Chính Sách Điều Hành Tỷ Giá của Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam: Phân Tích và Giải Pháp

LỜI CAM ĐOAN

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG, HÌNH, BIỂU ĐỒ

MỞ ĐẦU

0.1. Tính cấp thiết của đề tài

0.2. Mục tiêu nghiên cứu

0.2.1. Mục tiêu chung

0.2.2. Mục tiêu cụ thể

0.3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu

0.3.1. Đối tượng nghiên cứu

0.3.2. Phạm vi nghiên cứu

0.4. Câu hỏi nghiên cứu

0.5. Phương pháp nghiên cứu

0.6. Kết cấu của luận văn

1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH ĐIỀU HÀNH TỶ GIÁ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM

1.1. Cơ sở lý luận về tỷ giá hối đoái

1.1.1. Khái niệm tỷ giá hối đoái

1.1.2. Phân loại tỷ giá hối đoái

1.1.3. Các nhân tố tác động đến tỷ giá hối đoái

1.1.3.1. Các nhân tố dài hạn

1.1.3.2. Các nhân tố ngắn hạn

1.1.4. Tác động của tỷ giá hối đoái đến nền kinh tế

1.1.4.1. Tác động của tỷ giá hối đoái đến hoạt động xuất khẩu

1.2. Kết luận chương 1

2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ĐIỀU HÀNH CHÍNH SÁCH TỶ GIÁ CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

2.1. Khuôn khổ pháp lý về quản lý ngoại hối và cơ chế điều hành tỷ giá hối đoái của Việt Nam

2.2. Vai trò quản lý thị trường ngoại hối và điều hành chính sách tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

2.3. Một số quy định quản lý ngoại hối

2.4. Một số quy định về giao dịch ngoại hối và trạng thái ngoại tệ của tổ chức tín dụng

2.5. Một số quy định về sử dụng ngoại tệ trong nước

2.6. Các quy định về các sản phẩm phái sinh ngoại hối của Việt Nam

2.7. Bối cảnh nền kinh tế thế giới và Việt Nam những năm gần đây tác động đến chính sách điều hành tỷ giá

2.8. Diễn biến tỷ giá và chính sách điều hành tỷ giá của NHNN giai đoạn từ năm 2016 đến nay

2.8.1. Tổng quan cách thức điều hành tỷ giá của NHNN

2.8.2. Thực trạng diễn biến tỷ giá và chính sách điều hành tỷ giá trong giai đoạn 2016 - 2019

2.8.3. Thực trạng diễn biến tỷ giá và chính sách điều hành tỷ giá trong giai đoạn 2020 - 2022

2.8.4. Đánh giá chính sách điều hành tỷ giá của NHNN từ năm 2016 đến nay

2.8.4.1. Kết quả đạt được

2.8.4.2. Những mặt hạn chế

2.8.4.3. Nguyên nhân gây ra các hạn chế trong chính sách điều hành tỷ giá

2.9. Kết luận chương 2

3. CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH ĐIỀU HÀNH TỶ GIÁ CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

3.1. Bối cảnh kinh tế và định hướng chính sách điều hành tỷ giá của Việt Nam

3.2. Giải pháp hoàn thiện chính sách điều hành tỷ giá của Việt Nam đến năm 2025, định hướng 2030

3.2.1. Phối hợp hiệu quả, đồng bộ, chặt chẽ với các công cụ khác của chính sách tiền tệ nhằm kiểm soát lạm phát mục tiêu

3.2.2. Tiếp tục nghiên cứu, triển khai cơ chế điều hành tỷ giá linh hoạt hơn nữa

3.2.3. Nâng cao năng lực thực thi chính sách điều hành tỷ giá

3.2.4. Giải pháp xác định tỷ giá trung tâm

3.2.5. Tiếp tục hoàn thiện công tác quản lý ngoại hối

3.2.6. Kiến nghị với Chính phủ và các bộ, ngành khác

3.3. Kết luận chương 3

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Chính Sách Điều Hành Tỷ Giá Vai Trò Quan Trọng

