài hơn. Thứ hai, cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ. Cuối cùng, cần tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ để tạo điều kiện cho các TNCs yên tâm đầu tư và chuyển giao công nghệ.

4.1 Đề xuất hoàn thiện môi trường thể chế

Việt Nam cần xây dựng một môi trường thể chế rõ ràng và minh bạch để thu hút các TNCs. Điều này bao gồm việc cải cách chính sách thuế, đơn giản hóa thủ tục hành chính và tạo ra các ưu đãi cho các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực công nghệ. Một môi trường thể chế tốt sẽ giúp tăng cường niềm tin của các TNCs vào thị trường Việt Nam.

4.2 Đề xuất phát triển nguồn nhân lực

Để nâng cao hiệu quả của chuyển giao công nghệ, Việt Nam cần đầu tư vào phát triển nguồn nhân lực. Cần có các chương trình đào tạo chuyên sâu về công nghệ cho người lao động, từ đó giúp họ có khả năng tiếp nhận và ứng dụng công nghệ mới. Việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là yếu tố quyết định trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, các công ty xuyên quốc gia (TNCs) đóng vai trò chủ đạo trong việc thúc đẩy chuyển giao công nghệ quốc tế. Tại Việt Nam, từ năm 1996 đến 2017, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) qua các dự án của TNCs đã trở thành nguồn lực quan trọng thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Theo Cục Đầu tư nước ngoài, các dự án FDI không chỉ cung cấp vốn mà còn mang lại kiến thức khoa học công nghệ trung bình và cao, góp phần nâng cao năng lực công nghệ trong nước. Tuy nhiên, báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ giai đoạn 2006-2016 cho thấy hoạt động chuyển giao công nghệ tại Việt Nam vẫn còn chậm, chủ yếu tập trung vào lắp ráp, gia công với tỷ lệ nội địa hóa thấp, chưa tạo được mối liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là phân tích thực trạng chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ của các TNCs vào Việt Nam trong giai đoạn 1996-2017, làm rõ nguyên nhân các hạn chế về mặt chính sách và đề xuất giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả chuyển giao công nghệ. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các chính sách về thuế, phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và nghiên cứu phát triển (R&D) liên quan đến chuyển giao công nghệ qua các dự án FDI tại Việt Nam.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng và hoàn thiện chính sách thu hút và thúc đẩy chuyển giao công nghệ từ các TNCs, góp phần nâng cao năng lực công nghệ quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về công ty xuyên quốc gia (TNCs), chuyển giao công nghệ (CGCN) và chính sách thúc đẩy CGCN qua đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI).

• Khái niệm công ty xuyên quốc gia (TNCs): Là các công ty có quy mô lớn, hoạt động sản xuất kinh doanh vượt ra ngoài biên giới quốc gia, kiểm soát các chi nhánh và công ty con ở nhiều quốc gia nhằm tối đa hóa lợi nhuận trên phạm vi toàn cầu.

• Chuyển giao công nghệ (CGCN): Theo Luật chuyển giao công nghệ Việt Nam, CGCN là việc chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng một phần hoặc toàn bộ công nghệ từ bên chuyển giao sang bên nhận, bao gồm các hoạt động phối hợp thực hiện nhằm nâng cao năng lực công nghệ cho bên nhận.

• Chính sách thúc đẩy CGCN qua FDI: Bao gồm các chính sách tạo môi trường thể chế, chính sách thuế, phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ và chính sách nghiên cứu phát triển (R&D). Các chính sách này phối hợp nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động CGCN, nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ của doanh nghiệp trong nước.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: môi trường thể chế, chính sách thuế ưu đãi, nguồn nhân lực chất lượng cao, sở hữu trí tuệ, nghiên cứu phát triển (R&D), và các nhân tố ảnh hưởng như ổn định chính trị xã hội, môi trường đầu tư, cơ sở hạ tầng.

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính của nghiên cứu là số liệu thứ cấp được thu thập từ các công trình nghiên cứu, báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Khoa học và Công nghệ, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Khoa học và Công nghệ (2000), Luật Chuyển giao Công nghệ (2006), Luật Thuế, cùng các nghị định, quyết định, thông tư hướng dẫn thực hiện chính sách CGCN.

Phương pháp phân tích bao gồm:

• Phân tích định tính: Tổng hợp, phân tích các văn bản pháp luật, chính sách, báo cáo nghiên cứu để đánh giá thực trạng và hiệu quả chính sách thúc đẩy CGCN.

• Phân tích định lượng: Sử dụng số liệu thống kê về đầu tư trực tiếp nước ngoài, tỷ lệ chuyển giao công nghệ, chi tiêu cho R&D, tỷ lệ thuế ưu đãi để đánh giá tác động của chính sách.

• Phương pháp so sánh: So sánh chính sách và kết quả CGCN của Việt Nam với kinh nghiệm của Trung Quốc và Thái Lan nhằm rút ra bài học kinh nghiệm phù hợp.

