Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới và phát triển kinh tế - xã hội, việc đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị cơ sở đóng vai trò then chốt nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Tại huyện Châu Phú, tỉnh An Giang, với dân số trên 250.600 người và diện tích tự nhiên 451 km², hệ thống chính trị cơ sở đang đối mặt với nhiều thách thức như bộ máy cồng kềnh, trùng chéo chức năng, năng lực cán bộ chưa đồng đều. Từ năm 2017 đến 2020, huyện đã thực hiện các chính sách đổi mới nhằm tinh giản bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức và người hoạt động không chuyên trách. Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng thực hiện chính sách đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị cơ sở tại huyện Châu Phú, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện phù hợp với điều kiện địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc góp phần xây dựng bộ máy chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu quả, đồng thời tạo cơ sở khoa học cho việc nhân rộng mô hình tại các địa phương khác trong tỉnh và cả nước.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về hệ thống chính trị, chính sách công và quản lý nhà nước. Trước hết, khái niệm hệ thống chính trị được hiểu là một chỉnh thể bao gồm các tổ chức đảng, nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội với các mối quan hệ tương tác nhằm thực hiện quyền lực chính trị. Các chức năng chính của hệ thống chính trị gồm xác định mục tiêu chung, lựa chọn phương thức đạt mục tiêu, lựa chọn người lãnh đạo và bảo vệ kỷ luật, kỷ cương trong hệ thống. Thứ hai, chính sách công được định nghĩa là tập hợp các quyết định của Đảng và Nhà nước nhằm lựa chọn mục tiêu và giải pháp để giải quyết các vấn đề xã hội. Trong đó, chính sách đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị cơ sở là các quyết định nhằm tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động. Các nguyên tắc tổ chức bộ máy như phân cấp, phân quyền, nguyên tắc tập trung dân chủ và kỷ luật được vận dụng để đảm bảo sự vận hành hiệu quả của hệ thống chính trị cơ sở.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp kết hợp điều tra xã hội học và khảo sát thực tiễn tại huyện Châu Phú. Cỡ mẫu khảo sát gồm 130 cán bộ chủ chốt và cán bộ hưu trí, được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng trong hệ thống chính trị cơ sở. Dữ liệu thu thập bao gồm số liệu về cơ cấu tổ chức, trình độ cán bộ, hiệu quả hoạt động và các ý kiến đánh giá về chính sách đổi mới. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ phần trăm và phân tích định tính nhằm làm rõ các vấn đề tồn tại và hiệu quả của các giải pháp đã triển khai. Thời gian nghiên cứu tập trung từ năm 2017 đến 2020, phù hợp với giai đoạn thực hiện chính sách đổi mới tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tinh giản bộ máy và kiêm nhiệm chức danh: Sau khi thực hiện chính sách đổi mới, số lượng cán bộ chuyên trách giảm 1 định suất, công chức và cán bộ không chuyên trách giảm 6 định suất. Tính đến tháng 10/2018, 13 xã, thị trấn đã thực hiện kiêm nhiệm 110 chức danh, đạt tỷ lệ tinh giản biên chế 94,5% (86/91 biên chế). Tổng kinh phí chi lương giảm khoảng 2,57 tỷ đồng/năm.

  2. Nâng cao hiệu quả hoạt động: Trên 90% cán bộ đánh giá mô hình Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã giúp chỉ đạo kịp thời, giải quyết công việc nhanh chóng, tăng cường phối hợp công tác và nâng cao trách nhiệm đội ngũ cán bộ. Việc nhất thể hóa chức danh đã giảm thời gian họp hành, tăng tính thống nhất trong lãnh đạo.

  3. Chất lượng đội ngũ cán bộ: Trình độ chuyên môn của cán bộ chuyên trách đạt đại học trở lên chiếm 56,33%, công chức đạt 51,35%, người hoạt động không chuyên trách đạt 14,19%. Trình độ tin học và ngoại ngữ của cán bộ công chức đạt lần lượt 49,3% và 34,51%. Tuy nhiên, vẫn còn một tỷ lệ cán bộ chưa đạt chuẩn và trình độ chính trị trung cấp chiếm đa số.

  4. Hiệu quả kinh tế - xã hội: Việc tinh giản bộ máy giúp tiết kiệm ngân sách trên 3 tỷ đồng/năm, đồng thời tạo sự công bằng, cạnh tranh lành mạnh trong công việc, khuyến khích cán bộ nâng cao năng lực và trách nhiệm. Bộ máy ngày càng gọn nhẹ, tránh chồng chéo chức năng, nâng cao hiệu quả quản lý.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy chính sách đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị cơ sở tại huyện Châu Phú đã đạt được những bước tiến quan trọng trong việc tinh giản biên chế và nâng cao hiệu quả hoạt động. Việc nhất thể hóa chức danh Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã giúp khắc phục tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan. So sánh với các nghiên cứu về đổi mới hệ thống chính trị tại các địa phương khác, kết quả tại Châu Phú tương đồng với mô hình thí điểm ở Quảng Ninh, thể hiện tính khả thi và hiệu quả của mô hình này. Tuy nhiên, hạn chế về trình độ cán bộ và sự phân bổ chưa đồng đều vẫn là thách thức cần được khắc phục. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ cán bộ đạt chuẩn trình độ chuyên môn, chính trị và biểu đồ tiết kiệm ngân sách qua các năm để minh họa hiệu quả kinh tế của chính sách.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ: Đẩy mạnh các chương trình nâng cao trình độ chuyên môn, chính trị, tin học và ngoại ngữ cho cán bộ, công chức và người hoạt động không chuyên trách nhằm đáp ứng yêu cầu công việc ngày càng cao. Chủ thể thực hiện là Ban Tổ chức Huyện ủy phối hợp với các cơ sở đào tạo, thực hiện trong giai đoạn 2024-2026.