Tỷ giá là một chỉ số kinh tế vĩ mô quan trọng, tác động đến các quan hệ kinh tế quốc tế cũng như sự ổn định kinh tế của một quốc gia. Sự biến động tỷ giá ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống kinh tế xã hội toàn cầu, và Việt Nam cũng không ngoại lệ. Các nhà hoạch định chính sách luôn phải theo dõi sát sao biến động hàng ngày của tỷ giá để đưa ra được chính sách phù hợp với từng thời kỳ, nhằm giữ vững sự ổn định của đồng tiền trong nước. Trong giai đoạn từ đầu năm 2020 đến nay, tình hình kinh tế, chính trị thế giới có nhiều biến động và diễn biến phức tạp. Sau một thời gian dài chịu ảnh hưởng nặng nề từ đại dịch Covid-19, kinh tế thế giới tiếp tục bị tác động mạnh bởi cuộc xung đột Nga - Ukraine dẫn đến áp lực tăng giá năng lượng và thực phẩm, giá hàng hóa, dẫn đến lạm phát thế giới tăng. Tỷ giá và thị trường ngoại tệ trong nước phải chịu áp lực lớn, liên tục từ những biến động mạnh trên thị trưởng quốc tế. Chính vì vậy, việc nghiên cứu và phân tích chính sách điều hành tỷ giá là vô cùng quan trọng.

1.1. Tầm Quan Trọng của Tỷ Giá Đối Với Kinh Tế Việt Nam

Tỷ giá hối đoái có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định của nền kinh tế Việt Nam. Theo dõi sát sao và điều chỉnh chính sách tiền tệ phù hợp giúp kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. Biến động tỷ giá ảnh hưởng đến nhiều khía cạnh của đời sống kinh tế xã hội, từ hoạt động xuất nhập khẩu đến chi tiêu của người dân.

1.2. Bối Cảnh Kinh Tế Thế Giới Tác Động Đến Chính Sách Tỷ Giá

Các sự kiện kinh tế toàn cầu, như đại dịch Covid-19 và xung đột Nga - Ukraine, đã gây ra những biến động lớn trên thị trường ngoại tệ. Áp lực tăng giá năng lượng và thực phẩm, cùng với lạm phát toàn cầu, đòi hỏi Ngân hàng Nhà nước phải linh hoạt trong điều hành chính sách tỷ giá. Các yếu tố bên ngoài này tạo ra thách thức không nhỏ cho việc ổn định tỷ giá hối đoái.

II. Phân Tích Thách Thức Trong Điều Hành Tỷ Giá Cần Giải Pháp

Trong năm 2022, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) đã thực hiện 7 lần tăng lãi suất (bắt đầu từ tháng 3), đưa mức lãi suất từ mức 0- 0,25% hồi đầu năm lên mức 4,25-4,5% vào cuối năm. Chính sách tiền tệ (CSTT) thắt chặt của Mỹ thông qua việc liên tục tăng giá đồng đô la Mỹ (USD) trên thị trường ngoại hối tác động không nhỏ đến tỷ giá của đồng Việt Nam (VNĐ). Trước sức ép đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) liên tục phải đưa ra các quyết định nhằm mục tiêu giữ vững sự ổn định của đồng nội tệ. Để chủ động thích ứng trước diễn biến khó lường của thị trường quốc tế và định hướng tiếp tục thắt chặt CSTT, tăng lãi suất của FED và các Ngân hàng trung ương trên thế giới, ngày 17/10/2022, NHNN ban hành Quyết định số 1747/QĐ-NHNN quy định về tỷ giá giao ngay giữa đồng Việt Nam với các ngoại tệ của các tổ chức tín dụng được phép.

2.1. Tác Động của Chính Sách Thắt Chặt Tiền Tệ của FED

Việc FED liên tục tăng lãi suất đã tạo áp lực lớn lên tỷ giá hối đoái của đồng Việt Nam. Chính sách thắt chặt tiền tệ của Mỹ làm tăng giá trị đồng USD, gây khó khăn cho việc duy trì sự ổn định của đồng nội tệ. NHNN phải đối mặt với thách thức trong việc cân bằng giữa ổn định tỷ giá và kiểm soát lạm phát.

2.2. Quyết Định 1747 QĐ NHNN và Biên Độ Tỷ Giá Giao Ngay

Ngày 17/10/2022, NHNN đã ban hành Quyết định số 1747/QĐ-NHNN, điều chỉnh biên độ tỷ giá giao ngay giữa VNĐ và USD từ ±3% lên ±5%. Quyết định này nhằm tăng tính linh hoạt cho chính sách tỷ giá trong bối cảnh thị trường quốc tế đầy biến động. Tuy nhiên, nó cũng đặt ra yêu cầu cao hơn về khả năng dự báo và quản lý rủi ro tỷ giá.