• Phương pháp tổng hợp: Kết hợp các kết quả phân tích để đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách thúc đẩy CGCN của TNCs tại Việt Nam.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các chính sách, văn bản pháp luật và số liệu liên quan đến CGCN qua FDI tại Việt Nam trong giai đoạn 1996-2017. Phương pháp chọn mẫu là chọn lọc các văn bản, số liệu có liên quan trực tiếp đến hoạt động CGCN của TNCs. Việc phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm Excel và phương pháp thống kê mô tả, so sánh.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

1. Thực trạng chuyển giao công nghệ qua TNCs tại Việt Nam còn hạn chế:

   • Theo báo cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ, giai đoạn 2006-2016, hoạt động CGCN diễn ra chậm, các dự án FDI chủ yếu tập trung vào lắp ráp, gia công với tỷ lệ nội địa hóa chỉ khoảng 20-30%.
   • Giá trị tạo ra tại Việt Nam từ các dự án FDI còn thấp, chưa thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ và liên kết chuỗi giá trị.

2. Chính sách thúc đẩy CGCN chưa đồng bộ và hiệu quả:

   • Mặc dù Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách về thuế, phát triển nguồn nhân lực, bảo hộ sở hữu trí tuệ và R&D, nhưng các chính sách này còn thiếu sự liên kết chặt chẽ, chưa tạo ra môi trường thể chế thuận lợi cho CGCN.
   • Tỷ lệ chi cho R&D của doanh nghiệp tại Việt Nam chỉ khoảng 0,5% GDP, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực như Thái Lan (khoảng 1,2%) và Trung Quốc (khoảng 2%).

3. Nguyên nhân hạn chế chính sách:

   • Môi trường chính trị xã hội và đầu tư còn nhiều bất ổn định, thủ tục hành chính phức tạp, gây khó khăn cho nhà đầu tư nước ngoài.
   • Nguồn nhân lực khoa học công nghệ chưa đáp ứng yêu cầu, chất lượng đào tạo còn thấp, thiếu chính sách đãi ngộ và thu hút nhân tài.
   • Hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ chưa hoàn thiện, dẫn đến rủi ro mất quyền sở hữu công nghệ và hạn chế chuyển giao công nghệ cao.

4. Kinh nghiệm quốc tế:

   • Trung Quốc và Thái Lan đã xây dựng hệ thống chính sách đồng bộ, ưu đãi thuế rõ ràng, phát triển nguồn nhân lực và bảo hộ sở hữu trí tuệ hiệu quả, tạo điều kiện thuận lợi cho CGCN.
   • Trung Quốc áp dụng chính sách thuế ưu đãi như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh thu từ chuyển giao công nghệ, khấu hao nhanh tài sản công nghệ hiện đại.
   • Thái Lan thiết lập quỹ phát triển đổi mới công nghệ, hỗ trợ R&D với lãi suất thấp, đồng thời xây dựng lộ trình nhập khẩu công nghệ phù hợp từng giai đoạn phát triển.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy mặc dù Việt Nam đã có nhiều nỗ lực trong việc xây dựng chính sách thúc đẩy CGCN qua TNCs, nhưng hiệu quả thực tế còn hạn chế do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Môi trường thể chế chưa ổn định, thủ tục hành chính phức tạp làm giảm sức hấp dẫn đầu tư công nghệ cao. Nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu công nghệ tiên tiến, trong khi hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ còn nhiều bất cập, làm giảm niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài.

So sánh với kinh nghiệm của Trung Quốc và Thái Lan, Việt Nam cần hoàn thiện chính sách theo hướng đồng bộ, tạo môi trường pháp lý minh bạch, ưu đãi thuế hợp lý, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ hiệu quả. Việc xây dựng lộ trình nhập khẩu công nghệ phù hợp với từng giai đoạn phát triển kinh tế cũng là bài học quan trọng để nâng cao hiệu quả CGCN.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ chi cho R&D của doanh nghiệp Việt Nam so với các nước trong khu vực, bảng tổng hợp các chính sách ưu đãi thuế và hỗ trợ R&D của Việt Nam, Trung Quốc và Thái Lan, giúp minh họa rõ nét sự khác biệt và điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

1. Hoàn thiện môi trường thể chế và pháp lý:

   • Xây dựng và hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến CGCN, đặc biệt là luật sở hữu trí tuệ, nhằm bảo vệ quyền lợi của các bên tham gia chuyển giao công nghệ.
   • Đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian cấp phép đầu tư công nghệ cao, tạo điều kiện thuận lợi cho TNCs thực hiện CGCN.
   • Thời gian thực hiện: 1-2 năm; Chủ thể: Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

2. Chính sách thuế ưu đãi và hỗ trợ tài chính:

   • Áp dụng chính sách miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho các dự án CGCN có công nghệ tiên tiến, khấu hao nhanh tài sản công nghệ hiện đại.
   • Thiết lập quỹ hỗ trợ đổi mới công nghệ, cho vay ưu đãi lãi suất thấp cho doanh nghiệp thực hiện R&D và CGCN.
   • Thời gian thực hiện: 2-3 năm; Chủ thể: Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ.

3. Phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ:

   • Đầu tư nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực khoa học công nghệ, đặc biệt là kỹ sư, nhà nghiên cứu có trình độ cao.
   • Xây dựng chính sách đãi ngộ, thu hút chuyên gia công nghệ cao, tạo môi trường làm việc hấp dẫn cho nhân tài.
   • Thời gian thực hiện: 3-5 năm; Chủ thể: Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ.

4. Tăng cường hợp tác quốc tế và phát triển R&D trong nước:

   • Khuyến khích các doanh nghiệp FDI thành lập trung tâm R&D tại Việt Nam, phối hợp với các viện nghiên cứu, trường đại học trong nước.
   • Hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực nghiên cứu, phát triển công nghệ phù hợp với điều kiện Việt Nam.
   • Thời gian thực hiện: 3-5 năm; Chủ thể: Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

1. Nhà hoạch định chính sách:

   • Giúp hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách thúc đẩy CGCN qua TNCs, từ đó xây dựng các chính sách phù hợp, hiệu quả hơn.

2. Các nhà nghiên cứu và học viên cao học:

   • Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về CGCN, chính sách thu hút FDI và phát triển công nghệ, phục vụ cho các nghiên cứu chuyên sâu và luận văn.

3. Doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước:

   • Hiểu rõ các chính sách ưu đãi, cơ hội và thách thức trong CGCN, từ đó xây dựng chiến lược hợp tác, nâng cao năng lực công nghệ.

4. Các tổ chức hỗ trợ phát triển công nghệ và đào tạo nhân lực:

   • Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình đào tạo, hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động CGCN và đổi mới sáng tạo.

Câu hỏi thường gặp

1. Tại sao chuyển giao công nghệ qua TNCs lại quan trọng đối với Việt Nam?
   Chuyển giao công nghệ qua TNCs giúp Việt Nam tiếp cận công nghệ tiên tiến, nâng cao năng lực sản xuất, thúc đẩy công nghiệp hóa hiện đại hóa. Ví dụ, các dự án FDI đã góp phần tạo ra nhiều sản phẩm có giá trị gia tăng cao và phát triển công nghiệp hỗ trợ.

2. Những chính sách nào đang được áp dụng để thúc đẩy CGCN tại Việt Nam?
   Việt Nam áp dụng chính sách thuế ưu đãi, phát triển nguồn nhân lực, bảo hộ sở hữu trí tuệ và hỗ trợ R&D. Tuy nhiên, các chính sách này cần được hoàn thiện để đồng bộ và hiệu quả hơn.

3. Nguyên nhân chính khiến CGCN qua TNCs tại Việt Nam chưa hiệu quả?
   Nguyên nhân gồm môi trường thể chế chưa ổn định, thủ tục hành chính phức tạp, nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu, và hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ chưa hoàn chỉnh.

4. Việt Nam có thể học hỏi gì từ kinh nghiệm của Trung Quốc và Thái Lan?
   Việt Nam nên xây dựng chính sách đồng bộ, ưu đãi thuế rõ ràng, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, bảo hộ sở hữu trí tuệ hiệu quả và thiết lập lộ trình nhập khẩu công nghệ phù hợp từng giai đoạn.

5. Làm thế nào để doanh nghiệp trong nước nâng cao năng lực hấp thụ công nghệ?
   Doanh nghiệp cần đầu tư vào R&D, hợp tác với các viện nghiên cứu, nâng cao trình độ nhân lực và tận dụng các chính sách hỗ trợ của Nhà nước để cải tiến công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Kết luận

• Luận văn đã làm rõ thực trạng chính sách thúc đẩy chuyển giao công nghệ của các TNCs vào Việt Nam giai đoạn 1996-2017, chỉ ra những ưu điểm và hạn chế của các chính sách hiện hành.
• Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả CGCN, bao gồm môi trường thể chế, chính sách thuế, nguồn nhân lực, sở hữu trí tuệ và R&D.
• So sánh kinh nghiệm quốc tế từ Trung Quốc và Thái Lan để rút ra bài học phù hợp cho Việt Nam.
• Đề xuất các giải pháp hoàn thiện chính sách nhằm nâng cao hiệu quả chuyển giao công nghệ, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững.
• Khuyến nghị các bước tiếp theo bao gồm hoàn thiện khung pháp lý, cải cách thủ tục hành chính, phát triển nguồn nhân lực và tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ.

Call-to-action: Các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và nhà nghiên cứu được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để thúc đẩy chuyển giao công nghệ hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong thời kỳ hội nhập sâu rộng.