  2. Mở rộng mô hình nhất thể hóa chức danh: Tiếp tục nhân rộng mô hình Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã tại các địa phương chưa thực hiện, đồng thời rà soát, điều chỉnh các chức danh kiêm nhiệm phù hợp với thực tiễn. Thời gian thực hiện từ 2024-2025, do Huyện ủy và UBND huyện chủ trì.

  3. Hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ cán bộ: Xây dựng chính sách thu nhập, phụ cấp phù hợp nhằm khuyến khích cán bộ nâng cao trách nhiệm và hiệu quả công việc, đồng thời đảm bảo quyền lợi hợp pháp trong quá trình tinh giản biên chế. Chủ thể là Sở Nội vụ và Sở Tài chính tỉnh An Giang, thực hiện trong năm 2024.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát: Thiết lập hệ thống kiểm tra, đánh giá định kỳ hiệu quả hoạt động của bộ máy chính trị cơ sở, phát hiện kịp thời các tồn tại, hạn chế để điều chỉnh chính sách phù hợp. Thời gian triển khai liên tục từ 2024, do Ban Tổ chức Huyện ủy và các cơ quan liên quan thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước cấp huyện, xã: Giúp hiểu rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về đổi mới tổ chức bộ máy, từ đó áp dụng hiệu quả trong công tác quản lý và điều hành.

  2. Nhà nghiên cứu chính sách công và khoa học hành chính: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu về chính sách đổi mới hệ thống chính trị cơ sở, làm cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội: Nắm bắt các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động, phối hợp trong hệ thống chính trị cơ sở, góp phần xây dựng tổ chức vững mạnh.

  4. Sinh viên, học viên cao học ngành Chính sách công, Quản lý nhà nước: Tài liệu tham khảo quý giá về phương pháp nghiên cứu, phân tích chính sách và thực tiễn đổi mới tổ chức bộ máy chính trị cơ sở.

Câu hỏi thường gặp

  1. Chính sách đổi mới tổ chức bộ máy hệ thống chính trị cơ sở là gì?
    Là tập hợp các quyết định của Đảng và Nhà nước nhằm tinh giản, sắp xếp lại bộ máy chính trị cơ sở theo hướng gọn nhẹ, hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

  2. Mô hình Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã có ưu điểm gì?
    Mô hình này giúp thống nhất chỉ đạo, giảm đùn đẩy trách nhiệm, tăng cường phối hợp công tác, rút ngắn thời gian họp hành và nâng cao hiệu quả quản lý địa phương.

  3. Những khó khăn chính trong thực hiện chính sách đổi mới tại huyện Châu Phú là gì?
    Bao gồm trình độ cán bộ chưa đồng đều, sức ỳ của bộ máy, sự phản ứng của những người có lợi ích liên quan, và khó khăn trong phối hợp tổ chức mới.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cơ sở?
    Thông qua đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, chính trị, tin học, ngoại ngữ; xây dựng chính sách thu nhập, phụ cấp phù hợp; đồng thời tạo môi trường làm việc công bằng, minh bạch.

  5. Chính sách đổi mới tổ chức bộ máy có tác động kinh tế như thế nào?
    Giúp tiết kiệm chi phí ngân sách thông qua tinh giản biên chế, giảm chi thường xuyên, từ đó tăng nguồn lực đầu tư cho các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và an sinh xã hội.

Kết luận

  • Chính sách đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị cơ sở tại huyện Châu Phú đã đạt được kết quả tích cực trong tinh giản biên chế và nâng cao hiệu quả hoạt động.
  • Mô hình nhất thể hóa chức danh Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã được đánh giá cao về tính hiệu quả và khả năng nhân rộng.
  • Trình độ cán bộ, công chức và người hoạt động không chuyên trách đã được nâng lên nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế cần khắc phục.
  • Việc tiết kiệm ngân sách và nâng cao hiệu quả quản lý góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
  • Đề xuất các giải pháp đào tạo, hoàn thiện chính sách và tăng cường kiểm tra nhằm tiếp tục nâng cao chất lượng tổ chức bộ máy trong thời gian tới.

Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời mở rộng nghiên cứu đánh giá hiệu quả chính sách tại các địa phương khác để hoàn thiện mô hình đổi mới hệ thống chính trị cơ sở. Đề nghị các cơ quan quản lý và nghiên cứu chính sách công quan tâm ứng dụng kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phát triển bền vững.