2.3. Áp Lực Lên Dự Trữ Ngoại Hối Quốc Gia

Để can thiệp vào thị trường và ổn định tỷ giá, Ngân hàng Nhà nước có thể cần sử dụng dự trữ ngoại hối. Việc can thiệp quá mức có thể làm giảm dự trữ ngoại hối, gây ra những lo ngại về khả năng thanh toán quốc tế và ổn định kinh tế vĩ mô. Do đó, việc sử dụng dự trữ ngoại hối cần được thực hiện một cách thận trọng và có chiến lược.

III. Cách Điều Hành Tỷ Giá của NHNN Các Phương Pháp Hiệu Quả

Sự ổn định của thị trường ngoại hối thời gian qua đã phần nào khẳng định sự thành công của NHNN trong công tác điều hành tỷ giá. Tuy nhiên, việc cải thiện và nâng cao hiệu quả của chính sách điều hành tỷ giá đã, đang và sẽ luôn luôn là vấn đề cần được quan tâm. NHNN cần liên tục theo dõi sát diễn biến thị trường để đánh giá, linh hoạt đưa ra các quyết định kịp thời nhằm điều hành chính sách tỷ giá phù hợp với điều kiện thị trường, can thiệp thị trường khi cần thiết, phối hợp đồng bộ các biện pháp và công cụ CSTT để bình ổn thị trường ngoại tệ, góp phần kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô.

3.1. Theo Dõi Sát Diễn Biến Thị Trường và Đánh Giá Kịp Thời

NHNN cần liên tục theo dõi sát sao diễn biến của thị trường ngoại hối để đưa ra các đánh giá chính xác và kịp thời. Việc nắm bắt thông tin về các yếu tố kinh tế trong và ngoài nước, cũng như các động thái của các ngân hàng trung ương khác, là rất quan trọng để đưa ra các quyết định điều hành tỷ giá phù hợp. Khả năng dự báo chính xác sẽ giúp NHNN chủ động hơn trong việc ứng phó với các biến động.

3.2. Linh Hoạt Điều Chỉnh Chính Sách Tỷ Giá Theo Điều Kiện Thị Trường

Chính sách tỷ giá cần được điều chỉnh linh hoạt để phù hợp với các điều kiện thị trường khác nhau. Việc sử dụng các công cụ điều hành tỷ giá một cách linh hoạt, như mua bán ngoại tệ, điều chỉnh lãi suất và sử dụng các biện pháp hành chính, sẽ giúp NHNN ổn định thị trường ngoại hối và kiểm soát lạm phát. Sự linh hoạt này đòi hỏi NHNN phải có khả năng phản ứng nhanh chóng và hiệu quả với các thay đổi trên thị trường.

3.3. Phối Hợp Đồng Bộ Các Biện Pháp và Công Cụ CSTT

Việc điều hành tỷ giá không thể tách rời khỏi các công cụ khác của chính sách tiền tệ. NHNN cần phối hợp đồng bộ các biện pháp, như điều chỉnh lãi suất, quản lý thanh khoản và kiểm soát tín dụng, để đạt được các mục tiêu kinh tế vĩ mô. Sự phối hợp này sẽ giúp tăng cường hiệu quả của chính sách tỷ giá và đảm bảo sự ổn định của nền kinh tế.

IV. Giải Pháp Hoàn Thiện Chính Sách Điều Hành Tỷ Giá Hướng Đi Mới

Do đó, tác giả lựa chọn chủ đề nghiên cứu về “Chính sách điều hành tỷ giá của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam” nhằm đánh giá tổng quát việc điều hành chính sách của NHNN trong thời gian qua, từ đó đưa ra các kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế điều hành tỷ giá trong bối cảnh nền kinh tế hiện nay. Luận văn nghiên cứu về chính sách điều hành tỷ giá của NHNN trong 02 giai đoạn (2016-2019 và 2020-2023) nhằm đánh giá hiệu quả điều hành chính sách của NHNN và đề xuất các giải pháp hoàn thiện cơ chế điều hành tỷ giá, đưa ra một số khuyến nghị với các cơ quan quản lý.

4.1. Đánh Giá Hiệu Quả Điều Hành Tỷ Giá Trong Hai Giai Đoạn

Luận văn tập trung vào việc đánh giá hiệu quả của chính sách điều hành tỷ giá của NHNN trong hai giai đoạn 2016-2019 và 2020-2023. Việc so sánh hiệu quả của chính sách trong hai giai đoạn khác nhau sẽ giúp nhận diện những điểm mạnh, điểm yếu và các bài học kinh nghiệm quan trọng. Đánh giá này sẽ cung cấp cơ sở để đề xuất các giải pháp cải thiện cơ chế tỷ giá.

4.2. Đề Xuất Giải Pháp Hoàn Thiện Cơ Chế Điều Hành Tỷ Giá

Luận văn đề xuất các giải pháp cụ thể để hoàn thiện cơ chế điều hành tỷ giá của NHNN trong bối cảnh kinh tế hiện nay. Các giải pháp này bao gồm việc tăng cường tính linh hoạt của tỷ giá, cải thiện khả năng dự báo, nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các công cụ chính sách và tăng cường quản lý rủi ro tỷ giá. Các giải pháp này được xây dựng dựa trên kết quả đánh giá và phân tích thực tế.

4.3. Khuyến Nghị Chính Sách Với Các Cơ Quan Quản Lý

Luận văn đưa ra các khuyến nghị chính sách với NHNN và các cơ quan quản lý khác nhằm hỗ trợ việc thực hiện các giải pháp hoàn thiện chính sách tỷ giá. Các khuyến nghị này bao gồm việc tăng cường hợp tác quốc tế, cải thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực của cán bộ và tăng cường minh bạch thông tin. Các khuyến nghị này nhằm tạo ra một môi trường thuận lợi để chính sách tỷ giá phát huy hiệu quả cao nhất.

V. Tương Lai Định Hướng Chính Sách Tỷ Giá Ổn Định và Phát Triển

NHNN cần liên tục theo dõi sát diễn biến thị trường để đánh giá, linh hoạt đưa ra các quyết định kịp thời nhằm điều hành chính sách tỷ giá phù hợp với điều kiện thị trường, can thiệp thị trường khi cần thiết, phối hợp đồng bộ các biện pháp và công cụ CSTT để bình ổn thị trường ngoại tệ, góp phần kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô. NHNN cần tiếp tục cải thiện và nâng cao hiệu quả của chính sách điều hành tỷ giá để đảm bảo sự ổn định và phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.

5.1. Ưu Tiên Ổn Định Thị Trường Ngoại Hối và Kiểm Soát Lạm Phát

Trong tương lai, NHNN cần tiếp tục ưu tiên ổn định thị trường ngoại hối và kiểm soát lạm phát. Đây là hai mục tiêu quan trọng hàng đầu để duy trì sự ổn định kinh tế vĩ mô và tạo điều kiện cho tăng trưởng bền vững. Việc đạt được hai mục tiêu này đòi hỏi NHNN phải có sự phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý khác và sử dụng các công cụ chính sách một cách hiệu quả.

5.2. Nâng Cao Năng Lực Dự Báo và Quản Lý Rủi Ro Tỷ Giá

Để đối phó với các biến động trên thị trường ngoại hối, NHNN cần nâng cao năng lực dự báo và quản lý rủi ro tỷ giá. Việc sử dụng các mô hình dự báo hiện đại, phân tích dữ liệu và đánh giá rủi ro một cách chuyên nghiệp sẽ giúp NHNN chủ động hơn trong việc điều hành chính sách tỷ giá. Năng lực này sẽ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực của các cú sốc bên ngoài và đảm bảo sự ổn định của nền kinh tế.

5.3. Thúc Đẩy Hội Nhập Kinh Tế Quốc Tế và Tự Do Hóa Tài Chính

Việc hội nhập kinh tế quốc tế và tự do hóa tài chính sẽ tạo ra nhiều cơ hội và thách thức mới cho chính sách tỷ giá của Việt Nam. NHNN cần chủ động thích ứng với các thay đổi này và xây dựng một chính sách tỷ giá phù hợp với bối cảnh hội nhập. Việc này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ với các đối tác quốc tế, tuân thủ các cam kết quốc tế và xây dựng một hệ thống tài chính vững mạnh.

CHÍNH SÁCH ĐIỀU HÀNH TỶ GIÁ CỦA NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM